[go: up one dir, main page]

Przejdź do zawartości

Georgia Guidestones: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Usunięta treść Dodana treść
Paranorek (dyskusja | edycje)
Utworzono przez tłumaczenie strony „Georgia Guidestones
(Brak różnic)

Wersja z 16:54, 3 lis 2024


Georgia Guidestones był to granitowy granitowy pomnik, który znajdował się w hrabstwie Elbert w stanie Georgia, w Stanach Zjednoczonych od 1980 do 2022 roku. Pomnik miał 5.87 m wysokości i składał się z sześciu granitowych płyt o łącznej wadze 107,840 kg. Budowla ta była często nazywana „amerykańskim Stonehenge”. Twórcy pomnika wierzyli, że w przyszłości nastąpi społeczna, nuklearna lub ekonomiczna katastrofa i chcieli, aby pomnik służył jako przewodnik dla ludzkości w nowym świecie, który powstanie po jej wystąpieniu. Pomnik - kontrowersyjny już od momentu powstania - stał się ostatecznie przedmiotem teorii spiskowych, które twierdziły, że ma związek z satanizmem.

Kamienna budowla została znacznie uszkodzona o poranku 6 lipca 2022 roku, czego powodem było podłożenie materiałów wybuchowych przez wandala, a gruz i odłamki kamieni zostały usunięte tego samego dnia przez lokalny samorząd. Pod koniec lipca burmistrz Elberton Daniel Graves ogłosił plany odbudowy pomnika.[1] W sierpniu Rada Komisarzy Hrabstwa Elbert zagłosowała za przekazaniem pozostałości pomnika Stowarzyszeniu Granitowemu Elberton i zwróceniu 2 ha ziemi, na której wzniesiono pomnik, jego poprzedniemu właścicielowi.[2]

Historia

Budowa

W czerwcu 1979 roku mężczyzna posługujący się pseudonimem Robert C. Christian zwrócił się do Elberton Granite Finishing Company w imieniu „niewielkiej grupy lojalnych Amerykanów” i zlecił wykonanie konstrukcji. Christian wyjaśnił, że kamienie będą pełnić funkcję kompasu, kalendarza oraz zegara i powinny być w stanie wytrzymać kataklizmy. Według doniesień mężczyzna używał pseudonimu w odniesieniu do religii chrześcijańskiej. Christian powiedział, że chciał zbudować granitowy pomnik, który mógłby rywalizować z brytyjskim neolitycznym pomnikiem Stonehenge, który zainspirował go po wizycie w tym miejscu. Dodał jednak, że choć Stonehenge robi wrażenie, nie ma w nim żadnego przesłania.[3]

Joe Fendley z Elberton Granite uważał, że Christian jest „wariatem” i próbował go zniechęcić, przedstawiając cenę prowizji, która była kilkakrotnie wyższa niż cena jakiegokolwiek projektu, jakiego firma podjęła się wcześniej i wyjaśniając, że budowa kamieni przewodnich będzie wymagała dodatkowych narzędzi i konsultantów. Ku zaskoczeniu Fendleya Christian zaakceptował tą wycenę.

Podczas ustalania płatności Christian twierdził, że reprezentuje grupę, która planowała budowę kamieni przewodnich od 20 lat i chce zachować anonimowość. Christian powiedział, że wybrał hrabstwo Elbert ze względu na obfitość lokalnego granitu, wiejski charakter krajobrazu, łagodny klimat i rodzinne więzi z tym regionem. Całkowity koszt projektu nie został ujawniony, ale wyniósł ponad 100 000 USD (ok. 1 680 000 PLN na rok 2021, uwzględniając inflację).[4]

Christian dostarczył model kamieni w skali wraz z dziesioma stronami specyfikacji. Działkę o powierzchni 2 ha Christian kupił od lokalnego właściciela farmy. Właścicielowi i jego dzieciom przyznano dożywotnie prawo do wypasu bydła na terenie Guidestones.[5] Pomnik znajdował się przy drodze stanowej Georgia nr 77, około 11.27 km na północ od miasta Elberton.[6][7][8]

22 marca 1980 roku pomnik został odsłonięty przez kongresmena Douga Barnarda w obecności publiczności liczącej od 200 do 300 osób. Podczas odsłonięcia Mistrz Ceremonii odczytał przesłanie do zgromadzonej publiczności:

Aby uniknąć debaty, my, sponsorzy Georgia Guidestones, mamy proste przesłanie dla ludzi, teraz i na przyszłość. Wierzymy, że nasze zasady są solidne i muszą opierać się na własnych zaletach.

Rzekome oświadczenie sponsorów Georgia Guidestones

W późniejszym czasie Christian przekazał własność ziemi i kamieni hrabstwu Elbert. W 1981 roku wokół pomnika wzniesiono ogrodzenie z drutu kolczastego, aby odstraszyć bydło, które używało go jako drapaka.

Mężczyzna przedstawiający się jako Robert Christian opublikował książkę zatytułowaną Common Sense Renewed (Odnowiony zdrowy rozsądek) (1986), w której opisał ideologię kamieni przewodnich. Autor napisał:

Jestem pomysłodawcą Georgia Guidestones i jedynym autorem napisów. W tworzeniu pomnika pomagało mi wielu innych amerykańskich obywateli. Nie mamy żadnych tajemniczych celów ani ukrytych motywów. Szukamy zdroworozsądkowych dróg do pokojowego świata, bez uprzedzeń do konkretnych wyznań czy filozofii.

"Robert Christian" (1986)

Fendley twierdził, że pomnik stanie się regionalną atrakcją turystyczną. W 2022 r. odnotowano 20 000 odwiedzających rocznie.[9]

Dark Clouds Over Elberton: The True Story of the Georgia Guidestones (2015) to film dokumentalny, który rzekomo ujawnia prawdziwą tożsamość Roberta Christiana.[10] Twórcy filmu dokumentalnego twierdzą, że przeprowadzili dochodzenie i przesłuchali bankiera, który brał udział w finansowych ustaleniach dotyczących budowy pomnika.

Reakcje

Pomnik budził kontrowersje jeszcze przed jego odsłonięciem. Niektórzy mieszkańcy określali jego budowę jako „dzieło diabła”. Lokalny duchowny ostrzegł, że miejsce to odwiedzą „grupy okultystyczne” i że wkrótce ma zostać złożona ofiara. W artykule w Wired z 2009 r. odnotowano również, że piaskarz Charlie Clamp spędził setki godzin na trawieniu, podczas których „nieustannie rozpraszała go dziwna muzyka i niespójne głosy”.

Plik:Georgia Guidestones vandalism.jpg
Kamienie pomalowane farbą w sprayu.

W 2008 roku kamienie zostały zdewastowane farbą w sprayu i ozdobione graffiti z hasłami takimi jak „Śmierć Nowemu Porządkowi Świata”.[11] Czasopismo Wired nazwało zniszczenie „pierwszym poważnym aktem wandalizmu w historii kamieni milowych”. We wrześniu 2014 r. pracownik wydziału utrzymania hrabstwa Elbert skontaktował się z Federalnym Biurem Śledczym, gdy kamienie zostały zdewastowane graffiti zawierającym frazę: „Jestem Izydą, boginią miłości”. Po aktach wandalizmu na terenie obiektu zainstalowano kamery bezpieczeństwa.[9]

The Guidestones defaced with aerosol in 2009.
Kamienie Guidestone zostały zdewastowane również w 2009 roku.

Kandiss Taylor, kandydatka w prawyborach Partii Republikańskiej na gubernatora Georgii w 2022 r., w reklamie wyborczej nazwała pomnik „szatańskim”. W swoim programie wyborczym postulowała usunięcie pomnika.

Zniszczenie

Materiał filmowy przedstawiający wysadzenie pomnika Georgia Guidestones, 6 lipca 2022 r.

6 lipca 2022 r. na terenie budowy doszło do eksplozji ładunku wybuchowego, który zniszczył płytę w języku suahili/hindi i spowodował znaczne uszkodzenia kamienia wieńczącego. Mieszkańcy okolicy słyszeli i czuli eksplozje około godziny 4:00.[12][9] Nagranie z monitoringu uchwyciło pojazd odjeżdżający z miejsca zdarzenia, a policja zbadała incydent.[9] Według Biura Śledczego Georgii (GBI) pozostałe kamienie zostały zdemontowane przez władze ze względów bezpieczeństwa tego samego dnia przy użyciu koparki.[13] Gazeta Elberton Star podała, że wykopaliska nie dostarczyły żadnych dowodów na to, że pod Georgia Guidestones kiedykolwiek znajdowała się kapsuła czasu.[14]

Następstwa

Biuro szeryfa hrabstwa Elbert przeprowadziło dochodzenie w sprawie zamachu bombowego przy wsparciu GBI.[15] Wieczorem w dniu zamachu bombowego GBI opublikowało nagranie pokazujące zarówno eksplozję, jak i pojazd odjeżdżający z miejsca zdarzenia na chwilę przed wybuchem.[16] Nie ujawniono publicznie żadnego motywu i nie wskazano żadnego podejrzanego. 14 lipca 2022 r., a następnie 25 lipca 2022 r. GBI przekazało aktualizację, nie odnotowując żadnego znaczącego postępu w sprawie od czasu zamachu bombowego.[17][18] Prokuratorzy zasugerowali, że ponieważ kamienie były utrzymywane przez powiat, uważa się je za budynek publiczny i w związku z tym ich zniszczenie wiązałoby się z karą pozbawienia wolności wynoszącą co najmniej 20 lat.[19]

Pod koniec lipca 2022 r. burmistrz Elberton Daniel Graves powiedział, że miasto planuje odbudować pomnik odwzorowując oryginał, dodając: „Właśnie się przygotowujemy i jesteśmy podekscytowani odbudową. To się stanie. Może nam to zająć od sześciu miesięcy do roku, ale to zrobimy”.[1] 8 sierpnia 2022 r. rada miasta Elberton zagłosowała za wszczęciem postępowania prawnego w celu zwrotu 2 ha ziemi na której zbudowano pomnik jego poprzedniemu właścicielowi, lokalnej farmie. Rada miasta ogłosiła, że pozostałości pomnika, które ze względów bezpieczeństwa zostały przeniesione w inne miejsce, zostaną przekazane Stowarzyszeniu Elberton Granite Association. Zarówno stowarzyszenie Elberton Granite Association, jak i rada miasta Elberton wyraziły wątpliwości co do możliwości odbudowania pomnika, wyraziły jednak nadzieję, że pewnego dnia będzie to możliwe.[2]

Opis

Napisy na pomniku

Napisy rozmieszczone na kamieniach

Na Georgia Guidestones wyryto wiadomość składającą się z zestawu dziesięciu wytycznych lub zasad w ośmiu różnych językach, po jednym języku na każdej ścianie czterech dużych, pionowych kamieni. Poruszając się zgodnie z ruchem wskazówek zegara wokół konstrukcji od północy, tymi językami były angielski, hiszpański, suahili, hindi, hebrajski, arabski, chiński i rosyjski. Wybrano te języki, ponieważ reprezentowały one większość ludzkości, z wyjątkiem hebrajskiego, który wybrano ze względu na jego związek z judaizmem i chrześcijaństwem.[20]

Według sponsorów pomnika napisy mają służyć jako wskazówka dla ludzkości, jak chronić przyrodę po wojnie nuklearnej, którą twórcy uznali za bezpośrednie zagrożenie. Napisy poruszały cztery główne tematy: „rządzenie i ustanowienie rządu światowego, kontrola populacji i reprodukcji, środowisko i związek ludzkości z naturą oraz duchowość”.

Napisy głoszą:[11]

Cyrillic alphabet inscriptions.
Napisy w cyrylicy.
The Guidestones as they stood in 2009.
Kamienice Guidestones w 2009 roku.
Utrzymać populację ludzką poniżej 500 000 000 w ciągłej równowadze z naturą.
Kieruj rozrodem rozważnie – popraw kondycję i różnorodność.
Zjednocz ludzkość przy pomocy nowego, żywego języka.
Rządźcie namiętnością, wiarą, tradycją i wszystkim, co ujarzmione, rozumem.
Chrońmy ludzi i narody za pomocą sprawiedliwych praw i sprawiedliwych sądów.
Niech wszystkie narody rządzą się swoimi prawami, a spory zewnętrzne rozstrzygają w sądzie światowym.
Unikaj drobnych praw i bezużytecznych urzędników.
Zrównoważ prawa osobiste z obowiązkami społecznymi.
Nagradzaj prawdę – piękno – miłość – szukaj harmonii z nieskończonością.
Nie bądź rakiem Ziemi – Zostaw miejsce naturze – Zostaw miejsce naturze.

Tabliczka objaśniająca

Obok kamieni umieszczono tabliczkę z objaśnieniami

Kilka metrów na zachód od pomnika ustawiono dodatkową granitową półkę, wyrównaną z podłożem. Na tabliczce opisano konstrukcję i języki, w których napisano napisy, a także wymieniono różne fakty dotyczące rozmiaru, wagi i cech astronomicznych kamieni, datę jej zainstalowania, a także sponsorów projektu. Wspominała o kapsule czasu zakopanej pod tablicą, ale miejsca przeznaczone do wpisania dat umieszczenia oraz otwarcia tejże kapsuły były puste, więc nie ma pewności, czy kapsuła czasu kiedykolwiek została umieszczona na miejscu. Podczas usuwania pomnika w lipcu 2022 r. urzędnicy powiatowi sprawdzili miejsce pod tablicą, aby sprawdzić, czy znajduje się tam kapsuła czasu, ale niczego nie znaleźli.[21]

Tekst tabliczki objaśniającej był nieco niespójny pod względem interpunkcji, a także zawierał błędnie napisane słowo „pseudonim”. W transkrypcji zachowano oryginalną pisownię, interpunkcję i podziały wierszy (bez zmiany wielkości liter). Na środku górnej części tabliczki widniał napis:

Georgia Guidestones
Środkowy element wzniesiony 22 marca 1980 r.

Tuż pod nim znajdował się obrys kwadratu, wewnątrz którego widniał napis:

Niech to będą drogowskazy do Wieku Rozumu

Na krawędziach kwadratu umieszczono tłumaczenia na cztery starożytne języki, po jednym na każdej krawędzi. Zaczynając od góry i idąc zgodnie z ruchem wskazówek zegara, były to: pismo babilońskie (pismem klinowym), greka klasyczna, sanskryt i starożytny egipski (hieroglifami).

„Cechy astronomiczne” kamieni przewodnich
Nieoznaczone datą instrukcje dotyczące kapsuły czasu na tym stanowisku

Po lewej stronie tabletu znajdowała się kolumna tekstu:

Cechy astronomiczne
1. Kanał przez kamień
wskazuje biegun niebieski
2. Pozioma szczelina wskazuje
roczną podróż słońca
3. Promień słońca przechodzący przez kamień węgielny
oznacza południe przez cały
roku

Autor: R.C. Christian
(pseudonim)

Sponsorzy: Niewielka grupa
Amerykanów, którzy szukają
Wieku Rozsądku

Kapsuła czasu
Umieszczona 1,83 m poniżej tego miejsca
W dniu
Do otwarcia w dniu

Słowa wyglądały tak, jak pokazano pod nagłówkiem kapsuły czasu; nie było wygrawerowanych dat.

Parametry fizyczne

Po prawej stronie tabletu znajdowała się kolumna tekstu (dodano przeliczenia metryczne):

1. WYSOKOŚĆ CAŁKOWITA - 5,87 m.
2. WAGA CAŁKOWITA - 107 840 kg.
3. Cztery główne kamienie mają wysokość 4,98 m, a każdy z nich waży średnio 19 249 kg.
4. KAMIEŃ CENTRALNY ma 4,98 m wysokości i waży 9 506 kg.
5. KAMIEŃ PRZYKRYWAJĄCY DŁUGOŚĆ 2,95 m, WYSOKOŚĆ 1,98 m; GRUBOŚĆ 0,48 m. WAGA 11 264 kg.
6. KAMIENIE WSPORCZE (PODSTAWY) DŁUGOŚĆ 2,24 m, WYSOKOŚĆ 0,61 m, GRUBOŚĆ 0,41 m, KAŻDY WAŻY ŚREDNIO 2 211 kg.
7. KAMIEŃ WSPORCZY (PODSTAWA) DŁUGOŚĆ 1,28 m, SZEROKOŚĆ 0,66 m, GRUBOŚĆ 0,48 m. WAGA 1 228 kg.
8. 26,9 m³ GRANITU.
9. GRANIT WYCIĄGNIĘTY Z KAMIENICY PYRAMIDOWEJ POŁOŻONEJ 5 km NA ZACHÓD OD ELBERTON W GEORGII.

Języki Guidestone

Pod dwiema kolumnami tekstu widniał napis „GUIDESTONE LANGUAGES” (JĘZYKI GUIDESTONE), a pod nim znajdował się diagram przedstawiający układ płyt granitowych. Nazwy ośmiu nowożytnych języków zostały wypisane na dłuższych krawędziach wystających prostokątów, po jednej na każdej krawędzi. Zaczynając od północy i przesuwając się zgodnie z ruchem wskazówek zegara, tak aby górna krawędź północno-wschodniego prostokąta była wymieniona jako pierwsza, były to: angielski, hiszpański, suahili, hindi, hebrajski, arabski, chiński i rosyjski. Na dole, pośrodku tablicy, znajdował się tekst:

Dodatkowe informacje można uzyskać w Elberton Granite Museum & Exhibit
College Avenue
Elberton, Georgia

Cechy astronomiczne

Cztery zewnętrzne kamienie ustawiono tak, aby oznaczały granice 18,6-letniego cyklu deklinacji księżyca.[22] W środkowej kolumnie znajdował się otwór wywiercony pod kątem od jednej strony do drugiej, przez który można było zobaczyć Gwiazdę Polarną. W tym samym filarze wyrzeźbiono szczelinę, której położenie odpowiada przesileniom i równonocom słonecznym. Otwór wielkości 22 mm w kamieniu szczytowym pozwalał na przechodzenie promieni słonecznych w południe każdego dnia, oświetlając snop światła na środkowym kamieniu, wskazując dzień roku. Astronom z University of Georgia, Loris Magnani, określił te cechy jako „w najlepszym razie przeciętne” i uważa je za „to jak abakus w porównaniu z komputerem Stonehenge”.[23]

Interpretacje

Podczas zlecania budowy kamieni przewodnich Christian opisał je jako przewodnik dla przyszłych pokoleń, który pomoże im zarządzać ograniczonymi zasobami, potencjalnie w obliczu wojny nuklearnej. Yoko Ono powiedziała, że wyryte wiadomości są „poruszającym wezwaniem do racjonalnego myślenia”. Jednakże inskrypcje na kamieniach informacyjnych oskarżano także o promowanie eugeniki i ludobójstwa.[5][24]

Teorie spiskowe

Kamienie przewodnie stały się przedmiotem zainteresowania zwolenników teorii spiskowych. Wired stwierdził, że nieokreśloni przeciwnicy nazwali je „Dziesięciu Przykazaniami Antychrysta”. Niektórzy konserwatywni chrześcijanie nazwali pomnik satanistycznym.

Prawicowy aktywista Mark Dice zażądał, aby kamienie pomocnicze „zostały rozbite na milion kawałków, a gruz wykorzystano do budowy”, twierdząc, że kamienie pomocnicze mają „głębokie satanistyczne pochodzenie” i że RC Christian należy do „lucyferiańskiego tajnego stowarzyszenia” związanego z Nowym Porządkiem Świata. Podczas odsłonięcia pomnika lokalny duchowny oświadczył, że jego zdaniem pomnik ten jest przeznaczony „dla czcicieli słońca, kultu i kultu diabła”.[25][26]

Teoretyk spiskowy Jay Weidner stwierdził, że pseudonim człowieka, który zlecił wykonanie kamieni – „RC Christian” – przypomina Rose Cross Christian, czyli Christiana Rosenkreuza, założyciela Zakonu Różokrzyżowców. Inni, którzy zgadzają się z Weidnerem, wskazują na pierwszy manifest Różokrzyżowców, napisany w 1614 r., w którym stwierdzono: „Słowo RC powinno być ich pieczęcią, znakiem i charakterem”. Dostrzegają również podobieństwa pomiędzy napisem na zwieńczeniu a tytułem dzieła (różokrzyżowca) Thomasa Paine’a pt. Wiek rozumu.[23]

Przypisy

  1. a b Stephen Fowler: After the Georgia Guidestones bombing, a community picks up the pieces. GPB News/NPR/PBS, July 21, 2022. Błąd w przypisach: Nieprawidłowy znacznik <ref>; nazwę „RebuildingGraves” zdefiniowano więcej niż raz z różną zawartością
    BŁĄD PRZYPISÓW
  2. a b Wayne Ford: Elbert County won't rebuild bombed Georgia Guidestones, will donate monument's remains. Online Athens. Błąd w przypisach: Nieprawidłowy znacznik <ref>; nazwę „auto” zdefiniowano więcej niż raz z różną zawartością
    BŁĄD PRZYPISÓW
  3. Szablon:Cite news
  4. Szablon:Cite news
  5. a b Szablon:Cite magazine
  6. Don Rhodes: Georgia Myths and Legends: The True Stories Behind History's Mysteries. Wyd. 2. Rowman & Littlefield, 1 October 2015, s. 4. ISBN 978-1-4930-1599-3. OCLC 1162494331.
  7. Dennis William Hauck: Haunted Places: The National Directory : Ghostly Abodes, Sacred Sites, UFO Landings, and Other Supernatural Locations. Penguin, 2002, s. 137. ISBN 978-0-14-200234-6. OCLC 1001864537.
  8. Janice McDonald: Georgia Off the Beaten Path®: Discover Your Fun. Wyd. 11. Rowman & Littlefield, 1 August 2016, s. 207. ISBN 978-1-4930-2590-9. OCLC 1100885029.
  9. a b c d Moore, Stephanie: Videos released of explosion at Georgia Guidestones; structure demolished, GBI says. WYFF4, July 6, 2022. [dostęp July 6, 2022]. [zarchiwizowane z tego adresu (July 6, 2022)]. Błąd w przypisach: Nieprawidłowy znacznik <ref>; nazwę „:5” zdefiniowano więcej niż raz z różną zawartością
    BŁĄD PRZYPISÓW
  10. Rocks: Last Week Tonight with John Oliver (Web Exclusive) w serwisie YouTube
  11. a b Georgia Guidestones: 'America's Stonehenge' demolished after blast. BBC News, 7 Jul 2022. [dostęp 8 Jul 2022]. [zarchiwizowane z tego adresu (July 7, 2022)]. Błąd w przypisach: Nieprawidłowy znacznik <ref>; nazwę „BBC News 2022” zdefiniowano więcej niż raz z różną zawartością
    BŁĄD PRZYPISÓW
  12. Georgia Guidestones in Elbert County vandalized. July 6, 2022. [dostęp 6 July 2022]. [zarchiwizowane z tego adresu (July 6, 2022)].
  13. Steve Gorman: Explosion rocks Georgia Guidestones, dubbed 'America's Stonehenge'. Reuters, July 7, 2022. [dostęp 2022-07-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-07)].
  14. Alleged time capsule disproved. The Elberton Star, July 7, 2022. [dostęp 2022-07-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-09)].
  15. Explosion 'destroyed' portion of Georgia Guidestones, GBI says. www.fox5ny.com. [dostęp 2022-07-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-06)].
  16. GBI releases surveillance videos of explosion at Georgia Guidestones, car speeding away. WSB-TV Channel 2 - Atlanta, 2022-07-07. [dostęp 2022-07-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-07)]. (ang.).
  17. GBI still trying to crack mystery of who bombed the Georgia Guidestones. 2022-07-06. [dostęp 2022-07-15].
  18. Georgia Authorities Have Yet to Identify Suspect in Guidestones Explosion. National Review, July 25, 2022.
  19. Battleground: Ballot Box | After the Georgia Guidestones bombing, a community picks up the pieces. July 21, 2022.
  20. Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie :0
    BŁĄD PRZYPISÓW
  21. Alleged time capsule disproved. The Elberton Star, 2022-07-08. [dostęp 2022-07-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (July 8, 2022)]. (ang.).
  22. Georgia Guidestones. Northeast Georgia Mountains Travel Association. [zarchiwizowane z tego adresu (January 12, 2009)]. Cytat: The four large upright blocks pointing outward are oriented to the limits of the migration of the Moon during the course of the year.
  23. a b Georgia's Own Doomsday Stonehenge Monument. Discover Magazine. [dostęp 5 September 2022]. Błąd w przypisach: Nieprawidłowy znacznik <ref>; nazwę „Discover2013” zdefiniowano więcej niż raz z różną zawartością
    BŁĄD PRZYPISÓW
  24. Jane Recker: The Georgia Landmark Known as 'America's Stonehenge' Is Destroyed in an Explosive Attack. Smithsonian Magazine, July 8, 2022. [dostęp July 8, 2022]. [zarchiwizowane z tego adresu (July 8, 2022)].
  25. Mark McGuire Moran: Weird U.S.. Barnes & Noble, 2004, s. 193. ISBN 0-7607-5043-2.
  26. Szablon:Cite news

Linki zewnętrzne

[1]

[[Kategoria:Język rosyjski]] [[Kategoria:Greckie inskrypcje]] [[Kategoria:Kodeksy etyczne]] [[Kategoria:Strony z nieprzejrzanymi tłumaczeniami]]

  1. Article clipped from Anderson Independent, Newspapers.com, 23 marca 1980 [dostęp 2024-11-03] (ang.).