szach

wymowa:

IPA: [ʃax], AS: [šaχ] ​^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

(1.1) szach. zagrożenie króla biciem; zob. też szach w Wikipedii

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(2.1) polit. hist. tytuł monarchy w Persji a następnie w Iranie; zob. też szach w Wikipedii

wykrzyknik

(3.1) szach. słowo wypowiadane przez gracza, gdy dał on szacha (1.1) przeciwnikowi

odmiana:

(1.1)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	szach	szachy
dopełniacz	szacha	szachów
celownik	szachowi	szachom
biernik	szacha	szachy
narzędnik	szachem	szachami
miejscownik	szachu	szachach
wołacz	szachu	szachy

(2.1)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	szach	szachowie
dopełniacz	szacha	szachów
celownik	szachowi	szachom
biernik	szacha	szachów
narzędnik	szachem	szachami
miejscownik	szachu	szachach
wołacz	szachu	szachowie
depr. M. i W. lm: (te) szachy[1]

(3.1) nieodm.

przykłady:

(1.1) Biały goniec dał szacha czarnym.

(2.1) Brytyjski poseł przekazał szachowi życzenia od królowej.

(3.1) „Szach!” – zawołał ucieszony Jaś, grający białymi.

składnia:

kolokacje:

(1.1) dać szacha, wieczny szach

(3.1) szach i mat

synonimy:

(1.1) daw. abszach

antonimy:

(1.1) mat, pat

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. szachy nmos, szachista m, szachistka ż, szachownica ż, szachinszach mos, szachowanie n, zaszachowanie n

czas. szachować ndk., zaszachować dk.

przym. szachowy, antyszachowski

związki frazeologiczne:

być w szachu • trzymać w szachu • szach-mat • szach mat

etymologia:

(1.1, 3.1) od (2.1)

(2.1) arab. شاه (šāh) < pers. شاه („król”)

uwagi:

(1.1) Zwykle w lp^[1]

zob. szachy

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) check; (2.1) shah; (3.1) check
• arabski: (2.1) شاه
• baskijski: (1.1) xake; (2.1) xah; (3.1) xake
• białoruski: (1.1) шах m; (2.1) шах m; (3.1) шах
• chorwacki: (1.1) šah m; (2.1) šah m; (3.1) šah m
• duński: (1.1) skak w; (2.1) shah w; (3.1) skak w
• esperanto: (1.1) ŝako; (2.1) ŝaho, ŝaĥo; (3.1) ŝak, ŝakon
• francuski: (1.1) échec m; (2.1) chah m, shah m, schah m; (3.1) échec m
• hiszpański: (1.1) jaque m; (2.1) sah m
• interlingua: (1.1) chac; (3.1) chaco
• japoński: (1.1) 王手
• nowogrecki: (1.1) σαχ n; (2.1) σάχης m
• perski: (2.1) شاه
• rosyjski: (1.1) шах m; (3.1) шах m
• słowacki: (1.1) šach
• ukraiński: (1.1) шах m; (3.1) шах m
• włoski: (1.1) scacco m; (2.1) scià m; (3.1) scacco m

źródła: