Łapanów
49°51′53″N 20°17′22″E/49,864722 20,289444
| wieś | |
 Rynek | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
1424[2] |
| Strefa numeracyjna |
14 |
| Kod pocztowy |
32-740[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KBC |
| SIMC |
0823440 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bocheńskiego  | |
Położenie na mapie gminy Łapanów  | |
| 49°51′53″N 20°17′22″E/49,864722 20,289444[1]
| |
| Strona internetowa | |
Łapanów – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie bocheńskim, w gminie Łapanów. Miejscowość jest siedzibą gminy Łapanów[4].
Łapanów uzyskał lokację miejską w 1785 roku, utracił w 1896 roku[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.
Części wsi
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0823457 | Kotówka | część wsi |
| 1000456 | Osiedle Szkolne | część wsi |
| 0823470 | Rynek | część wsi |
| 0823486 | Wymysłów | część wsi |
Położenie geograficzne
Łapanów położony jest w dolinie Stradomki na Pogórzu Wiśnickim, przy drodze wojewódzkiej nr 966. Odległość do Krakowa wynosi 35 km, do Limanowej 25 km, do Bochni 24 km. Przez wieś przepływa rzeka Stradomka.
Historia
Wieś istnieje co najmniej od wieku XIV. Jan Długosz wymienił ją w swoim dziele Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis spisanym w latach 1470–1480 jako własność należącą do Spytka Wieruskiego herbu Drużyna, który obecnie widnieje w herbie miejscowości. Wieś liczyła wówczas 4 łany kmiece[8].
Około 1529 roku Marcin z Lutosławia Lutosławski sędzia grodzki nowosądecki oraz dziedzic Łapanowa, Kobyla i Sulima ufundował we wsi drewniany kościół, który powiększono w 1614 roku. Powtórnie poświęcił go Walerian Lubieniecki biskup bakowski[8].
Pod koniec XIX wieku miejscowość opisana została w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. Łapanów wymieniony jest jako wieś leżąca w powiecie bocheńskim. Liczyła wówczas 493 mieszkańców z czego wszyscy byli wyznania rzymskokatolickiego w liczbie tej było 28 osób mieszkających w obszarze dworskim. Posiadłość ta należąca do Władysława Giebułtowskiego liczyła 253 mórg ziemi uprawnej, 24 morgi łąk i ogrodów, 36 mórg pastwisk i 46 mórg lasu[8]. Mniejszą była część wiejska, która liczyła 148 mórg roli, 11 mórg łąk i ogrodów, 17 mórg pastwisk oraz 11 mórg lasu. We wsi znajdowała się parafia rzymskokatolicka, murowana kaplica cmentarna na cmentarzu z roku 1821, urząd pocztowy oraz szkoła ludowa[8].
W maju 1932 roku odbyło się spotkanie przedstawicieli zarządów powiatowych Stronnictwa Ludowego, w którym uczestniczył działacz ludowy z Łapanowa Bartłomiej Twaróg pełniący wtedy funkcję prezesa zarządu powiatowego SL w Bochni. Podczas spotkania ustalono, że w Łapanowie zostanie zorganizowana wielka demonstracja ludowa przeciwko rządom sanacyjnym. Starosta powiatowy w Bochni wydał zakaz organizowania demonstracji w powiecie. Mimo zakazu do Łapanowa 5 czerwca ciągnęły tłumy chłopów. W czasie interwencji policji państwowej zabitych zostało 5 chłopów, 10 zostało ciężko rannych[9]. W lipcu na ich cześć odbyła się w Bochni manifestacja licząca kilkanaście tysięcy chłopów[10].
W 30 rocznicę strajku chłopskiego stanął w miejscowości pomnik upamiętniający poległych w 1932 roku, a w 1964 roku drugi pomnik poległych w walce o Polskę ludową. 15 maja 1970 roku Rada Państwa w 75-lecie Ruchu Ludowego nadała wsi Łapanów Order Krzyża Grunwaldu III klasy[11].
Zabytki
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[12].
- drewniany kościół parafialny pod wezwaniem św. Bartłomieja oraz dzwonnica. Obiekt wzniesiony w 1529 roku, wielokrotnie przebudowywany. W 1614 z fundacji Marcina Lutosławskiego dobudowano kaplicę dla Bractwa św. Anny. W XIX w. przedłużono nawę. Ołtarz główny wykonany został przez Piotra Korneckiego z Gdowa w I poł. XVIII wieku. W 2010 roku świątynia uległa znacznemu zniszczeniu w czasie powodzi[13].
Inne
-
Budynek urzędu gminy
-
Pomnik na rynku
-
Zabytkowy kościół
-
Zabytkowa dzwonnica
-
Sala bankietowa
-
Budynek policji
-
Kościół
Oświata
- Publiczna Szkoła Podstawowa im. św. Jana Kantego
- Zespół Szkół im. Jana Pawła II.
Osoby związane z Łapanowem
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 71345
- ↑ Wieś Łapanow w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-07-15], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 687 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Bocheński i Wielicki. Mapa turystyczna powiatów. Skala 1:70 000. Kraków: Małopolska Organizacja Turystyczna, 2004. ISBN 83-89007-41-X.
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 48-49.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b c d Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. V, hasło "Łapanów". nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1892. s. 589. [dostęp 2018-03-24].
- ↑ Andrzej Czerkawski, Tadeusz Jurga „Dla Ciebie Ojczyzno” Wydawnictwo „Sport i Turystyka” 1970, str. 430
- ↑ Stanisław Giza. Kalendarz wydarzeń historii ruchu ludowego 1895-1965. Warszawa 1967, s. 117.
- ↑ Andrzej Czerkawski, Tadeusz Jurga „Dla Ciebie Ojczyzno” Wydawnictwo „Sport i Turystyka” 1970, str. 428
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-11-17].
- ↑ Paweł Kutaś, Szlak Architektury Drewnianej w Małopolsce, Promo, s. 28–29, ISBN 978-83-60941-50-8.
- ↑ Ogólnopolska komputerowa baza cmentarzy wojennych. [dostęp 2012-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
Linki zewnętrzne
- Łapanów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 589.
