Oliwnik (ptak)

Oliwnik
	Androphobus viridis
	(Rothschild & Hartert, 1911)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	trzaskacze
Rodzaj	Androphobus; Hartert & Paludan, 1934
Gatunek	oliwnik
Synonimy
	Androphilus viridis Rothschild & Hartert, 1911;
	Androphilus viridis Rothschild & Hartert, 1911;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Oliwnik^[6] (Androphobus viridis) – gatunek małego ptaka z rodziny trzaskaczy (Psophodidae). Zasiedla wyspowo Nową Gwineę^[7]. Nie jest zagrożony wyginięciem^[5].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy opisali w 1911 roku angielski ornitolog Walter Rothschild i niemiecki ornitolog, kolekcjoner Ernst Hartert, nadając mu nazwę Androphilus viridis^[4]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Rothschild i Hartert wskazali Mount Goliath w Nowej Gwinei Holenderskiej (obecnie Irian Zachodni na Nowej Gwinei)^[4]. Holotyp, którym jest dorosły samiec pozyskany 9 lutego 1911, wszedł w posiadanie Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej, gdzie znajdował się przynajmniej do 2005 roku^[8]. Oliwnik to jedyny przedstawiciel rodzaju Androphobus opisanego w 1934 roku przez Harterta i Knuda Paludana^[3]. Nie wyróżnia się podgatunków^[7].

Etymologia

Androphobus: gr. ανηρ anēr, ανδρος andros – mężczyzna, człowiek; φοβος phobos – strach, od φεβομαι phebomai – uciekać^[9].
viridis: łac. viridis – zielony, od virere – być zielonym^[10].

Morfologia

Długość ciała wynosi około 16,5 cm^[11]. Upierzenie w większości oliwkowozielone. Wyraźnie wyróżnia się biały pasek podbródkowy kontrastujący z czarniawym gardłem^[12]. Lotki są popielate, pokrywy skrzydłowe – ciemnozielone, podobnie jak sterówki^[11]. Znamienny jest brak czuba. Wzór upierzenia świadczy o bliskim pokrewieństwie oliwnika z przedstawicielami rodzaju Psophodes^[12].

Zasięg, ekologia i zachowanie

Oliwniki występują w górach środkowej Nowej Gwinei. Były stwierdzane na wysokości 1400–2800 m n.p.m. w górskich lasach^[11]. Są to skryte, niezwracające uwagi ptaki zamieszkujące podszyt^[12]. Ich pożywieniem są owady i inne stawonogi. Obserwowano, jak żerują na ziemi i na gałęziach stykających się z gruntem. Brak informacji o głosie i rozrodzie^[11].

Status i zagrożenia

IUCN od 2021 roku nadaje oliwnikowi status gatunku najmniejszej troski (LC – Least Concern). Wcześniej miał on status gatunku niedostatecznie rozpoznanego (DD, Data Deficient). Według stanu wiedzy z 2019 oliwnik znany jest z 7 lokalizacji w obrębie Nowej Gwinei; w części nie dokonano współcześnie obserwacji. Brak widocznych zagrożeń dla tego gatunku. Zamieszkiwane przez oliwniki lasy nie są poddawane wycince, a ich część – w tym górskie zbocza – jest na tyle niedostępna, że uniemożliwia takową działalność. Według BirdLife International nie ma innych potencjalnych zagrożeń. Brakuje danych między innymi na temat zagęszczenia czy liczebności populacji i jej trendu, wiadomo jedynie, że jest to ptak rzadki^[13].

Przypisy

↑ Androphobus viridis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Androphobus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2012-05-30] (ang.).
↑ ^a ^b E. Hartert & K. Paludan. Vorläufiges über die ornithologischen Ergebnisse der Expedition Stein 1931—32 – Ornithologische Monatsberichte. „Ornithologische Monatsberichte”. 42, s. 46, 1934. (niem.).
↑ ^a ^b ^c W. Rothschild & E. Hartert. Description of new species and subspecies of birds from Mt. Goliath, Dutch New Guinea. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 29, s. 33, 1911. (ang.).
↑ ^a ^b Androphobus viridis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Psophodidae Bonaparte, 1854 - trzaskacze - Whipbirds and Wedgebills (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-01-10].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2022-01-10]. (ang.).
↑ MaryM. Lecroy MaryM., Type specimens of birds in the American Museum of Natural History. Part 6, Passeriformes: Prunellidae, Turdidae, Orthonychidae, Timaliidae, Paradoxornithidae, Picathartidae, and Polioptilidae, „Bulletin of the American Museum of Natural History”, 292, 2005, s. 56 [dostęp 2019-11-03] .
↑ Androphobus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-09] (ang.).
↑ viridis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-09] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Boles, W. & Sharpe, C.J.: Papuan Whipbird (Androphobus viridis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-11-03].
↑ ^a ^b ^c Bruce M. Beehler, Thane K. Pratt: Birds of New Guinea: Distribution, Taxonomy, and Systematics. Princeton University Press, 2016, s. 354. ISBN 978-1-4008-8071-3.
↑ Papuan Whipbird Androphobus viridis. BirdLife International. [dostęp 2022-01-10].

Linki zewnętrzne

Zdjęcia oliwników. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Głos pary oliwników

[itis-1] Androphobus viridis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[itis2-2] Androphobus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2012-05-30] (ang.).

[Hartert&Paludan-3] E. Hartert & K. Paludan. Vorläufiges über die ornithologischen Ergebnisse der Expedition Stein 1931—32 – Ornithologische Monatsberichte. „Ornithologische Monatsberichte”. 42, s. 46, 1934. (niem.).

[Rothschild&Hartert-4] W. Rothschild & E. Hartert. Description of new species and subspecies of birds from Mt. Goliath, Dutch New Guinea. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 29, s. 33, 1911. (ang.).

[iucn-5] Androphobus viridis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-6] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Psophodidae Bonaparte, 1854 - trzaskacze - Whipbirds and Wedgebills (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-01-10].

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2022-01-10]. (ang.).

[amn-8] MaryM. Lecroy MaryM., Type specimens of birds in the American Museum of Natural History. Part 6, Passeriformes: Prunellidae, Turdidae, Orthonychidae, Timaliidae, Paradoxornithidae, Picathartidae, and Polioptilidae, „Bulletin of the American Museum of Natural History”, 292, 2005, s. 56 [dostęp 2019-11-03] .

[9] Androphobus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-09] (ang.).

[10] viridis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-09] (ang.).

[hbwa-11] Boles, W. & Sharpe, C.J.: Papuan Whipbird (Androphobus viridis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-11-03].

[ng-12] Bruce M. Beehler, Thane K. Pratt: Birds of New Guinea: Distribution, Taxonomy, and Systematics. Princeton University Press, 2016, s. 354. ISBN 978-1-4008-8071-3.

[birdlife-13] Papuan Whipbird Androphobus viridis. BirdLife International. [dostęp 2022-01-10].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]