Dinamo Moskwa (piłka nożna)

Dinamo Moskwa

«Динамо» Москва

Pełna nazwa	Акционерное общество «Футбольный клуб Динамо-Москва»
Przydomek	Бело-Голубые (Biało-Niebiescy) Динамовцы (Dinamowcy)
Barwy	biało-niebieskie
Data założenia	18 kwietnia 1923
Debiut w najwyższej lidze	1936
Liga	Priemjer-Liga
Państwo	Rosja
Miasto wydzielone	Moskwa
Adres	Leningradski prospekt 36, 125167 Moskwa[1]
Stadion	VTB Arena
Menedżer generalny	Željko Buvač(inne języki)
Trener	Marcel Lička
Asystent trenera	Pawieł Ałpatow, Volkan Bulut, Andrij Woronin
Stroje domowe Stroje wyjazdowe
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Futbolnyj Klub Dinamo Moskwa (ros. Футбольный клуб Динамо Москва, [dʲɪˈnamə mɐˈskva]; ang. FC Dynamo Moscow^[2], w polskojęzycznych mediach często Dynamo) – rosyjski klub piłkarski z siedzibą w Moskwie. Jeden z najstarszych klubów w Rosji^[3], należy także do najbardziej utytułowanych zespołów piłkarskich tego kraju^[4].

Dinamo zostało oficjalnie założone 18 kwietnia 1923 w Moskwie z inicjatywy grupy pracowników organów bezpieczeństwa^[5] (Pawieła Uralca, Michaiła Ławrientjewa, Dmitrija Iwanowa i Kiriłła Kuźmina^[4]), za zgodą Feliksa Dzierżyńskiego^[4][6]. Drużynę piłkarską sformował bramkarz Fiodor Czułkow, grający już wcześniej w piłkę w Klubie Futbolistów Sokolniki (KFS)^[4][7][8].

Swój pierwszy mecz Dinamowcy rozegrali 17 czerwca 1923, przegrywając na wyjeździe z drużyną Krasnaja Priesnia. Spotkanie to zakończyło się wynikiem 2:3, a pierwszą w historii bramkę dla Dinama zdobył Wasilij Żytariew, olimpijczyk z 1912 roku^[7]. Sędziował w tym meczu Konstantin Kwasznin – ówczesny piłkarz Presnii (sic), a późniejszy trener Dinama^[9].

Skład na mecz z Priesnią 17 czerwca 1923 „Krasnyj Stadion”, Moskwa Fiodor Czułkow Aleksandr Pietrow Nikołaj Ignatow Iwan Łenczikow Iwan Owieczkin Siergiej Niewierow Siergiej Szumieł Nikołaj Troicki Michaił Dienisow Wasilij Żytariew Boris Titow

Początkowo Towarzystwo Dinamo nie było w stanie nawet wyposażyć piłkarzy w koszulki i buty, dlatego swój pierwszy mecz rozegrali oni w strojach KFS: białych koszulkach z czarnym kołnierzem^[8][10].

Jeszcze zanim powstała ogólnokrajowa liga, Biało-Niebiescy odnosili lokalne sukcesy, takie jak mistrzostwo Moskwy (pierwsze w 1926) i Puchar Towarzystwa Sportowego Dinamo (1929). Swój pierwszy międzynarodowy mecz Dinamo rozegrało 6 września 1926, wygrywając 7:1 z drużyną robotników Łotwy^[11].

W tym czasie tworzyły się także symbole klubu. W 1926 roku pojawił się klubowy emblemat, autorstwa jednego z zawodników, Aleksandra Borisowa. W 1928 zbudowany został Centralny Stadion Dinamo, na którym moskiewski klub rozgrywał swoje „domowe” mecze przez następne 80 lat.

Wiosną 1936 roku po raz pierwszy odbyły się Mistrzostwa ZSRR. Biało-Niebiescy wygrali wszystkie 6 meczów i z kompletem punktów wyprzedzili wicemistrza Dynamo Kijów. Jesienią wyprzedził ich tylko lokalny rywal Spartak. W 1937 Dinamowcy wrócili na ligowy szczyt, a do tego zdobyli puchar kraju wygrywając w finale z Dinamem Tbilisi (5:2). Po kolejne mistrzostwo Dinamo z Moskwy sięgnęło w 1940 roku. Tak więc do wybuchu Wielkiej wojny ojczyźnianej (1941) klub zgromadził 3 tytuły mistrzowskie i jeden puchar kraju.

Po trzyletniej przerwie w krajowych rozgrywkach, Dinamo pozostało w gronie najsilniejszych radzieckich klubów. W odnowionym składzie zdobyło mistrzostwo ZSRR w 1945, wysoko zwyciężając większość rywali, a jedynym zespołem który zdołał ich wtedy pokonać w bezpośrednim meczu był wicemistrz CDKA Moskwa. W listopadzie tegoż roku, jako pierwsza radziecka drużyna klubowa, Dinamowcy wybrali się do Wielkiej Brytanii, gdzie zremisowali z Chelsea (3:3) i Rangers (2:2), zaś wygrali z Cardiff City (10:1) i z Arsenalem (4:3)^[12].

W latach 1954–1960 moskiewscy Dinamowcy rokrocznie stawali na ligowym podium, w tym pięciokrotnie zajmując pierwsze miejsce. W 1963 roku Lew Jaszyn, jako pierwszy i jedyny bramkarz, został nagrodzony Złotą Piłką – nagrodą dla najlepszego piłkarza.

Po okresie dominacji schedę po moskiewskim Dinamie w radzieckiej lidze przejął Spartak, a następnie Dynamo Kijów. W 1972 roku miało miejsce jeszcze jedno ważne osiągnięcie Dinama z Moskwy, które dotarło do finału Pucharu Zdobywców Pucharów przegrywając w nim 2:3 ze szkockim Rangers.

W 1973 i 1975 roku klub zajmował trzecie miejsce w lidze. Wiosną 1976 roku Dinamowcy Moskwy zdobyli swój ostatni, jedenasty tytuł mistrza ZSRR. Rok później sięgnęli po puchar. W następnej dekadzie wyniki były mieszane, np. w 1984 Dinamowcy ukończyli ligę na odległym szesnastym miejscu, zato zdobyli krajowy puchar.

Dinamo Moskwa było jednym z dwóch klubów, obok Dynama Kijów, który uczestniczył we wszystkich 54 sezonach Mistrzostw ZSRR^[13].

Po rozpadzie ZSRR (1991) w każdym z krajów rozgrywki zaczęły się odbywać osobno. Nastąpiły również zmiany systemowe – zmienił się status prawny klubu^[13]. W pierwszym sezonie ligi rosyjskiej (1992) Dinamowcy zajęli trzecie miejsce, a rok później powtórzyli to osiągnięcie. Sezon 1994 Dinamo zakończyło na drugim miejscu, a rok później zdobyło Puchar Rosji wygrywając w finale po serii karnych z Rotorem Wołgograd. Dinamowcy występowali w Pucharze Zdobywców Pucharów 1996 i Pucharze Intertoto 1997, jednak nie odnieśli tam znaczących sukcesów. Niemniej półfinał tych drugich rozgrywek to najdalsza runda europejskich rozgrywek, do jakiej ten klub zdołał dobrnąć w czasach poradzieckich. W sezonie 1997 Dinamo ponownie stanęło na ligowym podium, wyprzedzone jedynie przez Spartak i Rotor. W finale rozgrywek pucharowych Dinamowcy przegrali wówczas 0:2 z Lokomotiwem.

Na początku XXI wieku klub pozyskał nowych sponsorów, co umożliwiło rozwój i kupno wielu nowych zawodników. Wyniki odbiegały jednak od oczekiwań, szczególnie w latach 2004 i 2006, kiedy to zajmował odległe ligowe miejsca. W 2007 roku sytuacja się poprawiła, a Dinamowcy ukończyli sezon jako szósta drużyna kraju, dochodząc też do ćwierćfinału rozgrywek pucharowych. Z początkiem 2008 nowym sponsorem klubu został miliarder Aliszer Usmanow, właściciel holdingu Metalloinvest oraz kilku innych dużych podmiotów gospodarczych. Spowodowało to, że przed sezonem 2008 drużyna z Moskwy była wymieniana jako kandydat do mistrzostwa. Biało-Niebiescy zakończyli ten sezon na trzecim miejscu, co dało im możliwość gry w eliminacjach Ligi Mistrzów UEFA. Dinamowcy wygrali tam 1:0 z Celtic F.C. w Glasgow po bramce Aleksandra Kokorina, jednak porażka 0:2 w rewanżu oznaczała awans szkotów do następnej rundy. Sezon 2009 Biało-Niebiescy zakończyli na przeciętnym ósmym miejscu w Priemjer-Lidze.

W 2010 roku głównym sponsorem Dinama został drugi co do wielkości bank w Rosji – Bank VTB.

Sezon 2011/12 był pierwszym w historii rosyjskiej piłki sezonem rozgrywanym w tzw. systemie jesień-wiosna. Dinamowcy ukończyli go na czwartym miejscu, a w Pucharze Rosji dotarli do finału, gdzie minimalnie lepszy okazał się Rubin Kazań.

Sezon 2012/13, mimo słabego początku, Dinamo skończyło na siódmej pozycji, a mogło nawet wyżej gdyby nie porażka z „outsiderem” ligi Ałaniją Władykaukaz (0:1) w przedostatniej kolejce. W następnym sezonie Biało-Niebiescy zajęli 4. miejsce, pokonując po drodze późniejszych mistrzów CSKA Moskwa (2:0 na wyjeździe i 4:2 u siebie) i wicemistrzów Zenit Petersburg (4:2 na wyjeździe).

Po wygranych kwalifikacjach, w sezonie 2014/15, Dinamo zadebiutowało w rozgrywkach Ligi Europy UEFA, gdzie wygrali wszystkie mecze grupowe. Biało-Niebiescy odpadli dopiero w 1/8 finału, przegrywając z SSC Napoli. Do tego powtórzyli czwarte miejsce w krajowej lidze, które dawało możliwość występowania w Lidze Europy. Decyzją UEFA klub jednak nie został dopuszczony do rozgrywek europejskich następnego sezonu, z powodu problemów finansowych (tzw. finansowe fair-play)^[14].

Z klubu odeszła część podstawowych zawodników np. Mathieu Valbuena, a niedoświadczeni młodzi gracze nie zdołali utrzymać drużyny na poziomie z poprzedniego roku. Po serii ligowych porażek wiosną 2016 roku Dinamowcy osunęli się w dół tabeli. 21 maja 2016 po przegranej z Zenitem Petersburg (0:3) Dinamo Moskwa po raz pierwszy w historii spadło z najwyższej ligi^[15].

W Pierwszej Dywizji Dinamo spędziło jeden sezon, zapewniając sobie powrót do Priemjer-Ligi już 7 kolejek przed końcem rozgrywek^[16][17]. W dwóch kolejnych sezonach w Priemjer-Lidze celem drużyny było głównie bezpieczne utrzymanie. Dinamowcy finiszowali kolejno na ósmym i dwunastym miejscu.

Latem 2019 klub znacząco wzmocnił swoją kadrę, sprowadzając aż dziesięciu nowych zawodników. Wśród nich Maximilian Philipp, sprowadzony z niemieckiego Dortmundu za 20 mln €, stał się najdroższym transferem w historii Dinama^[18]. Jesienią 2020 trenerem biało-niebieskich został Sandro Schwarz^[19]. Udało się przezwyciężyć problemy natury ekonomicznej; w lutym 2022 roku VTB przekazał akcje klubu Towarzystwu Dinamo^[20].

W sezonie 2021/22 moskiewskie Dinamo było wymieniane wśród kandydatów do gry o mistrzostwo^[21]. Mocnymi stronami drużyny miały być odnowiony skład (do klubu powrócił np. napastnik Fiodor Smołow^[22]) i taktyka trenera Schwarza^[23][24][25]. Celem deklarowanym przez zarząd było wejście do pierwszej piątki^[26]. Dinamo ukończyło rozgrywki ligowe 2021/22 na trzecim miejscu.

Barwami Dinama są kolory biały i niebieski/błękitny (бело-голубые)^[13]. Barwy te zostały zatwierdzone przez Towarzystwo Sportowe Dinamo w 1926 roku^[5].

Autorem klubowego emblematu – stylizowanej litery „D” wpisanej w rąb – był w tymże 1926 roku Aleksandr Borisow, jeden z piłkarzy^[5].

1924

1936

1937, 1945

1953

1970

1977

1984

2007

2012

2013

2015

2017

Zdobyte trofea w rozgrywkach międzynarodowych (stan na: 2019)
Rozgrywki	Osiągnięcie	Razy	Sezon(y)
Liga Europy (Puchar UEFA)	zdobywca	–
	finalista	–
Puchar Zdobywców	zdobywca	–
	finalista	1	1972

Zdobyte trofea w rozgrywkach Związku Radzieckiego (stan na: rozpad ZSRR, 1991)
Rozgrywki	Osiągnięcie	Razy	Sezon(y)
Mistrzostwo	I miejsce	11	1936 (w), 1937, 1940, 1945, 1949, 1954, 1955, 1957, 1959, 1963, 1976
	II miejsce	11	1936 (j), 1946, 1947, 1948, 1950, 1956, 1958, 1962, 1967, 1970, 1986
	III miejsce	5	1952, 1960, 1973, 1975, 1990
Puchar	zdobywca	6	1937, 1953, 1967, 1970, 1977, 1984
	finalista	5	1945, 1949, 1950, 1955, 1979
Superpuchar	zdobywca	1	1977
	finalista	1	1984

Zdobyte trofea w rozgrywkach Rosji (stan na: 2022-05-29)
Rozgrywki	Osiągnięcie	Razy	Sezon(y)
Mistrzostwo	I miejsce	–
	II miejsce	1	1994
	III miejsce	5	1992, 1993, 1997, 2008, 2022
Puchar	zdobywca	1	1995
	finalista	4	1997, 1999, 2012, 2022
II liga	I miejsce	1	2017
	II miejsce	–
	III miejsce	–

• Najwięcej meczów dla klubu: Aleksandr Nowikow – 395, w tym 327 ligowych^[13].
• Najwięcej goli dla klubu: Siergiej Sołowjow – 152, w tym 135 ligowych^[13].

Skład aktualny na dzień 8 kwietnia 2022^[27].

Bilans występów klubu Dinamo Moskwa w rozgrywkach piłkarskich Związku Radzieckiego (Stan na rozpad ZSRR, 1991[28])

Poziom

Rozgrywki

Sezony

Mecze

Z

R

P

B+

B–

Pkt

Lata

Awanse

Spadki

Naj.

I

Klass A / Wysszaja liga

54

1502

714

411

377

2475

1478

1839

1936–1941, 1945–1991

1

II

Pierwaja liga

–

III

Wtoraja liga

–

Bilans występów klubu Dinamo Moskwa w rozgrywkach piłkarskich Rosji (Stan na koniec sezonu 2018/19)
Poziom	Rozgrywki	Sezony	Mecze	Z	R	P	B+	B–	Pkt	Lata	Awanse	Spadki	Naj.
I	Priemjer-Liga	26	802	323	237	242	1104	923	1206	1992–2016, 2017–		1	2
II	Pierwyj diwizion	1	38	26	9	3	64	25	87	2016/17	1		1
III	Wtoroj diwizion	–

W pierwszych latach istnienia drużyna Dinama rozgrywała mecze na prowizorycznym boisku na nieużytku w Zaułku Orłowo-Dawydowskim nieopodal Dworca Ryskiego^[8]. W 1928 został zbudowany Centralny Stadion Dinamo, który służył kolenym pokoleniom Biało-Niebieskim przez kolejne 80 lat.

W ostatniej kolejce ligowej sezonu 2018/19 zainaugurowano nowy stadion – VTB Arena. Gospodarze zremisowali wówczas 3:3 z Arsenałem Tuła^[29].

W Rosji kibice Dinama Moskwa są zaprzyjaźnieni głównie z CSKA^[30][31]. Organizacje kibicowskie przyjaźnią się też z fanami serbskiego OFK Beograd i cypryjskiego Anorthosis Famagusta^[32]. Istnieje zorganizowana grupa fanowska Dynastia, która organizuje wyjazdy na mecze i zbiera fundusze na „oprawę”^[33]. Kibice Dinama założyli też nieformalną grupę charytatywną Chcę Pomóc (Я хочу помочь)^[34].

Wśród sympatyków Dinama byli wymieniani m.in.: przywódca ZSRR Jurij Andropow, minister spraw wewnętrznych Raszyd Nurgalijew, hokeista Aleksandr Owieczkin, szachista Michaił Tal, tenisista Dmitrij Tursunow, gimnastyczka Alina Kabajewa^[35].

• ФК «Динамо» Москва официальный сайт [online]  (ros.).strona główna serwisu
• Fcdin – неофициальный сайт ФК «Динамо» Москва [online]  (ros.).strona główna serwisu
• Dinamo Moskwa w bazie Football Facts (ros.)