Narojki (gmina)
52°28′N 22°43′E/52,472778 22,713611| gmina wiejska | |||||
| 1861–1934[1] | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo |
1861–1915: gub. grodzieńska | ||||
| Powiat | |||||
| Data powstania |
1 stycznia 1861 | ||||
| Data likwidacji |
1 października 1934 | ||||
| Siedziba | |||||
| Populacja (1921) • liczba ludności |
| ||||
| Szczegółowy podział administracyjny (1954) | |||||
| |||||
Położenie na mapie Polski w 1939  | |||||
| 52°28′N 22°43′E/52,472778 22,713611
| |||||
Narojki (ros. Наройская волость, lit. Naroikų valsčius) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1861–1934 na Białostocczyźnie. Siedzibą gminy były Narojki[2][3].
Imperium Rosyjskie
[edytuj | edytuj kod]Gmina zbiorowa Narojki powstała w wyniku reformy struktur administracyjnych państwa rosyjskiego w 1861 roku. Była częścią powiatu bielskiego należącego (od 1843) do guberni grodzieńskiej. W 1890 roku gmina Narojki obejmowała 61 miejscowości i zamieszkiwało ją 5574 osób[2].
11 czerwca 1892 wszedł w życie nowy statut miejski, który ograniczył samorządność miejską, a na mocy którego wiele miast guberni grodzieńskiej zamieniono w miasteczka[4]. Zdegradowane miasto Drohiczyn[5] podległo w następstwie statutu z czasem administracji gminy Narojki[6].
I wojna światowa
[edytuj | edytuj kod]Podczas I wojny światowej gmina wraz z powiatem bielskim należała do okupowanego przez Niemcy Ober-Ostu (w okręgu Białystok)[7], gdzie znacznie zmieniono granice oraz podział administracyjny powiatu bielskiego. Spośród jego 15 gmin, zachowano 9 i zniesiono 6, ponadto utworzono 10 nowych; zmieniły się też granice gmin. W odniesieniu do gminy Narojki[8][9][10]:
- zachodnią część gminy Narojki (dwie oddzielne połacie) włączono do gminy Siemiatycze,
- do gminy Narojki włączono fragment gminy Siemiatycze,
- do gminy Narojki włączono południowe pasmo gminy Skórzec.
Podział ten w dużej mierze zachowano, kiedy powiat bielski przeszedł w sierpniu 1919 pod administrację polską[11].
II Rzeczpospolita
[edytuj | edytuj kod]W okresie międzywojennym gmina Narojki należała do powiatu bielskiego w nowo utworzonym województwie białostockim[3].
22 października 1919 z południowej części gminy Narojki wyodrębniono miasteczko Drohiczyn, któremu przywrócono status miasta[12].
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku gminę Narojki zamieszkiwało 8543 osoby, wśród których 6990 było wyznania rzymskokatolickiego, 1338 prawosławnego, 4 ewangelickiego, 4 greckokatolickiego, a 117 mojżeszowego. Jednocześnie 7613 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 764 białoruską, 14 rusińską, 9 rosyjską, 1 gruzińską, a 52 żydowską. Było tu 1355 budynków mieszkalnych[13].
16 października 1933 gminę Narojki podzielono na 19 gromad: Arbasy, Bryki, Bujaki, Bużyski, Chechłowo, Chrołowice, Chutkowice, Kamianka, Klepacze, Kłyzówka, Koczery, Korzeniówka, Lisowo, Lubowicze, Łopusze, Miłkowice-Janki, Miłkowice-Maćki, Miłkowice-Paszki, Miłkowice-Stawki, Minczewo, Moczydły, Morze, Narojki, Obniże, Ostrożany, Putkowice Nadolne, Putkowice Nagórne, Runice, Sady, Siekierki, Sieniewice, Skiwy Małe, Smarklice, Smorczewo, Stadniki, Sytki, Śledzianów, Tonkiele, Wierzchuca Nagórna i Wólka[14].
Gminę Narojki zniesiono z dniem 1 października 1934, a jej obszar wszedł w skład[15]:
- nowej gminy Drohiczyn – gromady Arbasy, Bryki, Bujaki, Bużyski, Chechłowo, Chrołowice, Chutkowice, Klepacze, Kłyzówka, Koczery, Korzeniówka, Lisowo, Łopusze, Miłkowice-Janki, Miłkowice-Maćki, Miłkowice-Paszki, Miłkowice-Stawki, Minczewo, Moczydły, Morze, Narojki, Obniże, Ostrożany, Putkowice Nadolne, Putkowice Nagórne, Runice, Sady, Siekierki, Sieniewice, Smarklice, Smorczewo, Stadniki, Sytki, Śledzianów, Tonkiele, Wierzchuca Nagórna i Wólka,
- gminy Grodzisk – gromady Kamianka i Lubowicze,
- gminy Siemiatycze – gromada Skiwy Małe.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. białostockiego; przed 1919 poza administracją polską.
- ↑ a b Volosts and communes of 1890. St. Petersburg: Central Statistical Committee of the Ministry of Internal Affairs, 1892. - (Statistics of the Russian Empire).
- ↑ a b Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
- ↑ Dymitrow, M. (2015). Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej.
- ↑ Najgrakowski, M. (2009). Miasta Polski do początku XXI wieku: podstawowe informacje o datach założenia i likwidacji. Dokumentacja geograficzna.
- ↑ Карта волостей Гродненской губернии
- ↑ Deutsche Arbeit in den Verwaltungsgebieten Kurland, Litauen und Bialystok-Grodno. Kowno (Verlag der Presseabteilung Ober Ost) 1917.
- ↑ Befehl- und Verordnungsblatt des Oberbefehlshabers Ost (Dziennik rozkazów i rozporządzeń Głównodowodzącego Wschodu) Nr 1-96
- ↑ Rocznik statystyki Rzeczypospolitej Polskiej. R. 1, 1920/21
- ↑ Jemielity W. (2002). Podziały administracyjne powiatów sokólskiego i dąbrowskiego w latach 1919-2000. "Studia Łomżyńskie", 13, 2002, s. 119-146.
- ↑ Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395
- ↑ M.P. z 1919 r. nr 234, poz. 0
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 24.
- ↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 49
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 70, poz. 675