Selis (1990)

Sėlis

„Sėlis”
Klasa	okręt patrolowy
Typ	Flyvefisken (Standard Flex 300)
Historia
Stocznia	Danyard w Aalborgu
Położenie stępki	sierpień 1988
Wodowanie	13 stycznia 1990
Kongelige Danske Marine
Nazwa	Havkatten
Wejście do służby	1 listopada 1990
Wycofanie ze służby	2016
Litewska Marynarka Wojenna
Nazwa	Sėlis
Wejście do służby	15 stycznia 2017
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	488 t pełna
Długość	54 m
Szerokość	9 m
Zanurzenie	2,5 m
Napęd
• pierwotnie: CODAG: 1 turbina gazowa 5450 hp, 2 silniki 5800 hp, 3 śruby • w Litwie: 2 silniki 5800 hp, 2 śruby
Prędkość	• pierwotnie: 30 w • w Litwie: 18 w
Zasięg	2400 Mm przy prędkości 18 w
Uzbrojenie
• pierwotnie: 1 armata plot 76 mm OTO Melara 8 pocisków pokr. Harpoon (opcja) 6–12 pocisków plot. Sea Sparrow (opcja) 2 wyrzutnie torped 533 mm (opcja) 4 bg, 60 min (opcja) • w Litwie: 1 armata plot 76 mm 2 km 7,62 mm
Załoga	26
Multimedia w Wikimedia Commons

Sėlis, poprzednio Havkatten – litewski okręt patrolowy, uprzednio duński okręt wielozadaniowy, z przełomu XX i XXI wieku. Należy do typu Flyvefisken (Standard Flex 300), stanowiącego uniwersalne okręty o modułowym wyposażeniu, mogące pełnić zadania uderzeniowe, patrolowe lub niszczyciela min. Wszedł do służby w 1990 roku w Kongelige Danske Marine pod nazwą „Havkatten” (numer burtowy P 552). W 2017 roku został przekazany Litewskiej Marynarce Wojennej, w której wszedł do służby jako okręt patrolowy pod nazwą „Sėlis” (numer burtowy P 15).

 Główny artykuł: Okręty patrolowe typu Flyvefisken.

„Havkatten” był trzecią jednostką typu duńskich wielozadaniowych okrętów programu Standard Flex 300, nazwanego typem Flyvefisken^[1]. Były to innowacyjne niewielkie okręty, które można było przystosować do pełnienia zadań patrolowych, uderzeniowych (kutrów rakietowo-artyleryjskich), zwalczania okrętów podwodnych, zadań niszczyciel min lub stawiacza min, w zależności od zainstalowanych modułów uzbrojenia^[2]. Okręt został zamówiony w stoczni Danyard A/S w Aalborgu w ramach pierwszej serii siedmiu jednostek 27 lipca 1985 roku^[1].

Budowę rozpoczęto w sierpniu 1988 roku, a okręt wodowano 13 stycznia 1990 roku^[3]. Wszedł on do służby 1 listopada 1990 roku^[1].

 Główny artykuł: Okręty patrolowe typu Flyvefisken.

Okręty typu Flyvefisken miały kadłub wykonany z kompozytów z włóknem szklanym (GRP)^[2]. Wyporność pełna wynosiła 488 ton (480 ts)^[1][4]. Długość wynosiła 54 m, szerokość 9 m, a zanurzenie 2,5 m^[4].

Uzbrojenie i wyposażenie specjalne było montowane w zunifikowanych modułach w czterech gniazdach: jednym na pokładzie dziobowym i trzech na rufowym^[2]. Na dziobie montowano automatyczną armatę uniwersalną kalibru 76 mm OTO Melara 3 in/62 Super Rapid^[2]. W wariancie uderzeniowym można było zamontować za nadbudówką moduł z dwoma poczwórnymi wyrzutniami pocisków przeciwokrętowych Harpoon oraz moduł z dwoma wyrzutniami torped kalibru 533 mm^[2]. Stosowano kierowane przewodowo samonaprowadzające się torpedy FFV typ 613, a od 2001 roku także lekkie torpedy przeciwpodwodne MU90 Impact^[1]. Uzbrojenie uzupełniały dwa karabiny maszynowe kalibru 12,7 mm^[1]. Opcjonalnie można było przenosić cztery bomby głębinowe albo w wariancie stawiacza min, 60 min morskich^[1].

Do samoobrony przeciw lotnictwu we wszystkich wariantach wyposażenia można było zastosować moduł z trzema podwójnymi wyrzutniami Mk 48 Mod 3 dla sześciu rakiet przeciwlotniczych krótkiego zasięgu Sea Sparrow^[1]. Moduły te zostały zamówione w listopadzie 1993 roku^[5]. Od 2002 roku stosowano także wyrzutnie dla 12 rakiet^[1].

W wariancie przeciwpodwodnym stosowano sonar holowany Thomson Sintra TSM 2640 Salmon^[1]. Ponadto okręt był wyposażony w sonar kadłubowy CelsiusTech CTS-36/39^[1]. W wariancie niszczyciela min można było zastosować system przeciwminowy Ibis 43 z pojazdami podwodnymi Bofors Double Eagle ROV Mk I lub Mk II. Okręt wówczas współpracował z bezzałogowymi kutrami SAV z sonarami holowanymi Thomson Sintra 2054^[6].

W służbie litewskiej uzbrojenie okrętów tego typu ograniczono do armaty uniwersalnej 76 mm OTO Melara i dwóch karabinów maszynowych 7,62 mm^[4].

Okręty tego typu miały radar dozoru ogólnego Plessey AWS-6, zastępowany następnie przez Telefunken TRS-3D^[1][5]. Ponadto miały radar dozoru nawodnego Terma Scanter Mil i radar nawigacyjny Furuno^[1]. W litewskiej służbie zachowano tylko dwa ostatnie radary^[4]. Do kierowania ogniem służył radar CelsiusTech 9LV 200 Mk 3 wraz z systemem optronicznym tej firmy^[1]. W służbie litewskiej zastosowano na okrętach tego typu system optroniczny Selex NA 18 Medusa^[4].

Napęd był pierwotnie w systemie CODAG, składający się z turbiny gazowej GE LM 500 mocy szczytowej, o mocy 5450 hp, poruszającej środkowy wał śruby, oraz dwóch silników wysokoprężnych MTU 16V 396 TB 94 o mocy łącznej 5800 hp pracujących na zewnętrzne wały śrub^[1]. Okręty napędzały trzy śruby o regulowanym skoku^[1]. W Litwie napęd okrętów tego typu, służących jako patrolowe, zredukowano do dwóch silników wysokoprężnych o mocy 5800 hp, napędzających dwie śruby^[4]. Prędkość maksymalna wynosiła 30 węzłów, a na silnikach 20 w; w Litwie podawana jest prędkość 18 w^[1][4]. Zasięg wynosił 2400 Mm przy prędkości 18 w^[1]. Okręty miały też napęd pomocniczy w postaci silników hydraulicznych napędzających zewnętrzne wały, dla których czynnik roboczy zapewniały pompy napędzane silnikiem wysokoprężnym GM 12V-71 o mocy 500 hp^[1]. Napęd hydrauliczny pozwalał na osiąganie prędkości 10 w^[1].

Okręt wszedł do służby w Królewskiej Marynarce Duńskiej 1 listopada 1990 roku^[1]. Otrzymał nazwę „Havkatten” (zębacz pasiasty), noszoną wcześniej już przez inne okręty duńskie^[3]. Otrzymał nadto numer burtowy P 552^[1].

W 2012 roku okręt został wycofany z czynnej służby^[7]. We wrześniu 2016 roku okręt został sprzedany Litwie, która posiadała już w składzie floty trzy inne okręty tego typu^[8]. W służbie litewskiej ograniczono zestaw wyposażenia wymiennego dotychczas używanych okrętów tego typu do armaty i modułu z żurawiem na rufie oraz zredukowano siłownię do dwóch silników, napędzających dwie śruby^[4]. Wartość umowy, obejmujące także przekazanie Litwie dwóch zestawów sonarowych do montażu na okrętach tego typu, wynosiła 6,5 mln euro^[8].

Banderę litewską podniesiono 23 listopada 2016 roku w bazie Korsør w Danii, po czym w grudniu przeszedł on do nowej bazy w Kłajpedzie^[7][8]. 15 stycznia 2017 roku okręt został uroczyście włączony do służby w Litewskiej Marynarce Wojennej^[7]. Otrzymał nazwę „Sėlis” (członek plemienia Zelów), z numerem burtowym P 15, zastępując poprzedni patrolowiec o tej nazwie (P 32)^[7].

• Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
• Jane’s Fighting Ships 2000–2001. Richard Sharpe (red.). Jane’s Information Group Ltd, 2000. ISBN 0-7106-2018-7. (ang.).
• IHS Jane’s Fighting Ships 2015–2016. Stephen Saunders (red.). IHS, 2015. ISBN 978-0-7106-3143-5. (ang.).
• Maksymilian Dura, Janusz Walczak. Inne czasy, inne okręty. „Nowa Technika Wojskowa”. 9/93, 1993.