Drodzy Członkowie i Drogie Członkinie,

Przyjaciele i Przyjaciółki Wikimediów w Polsce,

rok 2019 był dla Wikimedia Polska ciekawym okresem pełnym przemian w locie. Kontynuowaliśmy nasze coroczne inicjatywy – dostosowując i ulepszając je tam, gdzie mogliśmy – a jednocześnie przygotowywaliśmy się mozolnie do dużych usprawnień w latach kolejnych.

Niniejsze sprawozdanie, formalnie obejmujące rok 2019, ma za zadanie przybliżyć Wam zarówno działania podjęte w roku ubiegłym, przypomnieć powstałe wtedy plany na rok 2020, a także przedstawić wstępne rezultaty i wnioski po pół roku ich realizacji. Jest to więc nie tylko spojrzenie wstecz na rok ubiegły, ale także prezentacja kierunku rozwoju i szkic obecnej sytuacji stowarzyszenia. Wybraliśmy taką formę ze względu na czas prezentacji sprawozdania (czerwiec 2020) oraz dlatego, że duża część pracy zarządu w 2019 była skupiona na planowaniu działań przyszłych, a realizacja tych planów zaczęła się na przełomie lat 2019 i 2020.

Jestem przekonany, że dziś jak nigdy wcześniej – w dobie dezinformacji i postępującej nieufności części społeczeństwa w stosunku do nauki i mediów – Wikimedia i ich działania są ważne i będą nie mniej, ale znacznie bardziej potrzebne w przyszłości. Uczymy się lepiej wspierać społeczność, lepiej służyć społeczeństwu i przygotowujemy się na ciekawe czasy.

Wierzę, że w okresie pogłębiających się podziałów i niepokoju o przyszłość my wszyscy, swoją codzienną pracą w projektach Wikimedia i poza nimi, pokazujemy uparcie, że można wspólnie i ponad podziałami pracować nad dziełem wielkim i ważnym dla Polski i świata. Nad udostępnianiem sumy ludzkiej wiedzy każdemu, za darmo, na wolnych licencjach, na zawsze.

Tej właśnie wikiupartości w działaniu życzę Wam wszystkim i sobie również.

Miłej lektury.

Z serdecznymi pozdrowieniami,

~~~~

Michał Buczyński

Prezes Zarządu

Głównymi odbiorcami naszych działań są edytorki i edytorzy projektów Wikimedia. W 2019 kontynuowaliśmy tradycyjne formy wsparcia społeczności: konkursy edycyjne, konferencje, spotkania, mikrogranty i dofinansowanie wyjazdów na międzynarodowe wydarzenia.

W ramach realizacji planu strategicznego rozpoczęliśmy zwiększanie zaangażowania wolontariuszy w ten obszar. Zaczęliśmy tworzyć grupy robocze, takie jak konferencyjne komisje programowe, budować siatkę koordynatorów wydarzeń lokalnych i organizować szkolenia dla wolontariuszy. Chcemy ten proces kontynuować w 2020 i kolejnych latach.

Wikimedia Polska działa także na rzecz czytelników projektów Wikimedia poprzez współpracę z instytucjami kultury. Tak jak w poprzednich latach, zasoby zdigitalizowane przez te instytucje ładowaliśmy na Wikimedia Commons, aby mogły być wykorzystywane w projektach Wikimedia. Kontynuowaliśmy szereg projektów partnerskich i rozpoczęliśmy nowe. Pozyskiwaliśmy też treści do projektów Wikimedia poprzez organizację konkursów fotograficznych.

Zdecydowaliśmy, że od 2020 roku będziemy automatyzować ładowanie pozyskanych treści, żeby przyspieszyć wypełnianie naszego repozytorium polskich dóbr kultury. Planujemy także angażować większą liczbę wolontariuszy, szczególnie w roli wikipedystów-rezydentów.

Edukacja jako osobne pole działania jest nowością w Stowarzyszeniu. Zatrudniliśmy specjalistkę ds. projektów edukacyjnych, ponieważ jesteśmy przekonani, że sukces projektów Wikimedia nie jest dany raz na zawsze, a przyszłych edytorów i edytorki musimy sobie wychować. Kontynuowaliśmy prowadzenie szkoleń z edytowania Wikipedii, ale postanowiliśmy zacząć działać systemowo.

Dlatego w planie strategicznym znalazło się zadanie wprowadzenia Wikimediów do polskiego systemu edukacji. Opracowując plan, wzięliśmy pod uwagę wypracowane metody i problemy zauważone przez wikiedukatorów na całym świecie, ale także – przez nauczycieli i specjalistów w polskich warunkach. Już w 2020 na podstawie tego planu podjęliśmy pilotażowe działania pod wspólną nazwą Wikiszkoła.

Stowarzyszenie prowadziło w 2019 ograniczone działania związane z promocją naszej misji i wspólnej pracy. W 2020 nacisk na ten obszar zostanie zwiększony.

W trosce o stabilność Stowarzyszenia i efektywność naszych działań, w 2019 roku rozpoczęliśmy przebudowę sposobu zarządzania organizacją oraz zaplanowaliśmy szereg działań na rok 2020. Zatrudniliśmy dyrektora, zaczęliśmy usprawniać pracę zarządu i otworzyliśmy możliwości większej aktywności wolontariuszy. Wiemy, że praca zespołowa, transparentność i dobra komunikacja ze społecznością są warunkami powodzenia naszych zmian.

Duże zmiany zaszły w obszarze finansowym. W 2019 roku otrzymaliśmy rekordowe kwoty ze środków 1% PIT oraz z grantu Wikimedia Foundation i zamknęliśmy rok z największym budżetem w historii Stowarzyszenia. Podjęliśmy decyzję o zmniejszeniu naszej zależności od wpływów z tytułu 1% PIT poprzez pozyskanie nowych źródeł finansowania. Chcemy też stopniowo, roztropnie zwiększać wydatki, głównie na cele wieloletnie, które będzie można kontrolować, oceniać i rozwijać.

Łącznie w 2019 roku odbyło się 5 konkursów edycyjnych. Kontynuowaliśmy sprawdzone formaty (np. Tygodnie Tematyczne, Wikiwyzwanie, CEE Spring) i wprowadzaliśmy nowe, w tym pierwszy konkurs edycyjny w Wikisłowniku.

Każdy z tych konkursów miał inną formułę i cele (zwiększenie liczby haseł w określonym obszarze tematycznym, poprawa jakości, aktywizacja społeczności). Każdy też miał inne nagrody, ale we wszystkich kontynuowaliśmy podejście z roku 2018, zgodnie z którym unikaliśmy kosztownych nagród, w zamian za to dając rzeczy unikatowe, które albo wspierają działalność edycyjną, albo wzmacniają więź z projektem.

Najmocniejszym przykładem był tu Miesiąc Wyróżnionego Artykułu, w którym uczestnicy walczyli o wirtualne odznaki. Motywem przewodnim konkursu było uczczenie pamięci zmarłych wikipedystów – Krzysztofa Machockiego i Piotra Domaradzkiego. Rezultaty były znakomite: wyróżnienie uzyskało 109 haseł, a więc ponad połowa haseł wyróżnionych w 2019 roku pochodziła z tego konkursu.

Sukces przyniósł też międzynarodowy konkurs na pisanie haseł o Europie Środkowej i Wschodniej, czyli CEE Spring 2019. Polska edycja konkursu przyniosła 1223 nowe lub poprawione hasła, zajmując drugie miejsce wśród wszystkich wersji językowych.

Konkurs	Liczba uczestników	Nowe lub rozbudowane strony
CEE Spring 2019	45	1220
Konkurs Wikisłownika	16	739
Miesiąc Wyróżnionego Artykułu	22	119
Tygodnie Tematyczne	108	3598
Wikiwyzwanie	22	414
ŁĄCZNIE	213	6090

Miesiąc historii kobiet świętowaliśmy, organizując w polskiej Wikipedii akcję edytowania haseł o kobietach. Wzięło w niej udział łącznie 61 osób, które od 1 do 30 marca napisały lub rozbudowały łącznie 342 hasła i dodając do polskiej Wikipedii 1520 kB tekstu. Wpływ akcji widać też w procencie haseł o kobietach wśród tworzonych w Wikipedii haseł biograficznych: przed konkursem ok. 16% haseł biograficznych tworzonych w ciągu tygodnia w Wikipedii stanowiły hasła o kobietach. W czasie konkursu było to 23 do 47% w ujęciu tygodniowym. Do akcji włączyło się wiele nowych wikipedystów i wikipedystek – 18% osób uczestniczących w akcji było nowymi użytkownikami i użytkowniczkami Wikipedii.

Akcja była częścią międzynarodowej inicjatywy WikiGap, której celem jest uzupełnienie Wikipedii o brakujące hasła o kobietach. Partnerem akcji była Ambasada Szwecji w Polsce, która ufundowała upominki dla najaktywniejszych twórców haseł.

Cel	Wiki Lubi Zabytki	Upamiętnienie
Liczba pozyskanych zdjęć	6862	898
Liczba osób uczestniczących w konkursie	304	60
Liczba nowych użytkowników i użytkowniczek	185	18

Dbamy o to, żeby społeczności polskich Wikimediów mogły dobrze współpracować, dzielić się wiedzą. Łącznie w 2019 roku zorganizowaliśmy 3 ogólnopolskie konferencje:

• Zlot Zimowy w Kaliszu,
• Konferencję Wikimedia Polska we Wrocławiu,
• Źródłosłów w Warszawie.

Szczególnie interesująca jest ostatnia konferencja, czyli spotkanie dla osób edytujących Wikisłownik i Wikiźródła. Była to jej trzecia, największa edycja – pojawiło się na niej duże grono osób, które nigdy wcześniej nie uczestniczyły w wydarzeniach WMPL. W efekcie tej konferencji uruchomiliśmy regularne spotkania społeczności Wikisłownika (Słowotok).

Cel	Wynik
Liczba uczestników i uczestniczek	163
Liczba wolontariuszy i wolontariuszek zaangażowanych w organizację wydarzeń	19
Procent osób, które zgadzają się ze stwierdzeniem, że dzięki konferencji czują się bardziej zintegrowane ze społecznością	93% (Zlot Zimowy) 88% (Źródłosłów) 87% (Konferencja WMPL)
Procent osób, które zgadzają się ze stwierdzeniem, że dzięki konferencjom zwiększyła się ich wiedza o projektach Wikimedia	83% (Źródłosłów) 80% (Zlot Zimowy) 61% (Konferencja WMPL)
Procent osób, które zgadzają się ze stwierdzeniem, że zdobytą wiedzę wykorzystają w praktyce w projektach Wikimedia	94% (Źródłosłów) 78% (Zlot Zimowy) 70% (Konferencja WMPL)
Procent osób, które zgadzają się ze stwierdzeniem, że wydarzenie zmotywowało ich do większej aktywności w projektach Wikimedia	94% (Źródłosłów) 73% (Zlot Zimowy) 71% (Konferencja WMPL)

Program mikrograntów dla wolontariuszy – Wikigranty – to najprostszy i bezpośredni sposób wspierania edytorów w ich planach i zamierzeniach edycyjnych. Wolontariusze mogą zgłaszać wnioski o refundację kosztów źródeł czy narzędzi potrzebnych do pisania haseł, biletów wstępu lub wypraw fotograficznych. Wnioski rozpatruje komisja złożona z doświadczonych wolontariuszy i wolontariuszek.

W 2019 roku złożono 31 wniosków. Program przyniósł ponad 2500 nowych lub rozbudowanych stron w projektach Wikimedia, w tym – 1777 nowych fotografii. Wnioski złożyło 20 osób. Mimo tych imponujących wyników Wikigranty notują pewien spadek intensywności w stosunku do lat ubiegłych, zarówno w zakresie liczby złożonych wniosków, jak i przekazanych środków. Skłoniło to nas do przyjrzenia się temu mechanizmowi i wzmocnienia go w kolejnych latach (patrz sekcja Zaplanowane zmiany… poniżej).

Aby wesprzeć budowanie kontaktów pomiędzy naszą społecznością a innymi i działać na rzecz przekazywania wiedzy wewnątrz ruchu Wikimedia, prowadziliśmy program stypendialny wspierający uczestnictwo wolontariuszy w międzynarodowych konferencjach.

W 2019 program objął on wydarzenia: Wikimanię (3 stypendia), CEE Meeting (2 stypendia) i Wikimedia Hackathon (2 stypendia). Po ustaniu pandemii będziemy oferowali wsparcie stypendialne według potrzeb społeczności – lista międzynarodowych konferencji jest dłuższa i obejmuje różne obszary działania ruchu Wikimedia.

• W kampanii #1lib1ref – jeden bibliotekarz, jeden przypis – zachęcaliśmy bibliotekarzy i bibliotekarki do dodawania zasobów do Wikipedii. Łącznie odbyło się 5 wydarzeń, w których uczestniczyło 55 osób. Polskojęzyczna Wikipedia znalazła się na 7. miejscu na świecie!
• w ramach akcji Okręt za dobrą monetę wysłaliśmy pamiątkowe monety z serii Polskie okręty do autorów haseł wyróżnionych o polskich okrętach.
• W 2019 roku wsparliśmy założenie nieformalnej grupy Kolektyw Kariatyda, przy współpracy z którą przeprowadziliśmy jeden warsztat i dwie akcje edycyjne, a także stworzyliśmy artystyczne materiały promocyjne w postaci zina (nieprofesjonalnego czasopisma) dotyczącego edytowania Wikipedii o kobietach i przez kobiety.

• W zakresie konkursów i akcji edycyjnych: w 2020 kontynuujemy konkurs CEE Spring, Wikiwyzwanie, Miesiąc Wyróżnionego Artykułu i przedłużamy konkurs w Wikisłowniku. Wraca też odbywająca się co dwa lata WikiOlimpiada. Liczba haseł powstałych lub rozbudowanych w konkursach w 2020 to już ponad 1000.
• Bezpieczeństwo i rozwój społeczności: zorganizowaliśmy szkolenie z bezpieczeństwa i rozwiązywania konfliktów na wydarzeniach oraz szkolenie dla moderatorów, żeby mogli lepiej dbać o sprawny i bezpieczny przebieg merytoryczny konferencji. Bezpieczeństwo społeczności będzie jednym z ważniejszych elementów naszej pracy ze społecznością w drugiej połowie 2020 roku. Wspólnie z grupą roboczą złożoną z edytorów i edytorek oraz poprzez regularne rozmowy z różnymi grupami będziemy budować w polskich projektach Wikimedia przestrzeń przyjaźniejszą dla nowicjuszy – ale i skuteczniej ich edukować i wdrażać w nasze zasady.
• Wsparcie nowicjuszy: uruchomiliśmy grupę roboczą skupioną na wsparciu nowicjuszy, złożoną głównie z wikipedystów-przewodników. Grupa pracuje nad zaproponowaniem społeczności wprowadzenia oprogramowania, które ułatwi nowicjuszom start w Wikipedii.
• Wikigranty: aby lepiej dopasować Wikigranty do potrzeb społeczności, poszerzyliśmy możliwość wnioskowania o zakup sprzętu. Będziemy też kontaktować się z grantobiorcami i rozmawiać z nimi o tym, jak lepiej dopasować tę formę wsparcia do ich potrzeb. Ponadto będziemy mocniej akcentowali, że Wikigranty są raczej narzędziem wsparcia wolontariuszy niż pozyskiwania treści (głównym celem jest spełnienie potrzeb społeczności).
• Konferencje i zloty: w 2020 planowaliśmy organizację trzech dużych konferencji (Zlot Zimowy, Konferencja Wikimedia Polska i Źródłosłów) oraz międzynarodową konferencję Wikiźródeł we współpracy z Wikisource User Group. Zlot Zimowy odbył się, z bardzo dobrymi rezultatami merytorycznymi i społecznościowymi, ale pozostałe musiały zostać odwołane lub zmienione ze względu na COVID-19. Konferencja Wikimedia Polska zostanie zorganizowana online. Los Źródłosłowu jeszcze się waży.
  Podjęliśmy decyzję, aby bardziej zaangażować wolontariuszy. Program Zlotu Zimowego został ułożony nie przez pracowników Stowarzyszenia, a przez komisję programową, złożoną wyłącznie z wolontariuszy. Chcemy to kontynuować przy kolejnych konferencjach.
• Spotkania społeczności: na początku roku uruchomiliśmy program wzmacniania spotkań społeczności na żywo, pod opieką lokalnych koordynatorów. Odbyły się dwa spotkania: w Poznaniu i Trójmieście, jednak dalszy rozwój programu został zahamowany przez pandemię. Zamiast tego przenieśliśmy spotkania społeczności online.
  W cyklu Wikiponiedziałki wikipedyści i wikipedystki wymieniają się wiedzą na temat projektów Wikimedia. Odbyło się już 13 takich spotkań. W każdym z nich uczestniczyło od 11 do 25 osób. Spotkania te odpowiadają na lukę kompetencyjną pomiędzy bardzo zaawansowanymi użytkownikami a osobami, które umieją edytować poprawnie, ale nie są specjalistkami czy specjalistami od narzędzi, działań porządkowych, operacji redaktorskich czy projektów siostrzanych. Część szkoleń jest rejestrowana, dzięki czemu mogą stanowić dobre materiały edukacyjne na przyszłość.

Nazwa instytucji	Uczestnicy	Liczba nowych lub rozbudowanych stron	Liczba plików w Commons
Narodowe Archiwum Cyfrowe	2	2616	2616
Biblioteka Cyfrowa UWr + Polskie Towarzystwo Ludoznawcze	10	744	738
Regionalny Instytut Kultury w Katowicach	10	402	402
Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa	6	428	3761
Centrum Nauki Kopernik	15	131	116
Instytut Adama Mickiewicza	3	32	9
Instytut Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego	39	183	178
Fundacja Centrum Cyfrowe	2	45	44
Konkurs „Poużywaj sobie!”	1	97	93
Instytut Grotowskiego	3	27
Goethe Institut	10	45	29
Kancelaria Prezydenta RP	2	40	40
ŁĄCZNIE	93	4790	8028

Kontynuowaliśmy współpracę z Europejskim Centrum Solidarności, Instytutem Adama Mickiewicza, Regionalnym Instytutem Kultury w Katowicach, Instytutem Goethego, Centrum Nauki Kopernik.

Nawiązaliśmy współpracę z szeregiem instytucji, w tym z: Biblioteką Cyfrową Uniwersytetu Wrocławskiego, Instytutem Etnologii i Antropologii Kulturowej w Łodzi, Polskim Towarzystwem Ludoznawczym, Biblioteką Publiczną m.st. Warszawy, Instytutem im. Jerzego Grotowskiego, Fundacją Centrum Cyfrowe, a także Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie.

Wspólnie z Narodowym Instytutem Dziedzictwa pracowaliśmy także nad planem projektu Żywa tradycja w Wikipedii, którego rozpoczęcie planowaliśmy na marzec 2020. Niestety, w związku z epidemią projekt został zawieszony. Rozważamy realizację części działań w trybie online, a do pomysłu wrócimy na pewno w roku 2021.

W 2019 roku przeprowadziliśmy szkolenia edytorskie wśród pracowników Biblioteki Cyfrowej Uniwersytetu Wrocławskiego, Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, uczestników Akademii Platońskiej, studentów i pracowników Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej w Łodzi, a także Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

Rozpoczęliśmy konkurs „Poużywaj sobie! Konkurs na remiks wolnej kultury” promujący zasoby instytucji kultury współpracujących z Wikimedia Polska w ramach projektu GLAM. Pod koniec 2019 roku rozpoczęliśmy realizację programu „Wikipedysta-rezydent”. W tym czasie udało się rozpocząć współpracę poprzez wikipedystę-rezydenta z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie.

Na życzenie społeczności wróciliśmy do promocji i wsparcia konkursu fotograficznego Wiki Lubi Zabytki, zastępując nim dotychczasowe WikiWakacje.

Wiki Lubi Zabytki to polska edycja największego na świecie konkursu fotograficznego. Jego celem jest udokumentowanie dla Wikipedii zabytków z całego świata. Aby pozyskane zasoby były różnorodne, oprócz kategorii ogólnej w konkursie można było zyskać nagrody w kategoriach tematycznych, znajdujących się pod opieką naszych organizacji partnerskich: Mazowieckiej Biblioteki Cyfrowej, Regionalnego Instytutu Kultury w Katowicach i Polskiego Towarzystwa Etnograficznego.

W trosce o to, by zwycięskie zdjęcia, oprócz jakości fotograficznej charakteryzowały się też encyklopedycznością i przydatnością dla Wikiedii, zadanie wybrania najlepszych zdjęć powierzyliśmy jury złożonego ze znakomitych wikimedian-fotografów. Za udział w pracach jury serdecznie dziękujemy Ewie Caban, Adamowi Kliczkowi oraz Andrzejowi Błaszczakowi. Rezultaty polskiego konkursu były znakomite zarówno od strony jakości, jak i liczby pozyskanych zasobów:

• polscy uczestnicy i uczestnicy zgłosili 6842 zdjęcia,
• Polska zajęła miejsce w pierwszej dziesiątce krajów, które zgłosiły najwięcej fotografii,
• aż trzy polskie zdjęcia znalazły się wśród piętnastu finałowych fotografii z całego świata,
• zdjęcie opuszczonego kościoła ewangelickiego w Stawiszynie zajęło pierwsze miejsce i zostało najlepszym zdjęciem zabytku na świecie w edycji 2019.

Wiki Science Competition miał na celu pozyskanie multimediów o tematyce naukowej. Trwał on w listopadzie i pierwszej połowie grudnia. O ocenę nadesłanych zdjęć poprosiliśmy jury złożone z ekspertów. Wyniki edycji 2019 były o wiele wyższe (ilościowo) niż w poprzedniej edycji i także lepsze (merytorycznie), na co wielokrotnie zwracali uwagę międzynarodowi organizatorzy konkursu. Wciąż czekamy na wyniki etapu międzynarodowego.

Dodatkowo z okazji Zaduszek i Wszystkich Świętych zorganizowaliśmy krótki konkurs Upamiętnienie, którego celem było udokumentowanie polskich miejsc pamięci, cmentarzy i nagrobków osób encyklopedycznych.

• Automatyzacja: od 2020 będziemy dokładać starań, aby ładowanie grafik do repozytorium Wikimedia Commons odbywało się w dużo mniejszym stopniu ręcznie, a coraz bardziej ze wsparciem automatycznych lub półautomatycznych narzędzi informatycznych. W ten sposób będziemy mogli znacznie podnieść liczbę pozyskanych zasobów. Naszym celem na rok 2020 jest zwiększenie liczby plików znajdujących się w Wikimedia Commons o co najmniej 20 tysięcy (ponad dwukrotny wzrost w stosunku do 2019). Do tego celu rekrutujemy programistów-wolontariuszy. Pierwszym z nich w pierwszej połowie 2020 był Maciej ‘Macbre’ Bręcz, który stworzył skrypt do automatycznego ładowania z repozytorium Mazowieckiej Biblioteki Cyfrowej do Commons. W kolejce czekają:
  • Biblioteka Jagiellońska,
  • Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie.
• Zwiększenie wykorzystania pozyskanych zasobów: od 2020 poza pozyskiwaniem nowych zasobów medialnych, Celina Strzelecka będzie pracować także nad zwiększeniem wykorzystania pozyskanych mediów w projektów Wikimedia. Dzięki temu nasza praca przy digitalizacji i gromadzeniu będzie szybciej służyć ilustracji treści, a w efekcie miliony czytelników Wikipedii będą mieli lepszy dostęp do zbiorów polskich instytucji kultury.
• Rezydenci w instytucjach kultury: z uwagi na dużą liczbę partnerstw z instytucjami kultury i związany z nimi potencjał, w 2020 roku będziemy angażowali większą liczbę wolontariuszy. Wolontariusze mogą przede wszystkim zostać wikipedystami-rezydentami w partnerskich instytucjach. Planujemy:
  • wprowadzenie wikipedysty-rezydenta do takich instytucji jak Biblioteka Narodowa w Warszawie, Muzeum w Chorzowie, Muzeum Narodowe w Krakowie,
  • wspieranie dotychczasowych rezydentów,
  • tworzenie miejsc spotkań online między rezydentami a przedstawicielami instytucji kultury, takie jak panel konferencyjny „Wikipedysta-rezydent: modele współpracy z instytucjami GLAM”.

W 2020 roku będziemy kontynuować działania z Kolektywem Kariatyda, współorganizując raz w miesiącu edytony online dzięki finansowaniu działań grupy z grantu Wikimedia Foundation, pozyskanego przez Kolektyw przy naszym wsparciu.

W drugiej połowie 2019 do zespołu dołączyła Klara Sielicka-Baryłka, jako specjalistka ds. projektów edukacyjnych. Jej pierwszym zadaniem było opracowanie planu działań edukacyjnych. Klara współpracowała przy tym z grupą Wikimedia Education, korzystając z doświadczeń z całego świata. Wykorzystała też swoje kontakty, aby rozpocząć budowę grupy ekspertów, złożonej z aktywnych i zaangażowanych nauczycieli i nauczycielek z całego kraju.

Ogólnym zamysłem jest to, żeby nie tylko uczyć „po prostu” edytowania Wikipedii, ponieważ zauważono, że te działania są za mało efektywne. Chcemy raczej współpracować z nauczycielami, by wychowywali młodzież w duchu postaw prospołecznych, ucząc kompetencji cyfrowych, z wykorzystaniem Wikipedii. Plan ten i podjęte na jego podstawie działania nazwaliśmy Wikiszkołą.

W ramach działań we współpracy z edukatorami i uniwersytetami realizowaliśmy też akcje doraźne:

• szkolenie dla nauczycieli w ramach projektu Fundacji Nowoczesna Polska,
• szkolenia dla studentów Wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego,
• szkolenia dla studentów etnologii na Uniwersytecie Łódzkim.

We współpracy z Polskim Towarzystwem Ludoznawczym oraz „Łódzkimi Studiami Etnograficznymi” współtworzyliśmy artykuł naukowy na temat działań edukacyjnych z pomocą narzędzi wiki (przyjęty do publikacji w roku 2020).

Ponieważ edukacja jest dla nas nowym obszarem, nadal jesteśmy w fazie pilotażowej i jeszcze nie zmieniamy podejścia. Częściowo już zrealizowane plany na 2020 to:

• sformułowanie planu edukacyjnego Wikiszkoła i zatwierdzenie na początku 2020,
• nabór szkół do Wikiszkoły i start programu: regularne tematyczne spotkania online z nauczycielami i nauczycielkami; włączenie wikipedystów-przewodników do opieki nad edytującymi edukatorami,
• prace nad przygotowaniem kursu online o Wikipedii, weryfikacji informacji i kompetencjach cyfrowych we współpracy z Wikimedia Foundation, Wikimedia Argentyna i Wikimedia Czechy.

W 2019 roku Stowarzyszenie prowadziło działalność w obszarze komunikacji i promocji głównie poprzez profile na Facebooku, blog oraz biuletyn (jako narzędzie komunikacji z edytującą społecznością). Odpowiadaliśmy także na wiadomości od mediów. Tą stroną naszej działalności, z wyjątkiem biuletynu, opiekowała się Agnieszka Marszał, pracująca dla nas na pół etatu.

Celem 18. urodzin polskiej Wikipedii było pokazanie drogi, jaką Wikipedia przebyła od czasu swojego powstania, wychodząc od amatorskiej strony internetowej do dojrzałego źródła informacji, pełniącego ważną rolę we współczesnym krajobrazie dostępu do wiedzy. W wydarzeniu wzięli udział Paweł Jochym i Krzysztof Jasiutowicz (założyciele polskiej Wikipedii), ponadto wolontariusze i czytelnicy Wikipedii, a także nasi sympatycy i reprezentanci partnerów instytucjonalnych, w tym eksperci i ekspertki.

Niestety, z uwagi na nałożenie się daty wydarzenia na kampanię wyborczą oraz niedostateczne działania promocyjne, urodziny nie były widoczne w mediach. Dlatego planujemy w przyszłości wypróbowanie innych form promocji tego święta polskiej Wikipedii.

• Zatrudnienie specjalistki ds. komunikacji na pełen etat: w rozdziale o edukacji wspominaliśmy, że nowe pokolenie wikimedian potrzebujemy wychować – trzeba je także przyciągnąć do nas i przekonać do idei dzielenia się wiedzą. Stąd w ubiegłym roku założyliśmy zatrudnienie osoby do obsługi komunikacji zewnętrznej i mediów społecznościowych, z innym zakresem obowiązków, i w maju na to stanowisko zatrudniliśmy Ninę Gabryś.
• Audyt i stworzenie planu komunikacyjnego: poza dużo bardziej intensywnymi działaniami bieżącymi, chcemy też w 2020 opracować całościowy plan komunikacji i promocji za pomocą środków cyfrowych, ale także wydarzeń i kontaktów z mediami. Rozważymy m.in. lepsze wykorzystanie pomocy wolontariuszy i ciekawsze metody promocji idei wolnej wiedzy. Prace trwają i zakończą się w trzecim kwartale 2020.
• Komunikacja ze społecznością i przyjaciółmi Wikimediów: zamierzamy zbudować „wizytówkową” stronę internetową w domenie wikimedia.pl, która będzie połączona z bazami wydarzeń i kontaktów Stowarzyszenia, a także z newsletterem. Dzięki temu w działania Stowarzyszenia będą mogły śledzić także osoby nieposiadające zaawansowanych umiejętności edytorskich, pragnące włączyć się w dzieło budowania sumy ludzkiej wiedzy.
  Nie rezygnujemy jednak z prowadzenia Biuletynu Informacji Publicznej, a część linków w newsletterze będzie prowadziła do materiałów na naszej wiki pl.wikimedia.org, będącej od lat główną stroną internetową Stowarzyszenia.

Zarząd przy udziale prawie wszystkich członków opracował plan strategiczny rozwoju organizacji na 3 kolejne lata. Dokument opisuje znaczną część działalności Stowarzyszenia i stanowi podstawę do określania zadań dla pracowników oraz decyzji o realizacji nowych pomysłów.

Plan strategiczny zawiera, opracowaną jeszcze w 2018, analizę SWOT/TOWS i wymienia cele, które zarząd Stowarzyszenia zamierza osiągnąć w kolejnych latach. Jest to poważne wsparcie metodyczne dla zarządu złożonego z wolontariuszy. Dzięki niemu działania Stowarzyszenia są też bardziej przewidywalne.

W grudniu pracę na stanowisku dyrektora ds. operacyjnych rozpoczął Łukasz Garczewski, menedżer z doświadczeniem we współpracy z wolontariuszami, reprezentant pierwszego „pokolenia” wikipedystów i prezes naszego Stowarzyszenia w latach 2005–2007. Przejął on od członków zarządu m.in. bieżące zarządzanie projektami i wszystkimi pracownikami, a także część zadań dotyczących pozyskiwania środków. W związku z tym zakres zadań zarządu zaczął się zmieniać.

• Zmiany w statucie: kluczowe zmiany (dotyczące m.in. kryteriów członkostwa czy zakresu działalności pożytku publicznego) zostały uchwalone przez Nadzwyczajne Walne Zebranie Członków w styczniu 2020, po dyskusji trwającej na przełomie 2019/2020. W drugiej połowie roku 2020 zarząd planuje poprosić walne o wprowadzenie do statutu możliwości odbywania zdalnych Walnych Zebrań Członków. Nie ma planów innych radykalnych zmian.
• Zespół zarządczy: w 2019 zarząd opracował (a w 2020 przyjął) uchwałę o utworzeniu zespołu, w skład którego mogą wchodzić, oprócz zarządu i dyrektora, także wolontariusze zainteresowani prowadzeniem spraw danego rodzaju. Dzięki temu Stowarzyszenie może lepiej skorzystać z indywidualnych motywacji wolontariuszy. Zarazem opracowaliśmy „podręcznik” dla członków zespołu zarządczego, przybliżający obowiązki i sposoby współpracy w „kuchni” Stowarzyszenia. Określiliśmy też zadania prezesa, wiceprezesa, sekretarza, skarbnika i innych członków zespołu zarządczego.
• Regulamin i transparentność zarządu: także na przełomie 2019 i 2020 zarząd stworzył, w konsultacji z komisją rewizyjną, nowy regulamin zarządu. Dzięki temu chcemy lepiej działać, jednocześnie poprawiając transparentność działań.
• Procedura przyjmowania członków i promocja członkostwa: zmieniliśmy podział zadań między sekretarzem a pracownikiem biurowym. W ramach budowy nowej „wizytówkowej” strony Stowarzyszenia, po akceptacji przez sąd zmiany statutu, umieścimy też prostszy formularz zgłoszeń kandydatur na członków. Zaczniemy też zachęcać edytorki i edytorów do członkostwa w Stowarzyszeniu.
• Wzory dokumentów, pełnomocnictwa, listy czynności na powtarzające się okazje: sporządziliśmy pakiet wzorów dokumentów (w tym umów), a do składania podpisów pod wybranymi dokumentami upoważniliśmy pracowników. Zaczęliśmy też dokumentować najlepsze sposoby załatwiania powtarzających się zadań. Dzięki temu unikamy rozwiązywania problemów, które już kiedyś w Stowarzyszeniu zostały rozwiązane i mniej czasu spędzamy nad rutynowymi czynnościami.

Głównym źródłem przychodu Stowarzyszenia (88,96% przychodu ogółem) były kwoty przekazane z tytułu 1% podatku dochodowego od osób fizycznych (błędnie nazywane przez poprzednie zarządy darowiznami). Przychody z tego tytułu wzrosły w porównaniu z rokiem 2018 o 91 075,76 zł (+14%). Taka wysoka kwota jest wielkim wyróżnieniem Wikimediów w Polsce i wyrazem zaufania podatników.

Drugim co do wielkości źródłem przychodów był grant od Wikimedia Foundation, uzyskany w ramach programu simple Annual Plan Grant (sAPG). W 2019 na konto Stowarzyszenia wpłynęły 2 granty sAPG. Pierwszy, który wpłynął w styczniu, został zaliczony w poczet sprawozdania za 2018. Drugi, w wysokości 77 738,22 zł, wpłynął w lipcu. Z tej kwoty 30 580,42 zł zostało zaksięgowane jako rozliczenie międzyokresowe i przychód roku 2020, ponieważ kwota ta dotyczy przyszłego okresu sprawozdawczego.

Znacznie wzrosły przychody z darowizn od osób fizycznych (wzrost 227% rdr, z 10 665,24 zł w 2018 do 34861,35 zł w 2019). Przychody ze składek członkowskich także także wzrosły (wzrost o 29%, z 2 886,33 zł w 2018 do 3721,88 zł w 2019).

Ogółem budżet Stowarzyszenia rok do roku wzrósł z 715 103,58 zł do 835 201,96 zł, to jest o 120 098,38 zł, czyli 16,7%.

Źródło	Kwota (PLN)	%
Przychody z 1%	742 990,44	88,96
Przychody dotacji Grant APG	47 157,8	5,65
Przychody z darowizn od osób fizycznych	34 861,35	4,17
Przychody dotacji Grant Salon strategiczny	6 055,86	0,73
Przychody ze składek członkowskich	3 721,88	0,45
Przychody z darowizn od osób prawnych	414,63	0,05
Razem	835 201,96	100

[do uzupełnienia]

Jednym z działań zawartych w planie strategicznym były zdecydowane starania w kierunku obniżenia kosztów stałych. Poniżej wskazujemy na oszczędności uzyskane jeszcze w roku 2019 (ze skutkami w latach kolejnych). Działania te są kontynuowane w roku 2020.

Wydatek	Roczny koszt do tej pory (2019)	Roczny koszt od 2020	Oszczędność	Podjęte działania
Poczta nazwa.pl	738,00 zł	0,00 zł	738,00 zł	przejście na Google Suite
Opłaty bankowe	3 390,00 zł	0,00 zł	3 390,00 zł	renegocjacja umowy z ING
Hotele				negocjacja umowy partnerskiej ze zniżką 10%, nie miało wpływu na 2020 (COVID-19)
Suma	4 128,00 zł	0,00 zł	4 128,00 zł

Skutecznie dochodziliśmy również naszych roszczeń, odzyskując przeszło 4 tys. zł od przewoźnika lotniczego.

Podjęliśmy też uchwałę o minimalizacji negatywnego wpływu na środowisko naturalne. Od tej pory, rozważając różne możliwości wydatków, bierzemy też pod uwagę takie czynniki jak produkcja odpadów.

• Dywersyfikacja źródeł przychodu: tworząc plan strategiczny, zarząd podjął decyzję o dywersyfikacji źródeł przychodu.
  • Rozpoczęcie starań o fundusze publiczne: Stowarzyszenie od 2020 będzie starać się o uzyskanie grantów na realizację naszej misji ze środków publicznych.
  • Znacznie większy i całoroczny grant od Wikimedia Foundation: plan 3-letni daje nam podstawę do dużo bardziej ambitnego planowania i wnioskowania o znacznie wyższe środki z puli tzw. „small Annual Plan Grants” Wikimedia Foundation. W 2020 zawnioskowaliśmy o 93 tys. dolarów na 18 miesięcy. Jest to o ponad 100% więcej niż w latach ubiegłych (w ujęciu rocznym).
    Więcej szczegółów: Wikimedia Poland 2020 sAPG application (w języku angielskim)
  • Ulepszenie zarządzania rezerwą finansową: dokładniejszy roczny plan wydatków, znany od początku roku, daje nam większą elastyczność również w zarządzaniu kwotą ponad 1 miliona złotych naszych rezerw. Dzięki temu mogliśmy w 2020 – w trosce o ochronę środków przed związaną m.in. z COVID-19 inflacją – wykupić pakiet obligacji Skarbu Państwa. Tym samym Stowarzyszenie zaczęło zbierać dochody od posiadanych funduszy (przychody finansowe). Zarząd rozważa też skorzystanie z innych bezpiecznych prawnie rozwiązań.
  • Krok ku odpłatnej działalności pożytku publicznego: po dyskusji odbytej na przełomie 2019 i 2020 Walne Zebranie Członków uchwaliło zmianę statutu wprowadzającą długi spis obszarów, w których będziemy mogli prowadzić odpłatną działalność pożytku publicznego. Jest to inny rodzaj działalności niż działalność gospodarcza. Pozwoli nam wprowadzać opłaty za korzystanie z niektórych naszych działań i będzie uzupełnieniem zasadniczej działalności nieodpłatnej.
• Roczna uchwała budżetowa: dzięki zastąpieniu, podejmowanych na bieżąco, jednostkowych uchwał celowych (np. w sprawie jednego spaceru) roczną uchwałą budżetową, dajemy pracownikom możliwość realizacji postawionych przed nimi celów w sposób bardziej elastyczny i zmniejszamy czas oczekiwania na decyzje. Dzięki temu pomysły wolontariuszy są szybciej rozpatrywane, pracownicy mają większą elastyczność działania, a zarząd ma szerszą perspektywę i lepsze rozeznanie o stanie Stowarzyszenia.
• Ulepszenie bieżącego wydatkowania: w 2019, tak jak w latach poprzednich, większość wydatków była realizowana z jednego rachunku bankowego, co utrudniało śledzenie i raportowanie wydatków. Obecnie pracujemy nad nowym systemem subkont i udzieleniem ograniczonego dostępu pracownikom do wydzielonych subkont „rozchodowych”. Będzie to dopełnienie wątku, o którym mowa powyżej i zmieni charakter roli skarbnika.
• Stopniowe zwiększanie wydatków: finanse nam przekazane powinny zostać roztropnie wydatkowane na rzecz pożytku publicznego. Zaczniemy stopniowo wydawać coraz większe środki, przede wszystkim na działania wieloletnie. W ten sposób będziemy mieli czas na ocenę prawidłowości i gospodarności wydatkowania środków, której przeciwstawiamy łatwiejsze, lecz błędne podejście wydatkowania nagłego i nieewaluowanego.