kot

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 28 sty 2024, była oparta na tej wersji.

Podobna pisownia: -kot • Kot • kott • kòt • köt • kött

kot (język polski)

wymowa:: IPA: [kɔt], AS: [kot]; homofon: kod; ^?/i, ^?/i ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

(1.1) zool. Felis catus Linnaeus^[1], zwierzę domowe; zob. też kot domowy w Wikipedii

(1.2) zool. każde zwierzę drapieżne z rodziny Felidae G. Fischer^[2], o smukłym ciele, miękkiej sierści i długim ogonie

(1.3) łow. samiec zająca

(1.4) pot. kłąb kurzu zbierającego się w zakamarkach mieszkania

(1.5) daw. młode zwierzę

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(2.1) slang. rekrut, nowy uczeń

odmiana:

(1.1-4)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	kot	koty
dopełniacz	kota	kotów
celownik	kotu	kotom
biernik	kota	koty
narzędnik	kotem	kotami
miejscownik	kocie	kotach
wołacz	kocie	koty

(2.1)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	kot	koty
dopełniacz	kota	kotów
celownik	kotowi	kotom
biernik	kota	kotów
narzędnik	kotem	kotami
miejscownik	kocie	kotach
wołacz	kocie	koty

ndepr. M. i W. lm: (ci) kotowie

przykłady:: (1.1) Kot goni za myszą.; (1.2) Koty umieszczone są w północnym sektorze zoo.; (1.3) On wczoraj złapał kota.; (1.4) Rozalia zamiotła koty kurzu pod dywan.; (2.1) Najbardziej ekscytującym aspektem służby wojskowej jest bycie kotem.

składnia:

kolokacje:: (1.1) kot miauczy / drapie / mruczy / poluje / marcuje • dać kotu mleka • karmić / dokarmiać / głaskać / hodować / oswoić / trzymać / pielęgnować kota • pokarm dla kotów • wystawa kotów rasowych • łasić się jak kot • chodzić cicho jak kot • poruszać się jak kot • opiekować się kotem • bawić się / chodzić na spacer z kotem • bezdomny / bezpański kot

synonimy:: (1.1) kot domowy; żart. dachołaz, dachowiec; pogard. sierściuch, futrzak; reg. pozn. kociamber, gw. lwow. kacaraba; (1.4) farfocel

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:: (1.1) kot bengalski • kot perski • kot syjamski • kot europejski • kot norweski leśny • kot nubijski; (1.2) kot bagienny • kot bengalski • kot błotny • kot nubijski • kot trzcinowy

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. kotka ż, kocica ż, kocię n, kocik mzw, kocur mzw, kociarz mos, kociara ż, kocimiętka ż, kociarstwo n, kociamber mos/mzw, kociokwik mrz

zdrobn. kotek mzw, kociak mzw, koteczek mzw, kociaczek mzw

zgrub. kocisko n, kocurzysko n

czas. kocić się, kocić ndk., okocić dk., wykocić dk., kotować ndk.

przym. koci, kociarski, kotny, kotowaty

przysł. kocio

tem. słow. kocio-

związki frazeologiczne:: bawić się jak kot z myszą / bawić się w kotka i myszkę • biegać jak kot oparzony / biegać jak kot zagorzały • bodaj tak kot płakał • być łasym jak kot na myszy • gw. bystry jak Maćków kot • chadzać jak kot własnymi drogami / kot zawsze chadza własnymi ścieżkami • chodzić jak kot po gorącej blasze • ciągnąć kota • dostać kota / dostawać kota • drzeć koty • drzeć się jak pies z kotem / gryźć się jak pies z kotem / lubić się jak pies z kotem / zgodzić się jak pies z kotem / żreć się jak pies z kotem / żyć jak pies z kotem • fałszywy jak kot • jak kot z pęcherzem • kochliwy jak kot w marcu • kota paść • kot mu za uchem wrzeszczy • kot Schrödingera • kot w butach • kot zawsze spada na cztery łapy • daw. koty w prawie • kupować kota w miechu^[3] / kupować kota w worku • mieć kota • mieć kota na punkcie • mieć minę jak kot srający na puszczy / mieć minę jak kot srający na pustyni • myszy tańcują, gdy kota nie czują • nie głaskać kota pod włos • odwracać kota ogonem / wykręcać kota ogonem • parszywy jak kot • patrzeć jak kot na szperkę • pierwsze koty za płoty • pogonić kota / popędzić kota • puszczać kota na czysto • rzygać jak kot • spaść jak kot na cztery łapy • spaść na cztery łapy • tłusty kot • widzieć jak kot • w marcu koty, w kwietniu psy, a dopiero w maju my • w nocy wszystkie koty są bure / w nocy wszystkie koty są czarne / w nocy wszystkie koty są szare • tyle, co kot napłakał • znać się jak kot na kwaśnym mleku; zobacz też: przysłowia o kotach

etymologia:: od prasł. *kotъ^[4]^[5] → kot (1.1), od łac. cattus^[4]; por. białor. кот, dial. bułg. кот, dial. czes. kot, dłuż. kót, ros. кот, dial. słc. kot i ukr. кіт; por. ang. cat, hiszp. gato, niem. Katze, szw. katt i wł. gatto; dzikie koty określano w czasach prasłowiańskich nazwą *stьbljь^[5], od czego pochodzi pol. żbik, zob. tamże

uwagi:: zob. też kot w Wikicytatach; (1.1-2) zobacz też: Indeks:Polski - Ssaki

tłumaczenia:

abazyński: (1.1) цгвы (cgvy)
abchaski: (1.1) ацгә (acgw)
aceh: (1.1) mië
adygejski: (1.1) кӏэтыу (č̣̍ătəw)
afrykanerski: (1.1) kat
ajnoski: (1.1) チャペ (cape)
akan: (1.1) agyinamoa
albański: (1.1) mace ż
alemański: (1.1) Chatz ż
amharski: (1.1) ድመት
angielski: (1.1) cat; (1.4) dust bunny; (2.1) freshman
arabski: (1.1) قط, هر, marok. arab. مش, libij. arab. قطوسة, libij. arab. قطوس
awarski: (1.1) кето
bambara: (1.1) jakuma
baskijski: (1.1) katu
bawarski: (1.1) Katz
białoruski: (1.1) кот m
bretoński: (1.1) kazh
bułgarski: (1.1) котка ż
chiński standardowy: (1.1) 猫 (māo)
chorwacki: (1.1) mačka ż
czeski: (1.1) kočka ż
dolnołużycki: (1.1) kócka ż
duński: (1.1) kat w; (1.2) kat w
esperanto: (1.1) kato
estoński: (1.1) kass
farerski: (1.1) ketta, kattur
fiński: (1.1) kissa
francuski: (1.1) chat m; (1.3) hase ż; (1.4) pot. mouton m, pot.chaton m; (2.1) slang. bleu m
friulski: (1.1) gjat
fryzyjski: (1.1) kat
galicyjski: (1.1) gato
górnołużycki: (1.1) kóčka
grenlandzki: (1.1) qitsuk
gruziński: (1.1) კატა (k'at'a)
hausa: (1.1) mussa
hawajski: (1.1) pōpoki
hebrajski: (1.1) חתול m (chatúl)
hindi: (1.1) बिल्ली ż (billī)
hiszpański: (1.1) gato m; (1.2) felino m; (1.4) mota de polvo ż
indonezyjski: (1.1) kucing
interlingua: (1.1) catto
irlandzki: (1.1) cat
islandzki: (1.1) köttur m
japoński: (1.1) 猫 (ねこ, neko)
jawajski: (1.1) ꦏꦸꦕꦶꦁ / kucing
jidysz: (1.1) קאַץ ż (kac)
joruba: (1.1) ológbò, ológìnní, músù, èse
kabylski: (1.1) amcic
karelski: (1.1) kazi, kaži
karpatorusiński: (1.1) мачка ż, мацур m (samiec)
kaszubski: (1.1) pùjk m, kòt m
kataloński: (1.1) gat, moix
kazachski: (1.1) мысық
kikuju: (1.1) mbaka
kirgiski: (1.1) мышык
koreański: (1.1) 고양이 (koyangi)
ladyński: (1.1) giat
litewski: (1.1) katė ż
łaciński: (1.1) felis ż
łotewski: (1.1) kaķis
macedoński: (1.1) мачка ż
malajski: (1.1) kucing
maltański: (1.1) qattus
mongolski: (1.1) муур
nepalski: (1.1) बिरालो (birālō)
niderlandzki: (1.1) kat
niemiecki: (1.1) Katze ż
norweski (bokmål): (1.1) katt m
norweski (nynorsk): (1.1) katt m
nowogrecki: (1.1) γάτα ż
orija: (1.1) ବିଲେଇ (bilēi)
ormiański: (1.1) կատու
perski: (1.1) گربه (gorbe)
polski język migowy:
(w zapisie SignWriting)
(1.1)
portugalski: (1.1) gato m
prowansalski: (1.1) cat
romansz: (1.1) giat
rosyjski: (1.1) кошка ż, кот m (samiec); (2.1) дух
rumuński: (1.1) pisică ż
sanskryt: (1.1) ओतु, काहल
sardyński: (1.1) gattu
serbski: (1.1) мачка ż
slovio: (1.1) kot
słowacki: (1.1) mačka ż
słoweński: (1.1) mačka ż
sranan tongo: (1.1) puspusi
suahili: (1.1) paka
sycylijski: (1.1) jattu m
szkocki: (1.1) cat
szwedzki: (1.1) katt w; (1.4) dammråtta w
średnio-wysoko-niemiecki: (1.1) katze ż
tahitański: (1.1) mīmī
tajski: (1.1) แมว
turecki: (1.1) kedi
tuvalu: (1.1) puusi
udmurcki: (1.1) коӵыш (kočyš)
ukraiński: (1.1) кіт m
uzbecki: (1.1) mushuk
walijski: (1.1) cath
warajski: (1.1) kucing
wepski: (1.1) kaži
węgierski: (1.1) macska
wilamowski: (1.1) koc
włoski: (1.1) gatto m
zulu: (1.1) ikati klasa 5/6, ingobe klasa 5/6

źródła:

↑ Hasło „Felis catus” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.
↑ Hasło „Felidae” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.
↑ Antoni Danysz, Odrębności słownikarskie kulturalnego języka polskiego w Wielkopolsce w stosunku do kulturalnego języka w Galicyi, „Język Polski” nr 8–10, s. 249.
↑ ^4,0 ^4,1 Hasło „kot” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.
↑ ^5,0 ^5,1 Этимологический словарь славянских языков, red. O. Trubaczow, A. Żurawlоw, t. XI, Moskwa 1974-, s. 209 i 210.