Frottage

Frottage, frotaż^[1] (fr. tarcie) – technika odciskania faktury dowolnych przedmiotów (np. drewna, tkaniny, liści, kamieni) na powierzchni papieru przez przyłożenie papieru do danej rzeczy i mocne pocieranie go ołówkiem (lub innym podobnym narzędziem)^[2].

Technika użyta jako metoda artystyczna po raz pierwszy w latach 20. XX w. przez Maxa Ernsta. Artysta zainspirował się widokiem starej drewnianej podłogi. W jej zniszczonej powierzchni dostrzegał rozmaite figury. Chcąc je uwiecznić, położył na podłodze kartkę papieru i zaczął rysować po niej miękkim ołówkiem. W wyniku otrzymał rysunek, który przypominał mu tajemniczy las, zamieszkany przez stworzenia podobne do ptaków. Cała seria takich rysunków została przez niego opublikowana w 1926 pod tytułem Histoire Naturelle (historia naturalna).

Metoda zdejmowania odcisków z kamiennych, ceramicznych lub metalowych reliefów, choć nie pod współczesną nazwą, była znaną techniką reprodukcyjną w Chinach jeszcze przed naszą erą. W podobny sposób stosowali ją archeologowie^[3].

• Grataż

• Frottage. [w:] Tate Glossary [on-line]. Tate. [dostęp 2011-02-12]. (ang.).
• Anita. Włodarczyk-Kulak: O sztuce nowej i najnowszej : główne kierunki artystyczne w sztuce XX i XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 2010, s. 191. ISBN 978-83-262-0526-2.
• Słownik terminów artystycznych i architektonicznych. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 129, seria: Historia Sztuki. Biblioteka Gazety Wyborczej. ISBN 978-83-62095-59-9.