Ans 1430

1429-1434 : periòde d'instabilitat dau poder en Etiopia amb quatre sobeirans qu'aguèron de rèines brèus. Aquò durèt fins au coronament de Kwestantinos I^èr.
1430 : dins lo sud de Grècia, conquista d'una partida importanta dau Principat d'Acaia per lei Bizantins dau Despotat de Morèa.
1430 : dins lo nòrd de Grècia, conquista de Tessalonica per lei Turcs Otomans. Tota la populacion grèga de la vila foguèt desportada e remplaçada per de Turcs.
1430 : en Mesoamerica, victòria de la Tripla Aliança (Tenochtitlan, Texcoco e Tlacopan) còntra Azcapotzalco. En despiech de la disparicion de la menaça representada per lo vencut, l'aliança foguèt mantenguda e venguèt rapidament una poissança majora de la region.
1438 : dins la region andina, desfacha grèva de Viracocha Inca e de son armada en fàcia dei Chancas. Foguèt obligat d'abandonar Cuzco e de se replegar dins lei montanhas onte dispareguèt dins de circonstàncias desconegudas. Son fiu Yupanqui — lo futur Pachacutec — capitèt de reorganizar l'armada inca, de reconquistar Cuzco e de conquistar lo Reiaume Chanca après lei batalhas de Jaquixahuana e de Yahuarpampa.
1439 : signatura d'un acòrdi permetent la reünion dei Glèisas d'Orient e d'Occident e l'organizacion d'una crosada novèla dins lei Balcans. Pasmens, lo tractat se turtèt a l'ostilitat de la populacion e dau clergat bizantin.

1437 : acabament dau retaule de Sant Jòrgi de Bernat Martorell. Au mens cinc panèus d'aquela òbra son estats conservats. Son un exemple important de la pintura gotica internacionala, mai es tanben inspirat per lei primitius flamands.
1437 : acabament dau Triptic de Cortòna, òbra religiosa dau pintre italian Fra Angelico.

1436 : explicacion dei principis matematicas de la perspectiva aplicats a la pintura per lo sabent e filosòf italian Leon Battista Alberti (1404-1472).
1437 : publicacion dau catalòg d'estelas dich Zij-i Sultani realizat per la còla d'astronòms de l'observatòri de Samarcanda dirigida per lo sabent e sultan Ulugh Beg (1394-1449). Aquelei taulas arribèron en Euròpa a la fin dau sègle e i aguèron un ròtle dins la creacion dei premierei cartas astronomicas de la Renaissença.