Kulturminne
Kulturminne er ei nemning på i vidaste tyding leivningar frå menneskeleg verksemd frå dei tidlegaste tider fram til i dag. I følgje den norske Kulturminneloven omfattar nemninga alle spor etter menneskeleg verksemd i det fysiske miljøet, mellom anna stader det knyter seg historiske, religiøse eller sogehendingar til.
Kulturminne som vert sett på som særleg viktig kulturarv, kan verta bandlagde gjennom freding. I Noreg er det Riksantikvaren som har forvaltingsmynde knytt til kulturminne. UNESCO har utpeika nokre kulturminne som dei ser på som svært viktige minne om menneskja sin historie til å vera verdsarv.
Typar
endreKulturminna kan vera slike bygningar eller ting som hus, industribygg eller fartøy, eller eldre busetjingsspor, gravhaugar, jernvinner eller tjøremiler. Ein kan også finna dei som kulturlandskap i til dømes dyrka mark, beiteområde og utmark.
Vern
endreEin kan verna kulturminne gjennom lovverk som seier at det er forbode å øydeleggja eller gjera visse endringar på dei. Ein kan også gje økonomisk støtte til vedlikehald av kulturminna, til dømes støtte til ei viss form for gardsdrift som opprettheld kulturlandskapet. Kommunar kan også få støtte til å registrere og ta vare på kulturminne gjennom samarbeidsprosjekt mellom Riksantikvaren og dei ulike fylkeskommunane. Lokale kulturminneplanar i Sogn og Fjordane fylke er eit døme på dette.[1]
Kulturminne kan også flyttast til museum der ein syna dei fram til eit større publikum.
Tyding
endreKulturminne kan vera viktige historiske kjelder for historikarar og arkeologar. Dei kan også gjeva ei kjensle av historie til vanlege folk. Flotte eller spesielle kulturminne er ofte mål for turisme, og har såleis stor økonomisk tyding.
Sjå òg
endre- Riksantikvaren
- Norsk folkemuseum, eit museum som særleg tek vare på norske kulturminne
- National Trust, engelsk organisasjon som tek vare på og syner fram gamle (herskaps)hus
Kjelder
endre- Denne artikkelen bygger på «Cultural heritage» frå Wikipedia på engelsk den 10. april 2006, og «Kulturminne» frå Wikipedia på bokmål 27. juni 2007.
Bakgrunnsstoff
endre- Hva er et kulturminne? Arkivert 2005-11-21 ved Wayback Machine. Nord-Troms Museum
- Miljøstatus i Noreg: Kulturminne Arkivert 2006-05-26 ved Wayback Machine.
- Riksantikvaren- direktoratet for kulturminneforvaltning
- Cultural heritage search engine
- Cultural routes and landscapes, a common heritage of Europe Arkivert 2006-04-27 ved Wayback Machine. (English and French language)
- EPOCH – European Research Network on Excellence in Processing Open Cultural Heritage
- National Register of Historic Places Arkivert 2006-04-04 ved Wayback Machine. travel itineraries in the U.S.
- UNESCO World Heritage Centre – Official website
- Cultural heritage information from UNESCO