Lima

	Lima
	by
	Våpenskjold
	Våpenskjold
	Motto: Hoc signum vere regum est
Land	Peru
Areal	2 672,28 km²
Folketal	9 943 800 (2022)
Grunnlagd	18. januar 1536
	; Lima; 12°03′36″S 77°02′15″W / 12.06°S 77.0375°W
	Wikimedia Commons: Lima

Lima er hovudstad og største by i Peru. Byen ligg midt i Peru i nord-sør-retning og ved stillehavskysten, og hadde 9,9 millionar innbyggjarar i 2022.

Sentrum i Lima vart utnemnt til verdsarvsområde av UNESCO i 1991.

Historie

Lima skal, ifølgje historia, ha vorte grunnlagt av Francisco Pizarro 6. januar 1535 og fekk derfor namn etter dei tre vise mennene: Ciudad de los Reyes eller Los Reyes. Nøye rekna synast grunnlegginga å ha skjedd 12 dagar seinare, men plasseringa av byen vart bestemt 6. januar. Det kastillanske namnet på byen vart bruka i starten, men vart så erstatta med namnet «Lima», som somme trur er ei forvansking av namnet på elva Rímac. («Rímac» kjem frå quechua og tyder 'pratsam').^[1] I ein periode var begge namna i bruk på kart.

San Francisco de Asis, kyrkje og kloster i sentrum av Lima.
Foto: Herwig Reidlinger

Geografi

I havet utanfor byen møtest varme og kalde havstraumar. Om vinteren gjev dette eit konstant disig vêr med høg luftfukt og temperaturar ned mot 14-15 grader. Det regnar mesta aldri, men luftfukta kan falle ut av lufta i form av noko som liknar regn («lluvisna» eller «garuba»). Mot slutten av året, når sommaren kjem, klårnar sikta og temperaturen i desember-februar ligg som oftast på 20–25 grader.

Ei segn i Lima seier at dei invaderande spanjolane hadde spurt lokalbefolkninga kor den beste staden å bygge ein by var, og lokalbefolkninga hadde (som hemn) peika ut plassen der byen ligg. Mange ser på klimaet her som det verste i heile Peru; nokre mil sør for Lima er det mykje meir sol. Lima har berre 1284 soltimar i året, 28,6 timar i juli og 179,1 timar i januar eineståande låge verdiar, vurdert ut frå breiddegrad.^[2]

Kommunikasjonar

Turistattraksjonar

Museum

Plassar å besøke

Callao

I hamnebyen Callao ligg både ei stor hamn og flyplassen til Limas.

Andre historiske plassar

Universidad Nacional Mayor de San Marcos grunnlagt i 1551 og dermed det eldste universitetet i Amerika.

Folklore

Señor de los Milagros

Mat

Chifa blir kalla den peruanske varianten av kinesisk matlaging.

Kjende personar

Kjelder

↑ «Nota etimológica: El topónimo Lima». Lexis XXIV. (på spansk). 2000. s. 151–162. Missing or empty |url= (hjelp)
↑ Lima, un clima de desierto litoral (PDF), arkivert frå originalen (PDF) 29. juni 2010, henta 22. august 2009

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Lima

[Limaq-1] «Nota etimológica: El topónimo Lima». Lexis XXIV. (på spansk). 2000. s. 151–162. Missing or empty |url= (hjelp)

[2] Lima, un clima de desierto litoral (PDF), arkivert frå originalen (PDF) 29. juni 2010, henta 22. august 2009

[1]

[2]