Moissal

Los moissals (var. moissaus, mosquilhs, mosquits) son d'insèctes de la familha de culicidae, de l'òrdre de diptèrs e sos òrdre de nematocèrs.

Forman lo grop pus important de vectors d’agents patogèns transmissibles a l’òme. Mai de 3500 espècias son a l'ora d'ara descritas.

Lo moissal es conegut per se desplaçar de region en region segon las epòcas de l'annada per fin de seguir l'evolucion de las temperaturas favorablas a la seuna proliferacion.

Los moissals a l'estadi adulte, coma totes los diptèrs, possedisson un sol parelh d'alas membranosas longas e estrechas, plegadas orizontalament al repaus. Lo segond parelh se redusís a un parelh de balancièrs.

Presentan un còrs prim e de patas longas e finas e se diferencian per de banetas longas e finas amb d'articles nombrós, sens estil o arista. Las femes de la màger part de las espècias possedisson de longas pèças bucalas de tipe fissaire-chucaire. Se tracta d’una longa trompa o proboscis.

Las talhas varian mas despassan pas gaireben jamai 15 mm per lo genre Toxorhynchites. Los moissals pesan de 2 a 2,5 mg. La feme es generalament pus bèla que lo mascle.

La familha dels Culicidae se despartís en 2 sosfamilhas : Anophelinae e Culicinae.

• sosfamilha Anophelinae
• sosfamilha Culicinae

• sosfamilha Anophelinae
  • Anopheles Meigen, 1818
  • Bironella Theobald, 1905
  • Chagasia Cruz, 1906
• sosfamilha Culicinae
  • Toxorhynchites Theobald, 1901
  • Aedes Meigen, 1818
  • Aedeomyia Theobald, 1901
  • Culex Linnaeus, 1758
  • Culiseta Felt
  • Eretmapodites Theobald, 1901
  • Haemagogus Williston, 1896
  • Hodgesia Theobald
  • Heizmannia Ludlow 1905
  • Malaya Leicester
  • Ochlerotatus Lynch Arribalzaga, 1891
  • Orthopodomyia Theobald
  • Psorophora Robineau-Desvoidy, 1827
  • Sabethes Robineau-Desvoidy
  • Trichoprosopon Theobald, 1901
  • Tripteroides Giles
  • Uranotaenia Lynch Arribalzaga, 1891
  • Wyeomyia Theobald

Los moissals apareguèron al Jurassic, fa aperaquí 170 milions d'ans. Lo fossil pus vièlh es datat del Cretacèu. An evoluit subre la zona qu'es uèi l'America del Sud abans de s'espandir d'en primièr cap en Laurasia al nòrd abans de tornar davalar cap a las tropicas.

Los moissals preïstorics èran a pauc près tres còps pus gròs que las espècias actualas e èran un grop vesin de Chaoboridae (moscalhon fissaire).

Pendent la reproduccion, las femes fecondadas pels mascles depausan sos uòus a la superfícia d'aigas estanhantas o sus de tèrras enaigablas. Aqueles uòus se desvolopan sus l'aiga e espelisson, en donar naissença a las larvas aqüaticas. Las larvas passan per mai d'un estadi de desvolopament e se tresmudan en una ninfa d'ont emergirà l'adulte volant. Aqueste novèl moissal aurà pas besonh d'aprene de volar. D'efièch, los moissals sabon volar tre qu'an sas alas.

Pel genre Anopheles, la durada de l'estadi larvari es d'aperaquí sèt jorns (se las condicions exterioras son favorablas: qualitat de l'aiga, temperatura e noiridura mai que mai). Tre la tresena muda, las femes venon a se devorar entre elas pr'amor que lor regim es carnassièr e fan pas la diferéncia amb los autres èssers vius que bolegan dins la sanha. Los adultes vivon segon las condicions e las espècias aperaquí entre 15 e 30 jorns. A l'arribada de l'ivèrn, unes moissals cèrcan un endrech per ivernar, e se ne trapan pas (çò qu'es frequent), morisson, en daissar lors larvas perpetuar solas l'espècia a l'arribada de la prima.

Mascles e femes manjan de nectar de flor; participan aital a la pollinizacion de las plantas, coma tanben los parpalhons, per exemple.

A mai, las femes de nombrosas espècias (levat las espècias de la sosfamilha de Toxhorynchitinae), per fin d'assegurar lo desvolopament dels uòus, fan de repais de sang sus de vertebrats divèrs (aucèls, batracians, reptils, mamifèrs, òme). Cada espècia a sa pròpria especificitat mai o mens afirmada dins la causida de l'òste per aquel repais de sang.

La màger part de las espècias an una activitat nocturna (genre Culex, Anopheles) o ben mai que mai al calabrun (genre Aedes).

La feme adulta, pendent lo periòde de reproduccion, fissa los vertebrats per chucar lor sang que conten de proteïnas necessàrias per fargar los uòus.

Coma lo pat, lo moissal trapa sa cibla gràcias a sa sentida : aquela desvela la preséncia de dioxid de carbòni e d'acids gras coma l'acid butiric, amoniacat, emés per la respiracion de la pèl (es aquel factor que fa qu'unas personas son pus sovent fissadas que d'autras). De scientifics americans an identificat mai de 340 olors emesas per la pèl umana susceptiblas d'atraire los moissals.

Pendant la fissada, la feme injècta de la saliva anticalhament (sus la fòto çai-contra, se vei una feme moissal del genre Aedes, que son estomac es comol de sang) que dins l'òme provòca una reaccion inflamatòria mai o mens importanta segon los individús : es la formacion d'una sortidura que prusís.

Es de notar que las divèrsas espècias de moissals s'atacan pas a las meteissas ciblas. Aital, Culex hortensis, Culex impudicus fissan mai que mai los batracians, Cusileta longiareolata los aucèls alara qu'Aedes caspius e Culex pipiens aiman melhor l’òme.

Mesclat a la sang chucada, lo parasit responsable del paludisme (tanben dit malària), lo virus de la dengue, lo virus del Nil occidental o lo virus de chikungunya arriba dins l'estomac, d'ont li cal sul pic s'escapar per defugir d'èsser digerit. Çò que va far en passar a travèrs la paret estomacala. Un còp multiplicat se trapa dins la saliva.

Una distincion essenciala pertòca lo biais que pondon las divèrsas espècias. D'unas espècias (genre Aedes) pòdon pondre sos uòus pel sòl sec de zonas umidas temporàrias, doncas dins de sectors susceptibles de s'enaigar e de s'assecar segon las condicions climaticas. D'autras espècias, (genres Culex o Anopheles) pondon sos uòus a la superficia de las aigas estanhantas. Pels Aedes, la proliferacion importanta es deguda a d'eveniments climatics determinats (fòrtas pluèjas après una longa passa de secada). I a tanben aparicion d'una gròssa quantitat de larvas aqüaticas, en rason de la submersion d'una gròssa quantitat d'uòus. Qualques jorns pus tard, los adultes (imago) apareisson. Aquò es un fenomèn natural qu'a pas res a veire amb una accion antropica. Dins aquel cas, lo moissal se pòt pas considerar que coma un bioindicator. Tanben per las autras espècias qu'apertenon als genres precitats, e mai se de còps que i a lor nombre aumenta amb lo nivèl de matèria organica, es totjorn malaisit de los utilizar coma bioindicators. Es per aquò que son pas jamai dins los divèrses indicis biotics existents (IBGN per exemple) establit per las ribièras, pauc colonizadas pels moissals.

Una bona tecnica per defugir d'èsser envasit pels moissals a l'ostal es de lor fornir de nis de ponduda que podrem contrarotlar e de suprimir totes los autres. Per aquò, recoltatz d'aiga de pluèja dins un recipient pro larg e prigond (per exemple une bariòta, una glacièra...) e daissatz lo al solelh se possible. Les femes seràn encantadas de trapar un tal volum d'aiga e i pondràn sens moderacion. Quand las larvas seràn pro bèlas, vujatz l'aiga dins la tèrra en fasent atencion que siaga completament absorbida.

Atencion ! :

• Vogetz pas jamai l'aiga dins una canalizacion (dogat, gandòla...) que las larvas demorarián en vida e donarián naissença als moissals.
• Vojatz l'aiga un pauc abans la data estimada d'espelida de las larvas. S'avètz un dobte sus aquela data, val mai de vujar l'aiga sul pic (la tòca es de limitar la reproduccion dels moissals)
• Prevenètz vòstres vesins e incitatz-los a destruire, a çò d'eles tanben, las pichonas zonas d'aiga sens predators.

Dins los endreches tropicals, es tanben possible de favorizar lo desvolopament de las granhòtas que se noirisson de las larvas de moissals.

Astúcias :

• Podètz recuperar las larvas per noirir los vòstres peisses o autres animals d'aqüari.
• Es tanben possible de servar las larvas dins de cantinas mas atencion çaquelà de pas daissar trop d'aire dins aquelas, si que non las larvas podràn espelir a la superficia.

De metòdes nombroses son reputats per defugir d'èsser fissat pels moissals, que d'unes son ineficaces. Per se protegir de las fissadas dins las regions infestadas, cal combinar los mejans de proteccion e de còps que i a de destruccion.

La primièra precaucion consistís a se cobrir lo còrs a las epòcas, luòcs e oras ont sòrton los moissals, amb de vestits longs (margas longas, cauças, caucetas). Dormir e se repausar jos una mosquetièra embeguda pòrta la securitat pus completa. Pensar d'equipar pòrtas e fenèstras de tela mosquetièra.
De difusaires d'insecticida existisson, mas presentan pas d'interès que dins un membre tancat, amb un risc potencial per la santat, dels enfants mai que mai. Dins las zonas infestadas, se pòt embeure la pèl e los vestits d'un repulsiu d'insècte (evitar los uèlhs e las mucosas). Lo tractament es de renovelar cada dos lavatges pels teissuts. Se trapan tanben dins lo comèrci de malhums per tal de protegir lo cap, tancats al còl per un elastic.

Lo repulsiu pus eficaç es lo DEET (N,N-dietil-3-metilbenzamida, abans apelat N,N-dietil-m-toluamida), mas es contraindicat pels enfants^[1]. Los repulsius a basa d'òli de sòja e d'IR3535 (etil butilacetilaminopropionat) presentan una proteccion de durada pus corta. Los autres repulsius d'origina vegetala, l'esséncia de limoneta, an una durada d'accion fòrça corta. Los braçalets dits « antimoissals » an pas mostrat cap d'eficacitat.

Une legenda entretenguda pels fabricants d'aparelhs pretend que los moissals mascles emetrián una vibracion ultrasonica (inausibla) repulsiva per las femes en gestacion (periòde que son fissairas). Los aparelhs del genre «stop-moissals electronics», supausats d'aluenhar los moissals per emission d'ultrasons, son en realitat ineficaces, que la feme es pas sensibla a aquestas vibracions^[2].

Semblariá tanben segon qualques racontes que l'escopinha mesclada a de tabac pòsca èsser eficaça. De verificar (la nicotina es d'efièch un bon insecticida natural)... Lo fuòc e lo fum aluenhan tanben los moissals, mas son pas de bon alenar per la santat.

En zona tropicala, los moissals son subretot presents al nivèl del sòl. Ont los arbres son nauts, sembla que los animals que dormisson e vivon sus la canopèa lor escapan. De tribús del S-E asiatic construson encara sos ostals en naut dels arbres grands.

Las fissadas podon èsser totalament indoloras o provocar un prusiment fòrça desagradiu o d'allergias pus grèvas, fins a l'anafilaxia. L’ipersensibilitat a una origina immunitària, que tradutz una reaccion extrèma dels nòstres anticòrs a d'antigèns presents dins l'escopinha del moissal.

Unes d'aqueles antigèns sensibilizants existisson dins totas las espècias de moissal, mas d'autres son especifics d'unas espècias. La reaccion d'ipersensibilitat pòt èsser immediata (tipes I et III) o retardada (tipe IV) (Clements, 2000).

Divèrses remèdis son mai o mens eficaces segon las personas e los relambis d'aplicacion. A mai del vinagre amb peroxid de zinc que son efièch amaisant es pas medicalament provat, de produches enebits per lor toxicitat, qualques medicaments existisson ; antiistaminics orals o topics locals e difenidramina (Benadryl) que semblan eficaçament solatjar las prusors e tanben los corticosteroïdes topics coma l'idrocortisona e la triamcinolona .

Avèm citat l'aplicacion dirècta d'un teissut embegut d'aiga fòrça cauda mas pas bolhenta per blocar (per qualques oras) la liberacion d'istamina a l'entorn de la fissada. L'aplicacion d'un Mylanta o d'un antiacid liquid seriá segon d'unes autors eficaça en solatjar lo prusiment e lo conflament pr'amor que redusiriá l'aciditat dels anticalhaments injectats amb l'escopinha de l'insècte.

• (fr) Frédéric Darriet, Des moustiques et des hommes. Chronique d'une pullulation annoncée, IRD, 2014.
• (fr) Marie Josserand Debacker, Paludisme : historique, mythes, croyances et idées reçues, tèsi, Medecina, París XII, 2000.
• (en) Mark S. Fradin, M.D. e John F. Day, « Comparative Efficacy of Insect Repellents against Mosquito Bites », New England Journal of Medicine, vol.347, n° 1, 4 de julhet de 2002, pp. 13-18.
• (en) Richard P. Lane e Roger W. Crosskey, Medical insects and arachnids, Londres, The natural History Museum, 1993.
• (fr) Jean Mouchet, Pierre Carnevale, Marc Coosemans et al., Biodiversité du paludisme dans le monde, Montrouge, J. Libbey Eurotext, 2004.
• (en) Yves Sciama, « Moustiques, la grande menace », Sciences et Vie, junh de 2006.

• Referéncia Fauna Europaea : Culicidae (en)
• Referéncia ITIS : Culicidae (fr) (+ version anglesa (en))
• Referéncia Animal Diversity Web : Culicidae (en)
• Referéncia NCBI : Culicidae (en)
• (fr) Univers-Nature
• (en) Lo Sistèma d'eradicacion dels moissals-Eficaç dins lo combat contra lo virus del Nil occidental, la Denga e lo Chikungunya

1. ↑ Se son recensats dins lo monde 12 cas de convulsions a cò de l'enfant dempuèi la mesa en òbra d'aqueste produch, sens que l'origina d'aquestas convulsions se pòsca imputar al produch ; es doncas aquí un principi de precaucion que d'unes jutjan abusiu
2. ↑ Metòdes de contrarotle dels moissals. (fr)