Karol Łazarz Henckel von Donnersmarck

Karol Łazarz Henckel von Donnersmarck (ur. 5 marca 1772 w Świerklańcu, zm. 12 lipca 1864 we Wrocławiu) – baron i hrabia cesarstwa, 9. wolny pan stanowy Bytomia, magnat przemysłowy.

Pochodził z rodziny Henckel von Donnersmarcków. Urodził się 5 marca 1772 r. w Świerklańcu. Był młodszym synem Erdmanna Gustawa i baronówny Rudolfiny von Dyherrn und Schönau. Był żonaty z hrabianką Julią von Bohlen. Spośród jego dzieci najbardziej znany był Guido (1830–1916), późniejszy książę.

W czasie wojen napoleońskich walczył na czele ufundowanego przez siebie pułku śląskich huzarów. W 1813 r. po śmierci brata Gustawa Adolfa odziedziczył dobra wokół Świerklańca. Do odziedziczonych ziem dokupił dobra wokół: Starych Tarnowic, Rept, Chropaczowa, Kamienia, Makoszów, Zabrza, Zaborza, Sośnicy, Świętochłowic, Mikulczyc, Wieszowy, Stolarzowic i Ożarowic.

Podstawą jego fortuny był przemysł. W 1834 r. uzyskał prawo pierwszeństwa wydobywania wszelkich złóż galmanu i węgla na terenach do niego należących. W wyniku zawartej ugody z kuzynem Hugonem I z Siemianowic zagwarantował sobie wzajemne prawo wydobywania bogactw naturalnych na rodzinnych terenach. W Bytomiu uruchomił hutę cynku „Klara”, w Lipinach kopalnię „Quintoforo”, w Świętochłowicach hutę „Bethlen-Falva” (później „Florian”), w Zabrzu kopalnię „Concordia”.

W 1827 r. przejął godność 9. wolnego pana stanowego Bytomia. Była to już bardziej godność tytularna. Przywileje feudalne (np. sądownictwo patrymonialne) zostały definitywnie zniesione w okresie Wiosny Ludów. W latach 1848–1850 przekazał majątek synowi, Guido.

Był odznaczony Orderem Pour le Mérite oraz najwyższym pruskim Orderem Orła Czarnego z Brylantami. Był Komandorem i Seniorem Zakonu Joannitów (protestancki odpowiednik Zakonu Maltańskiego). W 1840 r. został dziedzicznym wyższym podczaszym krajowym w Księstwie Śląskim z tytułem „Ekscelencji”. Jako wolny pan stanowy był członkiem pruskiej Izby Panów.

Zmarł 12 lipca 1864 r. we Wrocławiu. Został pochowany w Świerklańcu w mauzoleum rodowym, które zostało zniszczone w 1945 r.

• A. Kuzio-Podrucki, D. Woźnicki, Herb i barwy Powiatu Tarnogórskiego, Tarnowskie Góry 2002.
• A. Kuzio-Podrucki, Henckel von Donnersmarckowie. Kariera i fortuna rodu, Bytom 2003

• Zarys dziejów Henckel von Donnersmarcków w: Śląska szlachta i arystokracja