Chrystian z Oliwy

Ten artykuł od 2009-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji: artykuł zawiera informacje, niemające potwierdzenia w źródłach.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Chrystian z Oliwy

Christian z Oliwy

Biskup
Pieczęć biskupia Chrystiana
Kraj działania	Polska, Prusy
Data urodzenia	około 1180
Data śmierci	4 grudnia 1245
Biskup Prus
Okres sprawowania	1215-1245
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	OCist.
Sakra biskupia	1215
Multimedia w Wikimedia Commons

Chrystian z Oliwy, Chrystian (ur. 1180, zm. 4 grudnia 1245) – misjonarz, cysters, biskup misyjny Prus, założyciel rycerskiego zakonu braci dobrzyńskich, zwalczany przez zakon krzyżacki^[1].

Początkowo był mnichem w istniejącym od 1178 roku cysterskim opactwie w Oliwie. W 1205 został opatem cystersów w Łeknie w Wielkopolsce. Od 1210 opat w założonym przez siebie klasztorze cystersów Zantyr obok Białej Góry koło Malborka. W 1215 lub 1216 otrzymał z rąk papieża Innocentego III sakrę biskupią wraz z urzędem generalnego biskupa Prus^[2].

W 1218 otrzymał od Konrada mazowieckiego osadę Grudziądz. Decyzja ta została potwierdzona przez księcia na mocy dokumentu „łowickiego”, wydanego 5 sierpnia 1222, na mocy którego biskup uzyskał całą ziemię chełmińską. Ze strony kościelnej potwierdzenie napłynęło w 1223 od papieża Honoriusza III. W 1230, 1231 wszedł w porozumienie z Krzyżakami za obiecaną pomoc miał przekazać 1/3 opanowanych Prus, a 2/3 zatrzymać dla siebie oraz prawa zwierzchnictwa na całym terytorium^[2].

W 1233 Grudziądz stał się centralnym ośrodkiem misyjnym biskupa. W 1233 Chrystian dostał się w Sambii do niewoli pruskiej, uwolniony został dopiero w 1238 lub 1239 w ramach wymiany za pięciu innych więźniów, uwolnionych następnie dzięki poręczeniu w wysokości 800 marek wypłaconemu przez papieża Grzegorza IX. W tym samym roku zapadła decyzja o podziale Prus na 4 diecezje i przydzielenie Prus Krzyżakom.

Pomimo protestów Chrystiana w 1243 legat papieski Wilhelm z Modeny podzielił biskupstwo pruskie na cztery diecezje podporządkowane do metropolii ryskiej: chełmińską, pomezańską, warmińską oraz sambijską^[2]. Christian z Oliwy, który miał objąć przewodnictwo nad jedną z diecezji, chełmińską, nie zgadzał się z decyzją zwierzchnika, i uważał się za biskupa całych Prus. Zmarł jednak przed rozwiązaniem konfliktu w 1245 roku, w czasie powrotu z soboru powszechnego w Lyonie^[2].

• Jego imieniem nazwano aleję w Grudziądzu.
• Na ścianie Bazyliki św. Mikołaja w Grudziądzu widnieje tablica pamiątkowa poświęcona jego osobie.
• Jego podobizna widnieje na herbach Grudziądza i Lubawy^[2].

• Andrzej M. Wyrwa, Bischof Chrystian und seine nicht verwirklichte Stiftung in Preußen, Altenberger Blätter, 15(2002), s. 46-62
• Andrzej M. Wyrwa, Bischof Chrystian und seine nicht verwirklichte Stiftung i PreuBen, Analecta Cisterciensia 54(2002), z. 1-2, s. 245-269
• Andrzej M. Wyrwa, Biskup Chrystian i jego próba fundacji klasztoru cysterskiego w Prusach, w: Pelplin – 725 rocznica powstania opactwa cysterskiego. Pelplin-Tczew 2002, s. 303- 330
• Andrzej M. Wyrwa, Alberyk z Trois-Fontaines o początkach chrześcijaństwa w Prusach, w: Wielkopolska - Polska – Czechy. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Profesorowi Bronisławowi Nowackiemu, red. Z. Górczak, J. Jaskulski, Poznań 2009, s. 69-99
• Andrzej M. Wyrwa, Procesy fundacyjne wielkopolskich klasztorów cysterskich linii altenberskiej. Łekno, Ląd, Obra, Poznań 1995

• Christian. newadvent.org