GJ 1214 b
 Artystyczna wizja tranzytu GJ 1214 b przed tarczą gwiazdy. | |
| Odkrywca |
David Charbonneau i in. |
|---|---|
| Data odkrycia |
16 grudnia 2009 |
| Charakterystyka orbity (J2000) | |
| Półoś wielka | |
| Mimośród |
0,27 +0−0,27[1] |
| Okres orbitalny |
1,580404497 ± 3×10−8[1] |
| Czas tranzytu |
2 454 966,52513 ± 2×10−5 JD |
| Nachylenie orbity |
88,17° ± 0,54° |
| Charakterystyka fizyczna | |
| Masa | |
| Promień | |
| Gęstość |
1870 ± 400 kg/m³ |
| Temperatura powierzchni |
393–555 K |
GJ 1214 b – planeta pozasłoneczna typu superziemia, krążąca wokół gwiazdy GJ 1214 znajdującej się w gwiazdozbiorze Wężownika w odległości 13 parseków (40 ly) od Ziemi. Została odkryta w 2009 roku przez naukowców w Projekcie MEarth. Jej masa szacowana jest na 5,5-7,2 M🜨, ma ona średnicę ok. 2,7 raza większą niż Ziemia[2]. W znacznej części składa się z wody[3] oraz prawdopodobnie wodoru[4]. GJ 1214 b jest uważana za najlepszą kandydatkę na planetę oceaniczną.
Odkrycie
[edytuj | edytuj kod]Planeta została odkryta metodą tranzytową, kiedy przechodząc przed tarczą gwiazdy (z punktu widzenia Ziemi) zaćmiła ją nieco. Jej masa została wyznaczona dzięki obserwacji zmiany spektrogramu gwiazdy GJ 1214 w wyniku efektu Dopplera, wywołanego zmianą prędkości radialnej gwiazdy wskutek przyciągania planety[5].
Budowa planety
[edytuj | edytuj kod]
Gęstość tej planety to około 2 g/cm3 co sugeruje, że składa się ona ze znacznie większej ilości wody (gęstość 1 g/cm3) niż Ziemia (gęstość 5,5 g/cm3). Budową wewnętrzną planeta zapewne znacznie różni się od Ziemi. Przy wysokich temperaturach i wysokim ciśnieniu woda może występować tam w formach niespotykanych na Ziemi (tzw. „gorącego lodu”, wysokociśnieniowej odmiany polimorficznej lodu czy też w stanie nadkrytycznym, bez granicy faz między cieczą a gazem)[3].
Modele budowy planet o tej średnicy sugerowały dwa warianty budowy wewnętrznej. Przy założeniu, że planeta posiada pierwotną otoczkę wodorowo-helową jak Neptun, woda może stanowić ok. 75% jej masy. Atmosfera takiej planety może mieć grubość nawet 200 km[6] i składać się z pary wodnej lub wodoru z dużymi obłokami pary wodnej[7][8]. Jeżeli atmosferę GJ 1214 b tworzyłaby tylko para, woda może stanowić nawet 88% masy planety[9]. Pod atmosferą z kolei może znajdować się ocean o głębokości dziesiątek lub nawet setek kilometrów[10].
Atmosfera
[edytuj | edytuj kod]W grudniu 2010 istnienie wody w atmosferze planety zostało potwierdzone obserwacyjnie[7][11][12]. Planeta ta prawdopodobnie powstała dalej od gwiazdy niż znajduje się obecnie i dopiero później przeniosła się na obecną, bliższą orbitę. Obserwacje światła przechodzącego przez atmosferę planety, wykonane przy użyciu Teleskopu Hubble'a, ujawniły, że spektrum atmosfery w szerokim zakresie fal jest płaskie. Do uzyskanych danych obserwacyjnych najlepiej pasuje model atmosfery złożonej z substancji o dużej masie cząsteczkowej, najprawdopodobniej pary wodnej[3]. Badacze zaznaczają, że żaden z modeli nie wyjaśniał wyników pomiarów w pełni, ale za najbardziej prawdopodobny uznają atmosferę zawierającą ponad 50% pary wodnej[13].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d GJ 1214 b w serwisie The Extrasolar Planets Encyclopaedia (ang.)
- ↑ P. Kundurthy, E. Agol: APOSTLE Observations of GJ 1214b: System Parameters and Evidence for Stellar Activity. 2010-12-06. [dostęp 2012-02-01].
- ↑ a b c Hubble Reveals a New Class of Extrasolar Planet. ScienceDaily, 2012-02-21. [dostęp 2012-02-22].
- ↑ Johanna K. Teske, Jake D. Turner, Matthias Mueller, Caitlin A. Griffith: Optical Observations of the Transiting Exoplanet GJ 1214b. arxiv.org, luty 2013. [dostęp 2013-02-26]. (ang.).
- ↑ A super-Earth transiting a nearby low-mass star. [dostęp 2010-12-01]. (ang.).
- ↑ Neue Supererde mit mächtiger Atmosphäre entdeckt. [dostęp 2011-07-05].
- ↑ a b Po raz pierwszy zbadano atmosferę superziemi. 2010-12-01. [dostęp 2019-09-04]. (pol.).
- ↑ Atmosphäre einer Supererde untersucht. [dostęp 2011-07-05].
- ↑ L.A. Rogers, S. Seager. Three Possible Origins for the Gas Layer on GJ 1214b. „The Astrophysical Journal”, 2009-12-16.
- ↑ Quora - Możliwość istnienia życia na GJ 1214b
- ↑ Super-Earth Has an Atmosphere, but Is It Steamy or Gassy?. Science Daily, 2010-12-01. [dostęp 2010-12-01].
- ↑ Water world found in deep space?. [dostęp 2010-12-01].
- ↑ Zachory K. Berta, David Charbonneau, Jean-Michel Désert, Eliza Miller-Ricci Kempton i inni. The Flat Transmission Spectrum of the Super-Earth GJ1214b from Wide Field Camera 3 on the Hubble Space Telescope. „Astrophysical Journal”. [dostęp 2012-02-22].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Water world found in deep space?. spaceinfo.com.au, 2010-12-02. [dostęp 2010-12-04]. (ang.).
- Znaleziono super-Ziemię z atmosferą. astronomia.pl, 2009-12-16. [dostęp 2016-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-30)]. (pol.).