Balga

Ten artykuł dotyczy dawnego zamku. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Balga

Бальга

Ruiny zamku
Państwo	Prusy Wschodnie
Populacja  • liczba ludności	0
Położenie na mapie obwodu królewieckiego Balga
Położenie na mapie Rosji Balga
54°33′09″N 19°58′10″E/54,552500 19,969444
Multimedia w Wikimedia Commons

Balga (niem. Balga, ros. Бальга) – dawny średniowieczny zamek i osada krzyżacka. Ruiny zamku położone są koło wsi Wiesiołoje (Весёлое) w obwodzie królewieckim, w rejonie bagriatonowskim, nad Zalewem Wiślanym. Balga leży w krainie historycznej Prusy Dolne.

Dojazd z Braniewa przez Mamonowo (niem. Heiligenbeil, pol. Święta Siekierka), za Mamonowem od drogi do Królewca w lewo. Dalej na północny wschód, również nad Zalewem Wiślanym, znajdowała się siedziba sąsiedniej komturii Pokarmin.

W 1238 Krzyżacy zdobyli pruski gród Honeda, gdzie w roku następnym założyli zamek. Od 1250 Balga była siedzibą komturii, która rozciągała się pasem na południowy wschód, sięgając do Pisza i Ełku. Komturzy Balgi czasowo pełnili jednocześnie funkcję wójta Natangii. Komturia zaliczała się do Prus Dolnych, dlatego podlegała wielkiemu marszałkowi w Królewcu.

Balga ze względu na położenie (komunikacja wodna) nie została zdobyta w czasie powstań pruskich. W 1253 przez Balgę na Sambię kierowała się wyprawa z królem czeskim Przemysłem Ottokarem II. W tym czasie kończono budowę nowego zamku przeznaczonego dla konwentu. Budowlę uzupełniono o przedzamcze na początku XIV wieku. Zamek został rozebrany na początku XVII wieku, a materiał budowlany wykorzystano na budowę twierdzy w Piławie (niem. Pillau). Do 1945 roku Balga liczyła ponad 700 mieszkańców.

Obecnie Balga jest miejscowością niezamieszkaną, a z dawnej zabudowy niemalże nic nie dotrwało do naszych czasów. Po zamku pozostały odkryte fundamenty oraz ruiny przedzamcza, częściowo odrestaurowanego przed II wojną światową. W pobliżu pozostałości zamku znajdują się ruiny kościoła św. Mikołaja z XIV wieku z zachowanymi fragmentami murów obwodowych i portalem zdobionym kamieniami przywiezionymi z Ziemi Świętej oraz resztkami malowideł ściennych.

Kościół parafialny w Baldze przed 1525 należał do archiprezbiteratu w Braniewie.

W miejscowości znajduje się męski skit Obrazu Chrystusa Zbawiciela Nie Ludzką Ręką Uczynionego, podlegający eparchii kaliningradzkiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego^[1].

• komturzy bałgijscy

• Anatolij Bachtin, Gerhard Doliesen, Vergessene Kultur. Kirchen in Nord-Ostpreussen. Eine Dokumentation, 2. Aufl., Husum, Husum, 1998, ISBN 3-88042-849-2

• Balga, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 86 .
• www.balga.de – strona z opisem historii miejscowości, zdjęciami i wspomnieniami mieszkańców (niem.)