Fornet

 

Utilizat dempuèi fòrça temps, la lenha es valorizada dempuèi de decenniás dins d’aparelhs de caufatge sovent realizats en acièr o de fonda. Lo fornet s’encontra jos diferentas formas. Pòt èsser rustic o classic mas existís la version a inercia quand es fòrça massís. Lo fornet en acièr es alara entornejat de pèira volcanica que permet d’accumular puèi de tornar la calor producha de longas oras après la fin de la flambada. Un dels davancièr seriá l'ipocaust puèi ven lo fornet rus. Ara es lo vam del fornet de pellet. Sovent fabricat en acièr, un crusòl (de fonda) recep de granulats de fusta per èsser brutlats e donar de calor.

En 1619, paréis lo primièr obratge complet suls fornets publicat per Franz Kessler (en). Son òbra indica que a partir d’aquesta epòca totes los principis del caufatge uzats en Alemanha se perfeccionèron gaireben fins al sègle XIX.

L'aparission al sègle XIX dels primiers fornets de fonda e lor difusion a granda escala contribuís fòrça a melhorar las condicions de viada de las populacions. Amb la produccion en seriá, ven un dels produchs màger de l'industrializacion, ven accessible al mai grand nombre e remplaça lèu lo fuòc dobèrt, donant de melhors rendiment, eficacitar e autonomia, e diminuissent lo risc d'incendi. Lo fornet, installat dins la pèça comuna, es sovent lo punt d’encontre de la familha, al contrari del caufatge central que mai tard enfortirà l'individualizacion. Quitament se demanda d'entreten e produsca de posca, melhora lo confòrt pel caufatge de contunh, que permet tanben de caufar l'aiga e manjar, e tanben las condicions sanitàrias e de santat, que l'efièch es entre autre de reduire la mortalitat infantila. Plan abans lo desvolopament de l'electrodomestic, la reclama, amb d'afichas publicitàrias, lausan los avantatges dels diferents modèls.

Las escomesas actualas que representan la rarefaccion e l’auçada dels prètz de las enegias fossilas, e tanben de la pollucion e le recerca d'un desvolopament sostenable, mèna los industrials a cercar de novèlas solucions per aumentar l'eficacitat de lors produchs.

Lo caufatge amb fornet de lenha pòt semblar puslèu ecologic qu’utiliza la biomassa, mas la combustion de lenha larga dins l'atmosfèra de CO2 e tanben de particulas, de CO e d'autres polluents atmosferics,. Segon lo cicle carbòni, una majoritat del CO2 emés es absorbat pels oceans e los arbres que son utilizats per fabricar la fusta.

Lo cicle pòt semblar complètament tancat e la biomasse renovelabla mas:

• las particulas finas de tipe PM_2.5 son absorbadas per diferents procediment que la respiracion de totes los èssers vivents sus tèrra.
• Lo monoxid de carbòni, generit per una combustion incomplèta, es plan dangierosa per l'òme e totes los èssers vivents sus tèrra. Una combustion impròpri es donc nefast per l’environament.

Los aparelhs de caufatge de lenha avent evoluits dempuèi lo començament del sègle XXI, es plan important, per un enjòc sanitari, d'incitar los ostals utilizant un vielh aparelh de caufatge de lenha a cambiar per un aparelh de novèla generacion. Un fogal tancat dins las annadas 1990 larga 30 còps mai de particulas finas qu'un aparelh de las annadas 2010.

Lo provesiment en lenha dels ostals es tanben de prene en compte. En efièch per aver de brocas de brutler, un arbre deguèt èsser talhat (benlèu amb de maquinas mecanicas coma una tronçonadoira), puèi caminat dins una usina de fabricacion de brocas (utilizant de maquinas per asclar e talhar la fusta) e fin finala secat dins de grands forns ont s’accelèra lo secatge de la fusta. Aquesta fusta es enseguida distribuida per camion utilizant de combustibles fossils fins a l’ostal. Tota aquesta cadena de provesiment a un impacte per l'environament.

Per l'alucatge d'un fornet de lenha, lo melhor metòde consistís e far un pilòt de lenha de biais que los troces grsses sián en bas, e la lenha d'alucatge en naut. Atal l'alucatge de la lenha menuda se fera netament e caufarà l'aire dins lo conduch. Aquò provocarà un tiratge que va permeter la combustion de la lenha grossa en dejós. Lo fuòc se propaga del naut cap al bas tot en gardant una combustion optimala.

Al contrari, alucar lo fuòc pel bas fa que las brocas grossas del dessús brutlan mal e son cobèrtas de suja abans de s’enflamar. Aquesta suja negra va tanben recobrir l'interior del fornet (netejatge del veire) e l'interior del conduch (ramonatge de realizar). Es donc incoerent de contunhar d'alucar sa lenha pel bas.

• Es un aparelh de caufatge claus, ont s’embarra lo combustible, amb evacuacion dels gases per un tudèl, e que caufa la pèça per raionament de son envelopa.
• Los combustibles son la fusta, lo carbon epellet.
• La combustion es reglada per una clau sul conduch de fum, o melhor, diminuissent l'arribada d'aire per tancadura de las arribadas d'aire primaris o segondaris de l'aparelh.

Los riscs d'accidents (incendi, explosion, asfixia) son mai sovent ligats au non respècte de las instruccions d'utilizacion, a l'abséncia de ramonatge, a l'absence d'aeracion, etc. Los cas d'intoxicacion al monoxid de carbòni) son encara corrents