Karol Grzesik (1890–1940)

Ten artykuł dotyczy dowódcy powstańczego urodzonego w 1890 roku. Zobacz też: biografię powstańca, Karola Grzesika urodzonego w 1900 roku.

Karol Grzesik

Data i miejsce urodzenia	30 maja 1890 Siedliska, Królestwo Prus
Data i miejsce śmierci	maj 1940 Kijów, ZSRR
Poseł III kadencji Sejmu (II RP)
Okres	od 1930 do 1935
Przynależność polityczna	BBWR
Marszałek Sejmu Śląskiego
Okres	od 1935 do 1939
Przynależność polityczna	Narodowo-Chrześcijańskie Zjednoczenie Pracy
Poprzednik	Konstanty Wolny
Następca	okupacja III Rzeszy
Prezydent Chorzowa
Okres	od 1936
Przynależność polityczna	Narodowo-Chrześcijańskie Zjednoczenie Pracy
Multimedia w Wikimedia Commons

Karol Grzesik

Hauke

kapitan rezerwy artylerii
Data i miejsce urodzenia	30 maja 1890 Siedliska
Data i miejsce śmierci	maj 1940 Kijów
Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego, Wojsko Polskie
Jednostki	54 Pułk Artylerii Polowej, 6 Pułk Artylerii Polowej
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa I, II, III powstanie śląskie
Odznaczenia

Karol Grzesik, ps. „Hauke” (ur. 30 maja 1890 w Siedliskach, zm. w maju 1940 w Kijowie^[1]) – polski polityk działający na Górnym Śląsku, poseł na Sejm RP II i III kadencji, marszałek Sejmu Śląskiego IV kadencji (1935–1939), prezydent Chorzowa. Kapitan rezerwy artylerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Urodził się jako syn Franciszka i Albiny z domu Kocur. Ukończył gimnazjum prywatne w Gliwicach w 1907, od 1908 uczył się w Gimnazjum św. Macieja we Wrocławiu. Zdał maturę w 1914 roku eksternistycznie w Schwedt. Odbył dwa semestry studiów teologicznych i dwa studiów prawa (1918) na uniwersytetach we Wrocławiu i Krakowie.

Podczas I wojny światowej w stopniu podporucznika służył w 54 pułku artylerii polowej w szeregach Armii Cesarstwa Niemieckiego. Wstąpił do Związku Młodzieży Polskiej „Zet” i od stycznia 1919 roku do Polskiej Organizacji Wojskowej, a po utworzeniu Dowództwa Głównego POW Górnego Śląska w lipcu 1919 roku został szefem referatu artylerii, potem instruktorem IV Okręgu Gliwickiego i komendantem III Okręgu (Prudnik, Racibórz, Koźle)^[2].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego. Brał udział w I powstaniu śląskim (od września do października 1919 był więziony w Katowicach i Raciborzu) oraz w II powstaniu śląskim (jako komendant II sotni w Gliwicach w stopniu kapitana). Od grudnia 1920 adiutant i przedstawiciel Polski w Komendzie Głównej Policji Plebiscytowej (Abstimmungspolizei Oberschlesien) w Opolu. Od kwietnia do czerwca 1921 był szefem Głównego Inspektoratu Dowództwa Obrony Plebiscytowej i dowództwa Grupy Operacyjnej „Wschód” w III powstaniu śląskim. 2 czerwca 1921 ogłosił się naczelnym wodzem powstania, za co został aresztowany na rozkaz Wojciecha Korfantego i postawiony przed sądem polowym (potem sprawa została umorzona). Był współpracownikiem Związku Byłych Powstańców i Związku Powstańców Śląskich (był prezesem tej drugiej organizacji od 1923 do 1925). Został awansowany do stopnia kapitana artylerii ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919^[3][4][5]. W 1923, 1924 był oficerem rezerwowym 6 pułku artylerii polowej w Krakowie^[6][7]. W 1934 jako kapitan rezerwy był przydzielony do Oficerskiej Kadry Okręgowej nr V jako oficer po ukończeniu 40. roku życia i pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Królewska Huta^[8].

Od 1926 był naczelnikiem gminy Wielkie Hajduki. Od 1927 należał do Związku Naprawy Rzeczypospolitej, w 1928 współorganizował Narodowo-Chrześcijańskie Zjednoczenie Pracy (górnośląski odpowiednik BBWR). Pełnił mandat posła na Sejm RP II (1928-1930) i III (1930-1935) kadencji. W obu przypadkach był wybierany w okręgu nr 28 w Królewskiej Hucie (od 1934 Chorzów) z listy BBWR. Od 1935 do 1939 był marszałkiem Sejmu Śląskiego IV kadencji reprezentujący Narodowo-Chrześcijańskie Zjednoczenie Pracy. Od 1936 był prezydentem Chorzowa.

W 1930 organizator Generalnej Federacji Pracy i prezes jej wydziału na Górnym Śląsku, od 1937 przywódca Zjednoczonych Związków Zawodowych w Polsce, od 1938 jeden z dwóch wiceprezesów Zjednoczenia Polskich Związków Zawodowych. W 1936 był członkiem założycielem Towarzystwa Popierania Wyższych Studiów Nauk Społeczno-Gospodarczych^[9]. Od 1937 do 1939 prezes górnośląskiego okręgu OZN. Członek rad nadzorczych wielu przedsiębiorstw, m.in. Wspólnoty Interesów Górniczo-Hutniczych.

Przed wybuchem II wojny światowej został umieszczony przez Niemców w Sonderfahndungsbuch Polen – specjalnej księdze gończej. Wyjechał do Lublina, następnie do Lwowa. Po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 na terenach wschodnich II Rzeczypospolitej został aresztowany przez sowietów. W 1940 został zamordowany przez NKWD. Jego nazwisko figuruje na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej, opublikowanej w 1994 (został wymieniony na liście wywózkowej 56-3/76, oznaczony numerem 661)^[10][11].

Karol Grzesik był kawalerem. Jego siostrzenicą jest śpiewaczka Krystyna Szostek-Radkowa^[12].

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 7558
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (28 grudnia 1936)^[13]
• Krzyż Niepodległości z Mieczami (6 czerwca 1931)^[14]
• Krzyż Walecznych
• Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi
• Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia^[15]
• Krzyż Żelazny II klasy (Cesarstwo Niemieckie)
• Order św. Sawy (Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców)

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani z Ukraińskiej Listy Katyńskiej
• kampania wrześniowa

• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
• Strona Sejmowa. Karol Grzesik. sejm.gov.pl. [dostęp 2014-10-27].

• Karol Grzesik, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-04-06].
• https://www.chorzow-mbp.sowa.pl/index.php?KatID=2&typ=repl&plnk=q__Karol+Grzesik&sort=byscore (Publikacje nt. Karola Grzesika w: Bibliografii Chorzowa, hasło: Karol Grzesik)

'