Levensvorm: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Levensduur: aanpassing |
- dubbel |
||
(47 tussenliggende versies door 11 gebruikers niet weergegeven) | |||
Regel 1:
{{Zie
De
De term ''levensvorm'' wordt onderscheiden van de term ''[[groeivorm]]'', wat een meer zuiver [[Plantenmorfologie|plantenmorfologisch]] begrip is. Vaak worden de termen niet scherp gescheiden of zelfs door elkaar gebruikt, omdat er gewoonlijk een nauwe samenhang is tussen [[Morfologie (biologie)|vorm]] en [[Functie (biologie)|functie]].
[[Nota bene|N.B.]]: de term ''levensvorm'' wordt in het dagelijks spraakgebruik gebruikt voor ''[[organisme]]'' of ''[[Leven|levend wezen]]''.
== Gebruik ==
Bij het [[Vegetatiekunde|vegetatiekundig onderzoek]] van [[vegetatie]]s wordt de [[vegetatietextuur]] mede bepaald aan de hand van [[spectrum]] (relatieve aandeel) aan levensvormen. Van [[vegetatieopname]]n kunnen de spectra worden berekend en worden vergeleken tussen de verschillende [[Plantengemeenschap|vegetatietypen]]. Deze textuurkenmerken van de vegetatie geven informatie over de [[milieufactor]]en die een rol spelen in de [[ecologie]] van de betreffende vegetatie. Voor elke [[soort]] moet vooraf bekend zijn tot welke categorie ze worden gerekend; daarbij kan de [[Abundantie (ecologie)|abundantie]] van de waargenomen soorten in een vegetatieopname worden meegewogen. Deze benadering kan nuttige [[Ecologie|ecologische]] informatie opleveren, bijvoorbeeld over de gevoeligheid voor wijzigingen in de [[Freatisch vlak|grondwaterspiegel]].
== Groeivorm en levensduur ==
De indeling in ''[[groeivorm]]en'' naar [[Plantenmorfologie|morfologische]] kenmerken voor [[planten]] is voor een deel verwerkt in de indeling in levensvormen volgens Raunkiær. Bij een [[Fysiognomie (vegetatiekunde)|fysiognomische indeling]] van vegetatie spelen de groeivormen een rol.
Eveneens is een indeling van planten naar [[Levensduur (plant)|levensduur]] voorgesteld, die voor een deel overeenkomt met die voor groeivormen en voor levensvormen. De verschillende literatuur over definities van groeivormen en levensvormen is soms verwarrend of tegenstrijdig.
== Typologieën ==
[[Bestand:Life forms.png|thumb|400px|Raunkiær's levensvormen:<br>1. Fanerofyt.<br>2-3. Chamefyt. <br>4. Hemikryptofyt. <br>5-6. Cryptofyt. <br>7. Helofyt. <br>8-9. Hydrofyt. <br>Therofyt (wordt niet getoond)]]
Er zijn verschillende typologieën voor levensvormen, waarvan die volgens Raunkiær de meest gebruikte, en ook de meest aangepaste is. Zijn indeling is gebaseerd op de overlevingsstrategie gedurende het ongunstigste seizoen. [[Johannes Iversen|Iversen]] en [[Ger Londo|Londo]] hebben indelingen gemaakt waarbij de afhankelijkheid van water of van de [[Freatisch vlak|grondwaterspiegel]] belangrijke indelingscriteria zijn.
=== Raunkiær ===
De indeling in levensvormen volgens [[Christen Christiansen Raunkiær|Raunkiær]]
{|class="vatop" style="background-color:aliceblue;font-size:90%;line-height:120%;border:dotted thin dimgray;border-radius:8px;" cellspacing="0"
|+{{TekstAchtergrondRand|dimgray|solid|thin|transparent|8|white}}<span style="letter-spacing:2.0pt;">{{sc|'''De indeling in levensvormen naar Raunkiær'''}}</span>{{einde}}
|-
|{{Stamboom2}}
{{Stamboom2/einde aftakking}}
* {{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}}[[Therofyt]]en zijn eenmaal bloeiende ([[Monocarpisch|hapaxanth]]e), [[kruidachtig]]e soorten die hun levenscyclus
* {{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}}[[Fanerofyt]]en (→ 1) hebben een [[
** [[Boom (plant)|bomen]] hebben een stam, die zich niet direct boven de bodem vertakt.
** {{Stamboom2/einde tak}} [[struik]]en vertakt zich reeds vlak boven de bodem.
* {{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}}[[Epifyt]]en leven vastgehecht op andere planten (niet afgebeeld).{{einde}}
* {{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}}[[
** [[dwergstruik]]en (→ 2)
** kussenplanten (stengels alle ongeveer even lang en dicht naast elkaar geplaatst).
** kruipende planten (→ 3) (met bovengrondse [[Uitloper (planten)|uitloper]]s).
** [[succulent|vetplant]] (bladeren verdikt of afwezig, stengel verdikt; daar vindt de opslag van water plaats).
** {{Stamboom2/einde tak}} [[Gras (term)|grasachtige planten]] (met lange smalle bladeren; bv. grassen, zeggen, russen en biezen).
* {{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}}[[Hemikryptofyt]] (→ 4) hebben hun knoppen direct op de bodem, zodat ze worden beschermd door de strooisellaag.
** [[Bladrozet|rozetplanten]] (hebben een zeer verkorte stengel met een bladrozet).
** polvormende planten.
** {{Stamboom2/einde tak}} rechtopstaande en opstijgende planten.
* {{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}}[[Geofyt]]en of kryptofyten vormen ondergrondse in de organen voor overwintering en knoppen die bijzonder goed worden beschermd.
** knolgeofyten (→ 6) (overwintering met [[Wortel (plant)#Wortelknol|knollen]]).
** bolgeofyten (→ 6) (overwintering met [[bol (biologie)|bol]]len).
** {{Stamboom2/einde tak}} wortelstok-geofyten (→ 5) (overwintering met [[wortelstok]]ken).
* {{
* {{Stamboom2/einde tak}}{{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}}[[Hydrofyt]]en (→ 8+9) zie hieronder{{einde}}
{{Stamboom2/einde}}
|}
=== Iversen ===
Naar [[Johannes Iversen|Iversen]] is de indeling in levensvormen naar de aanpassing aan de [[Waterkringloop|waterhuishouding]] van hun standplaats.
{|class="vatop" style="background-color:aliceblue;font-size:90%;line-height:120%;border:dotted thin dimgray;border-radius:8px;" cellspacing="0"
|+{{TekstAchtergrondRand|dimgray|solid|thin|transparent|8|white}}<span style="letter-spacing:2.0pt;">{{sc|'''De indeling in hydrotypen naar Iversen'''}}</span>{{einde}}
|-
|{{Stamboom2}}
{{Stamboom2/einde aftakking}}
* {{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}}[[Terrestrische plant|terrifyten, terrestrische planten]]: de op het land levende planten, weer onderverdeeld in:
** {{TekstAchtergrondRand|floralwhite|solid|medium|paleturquoise}}[[xerofyt]]en of droogteplanten, waaronder:
*** seizoensxerofyten kunnen droogte goed verdragen omdat ze zich in het natte seizoen volzuigen.
*** [[
*** {{Stamboom2/einde tak}} [[succulent]]en: vlezige planten, vaak zonder of met slechts kleine bladen.
** {{TekstAchtergrondRand|floralwhite|solid|medium|paleturquoise}}[[mesofyt]]en: aan een matig vochtig milieu aangepaste planten door grotere, dunnere bladen.{{einde}}
** {{Stamboom2/einde tak}}{{TekstAchtergrondRand|floralwhite|solid|medium|paleturquoise}} [[hygrofyt]]en: vochtplanten; planten met weinig steunweefsel, [[turgordruk]] van de cellen zorgt voor de stevigheid van de plant.{{einde}}
* {{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}}[[Helofyt|helofyten, telmatofyten of moerasplanten]] (→ 7)
* {{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}}[[Waterplant#Echte waterplanten|hydrofyten of limnofyten]] (→ 8+9):
* {{Stamboom2/einde tak}}{{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}} [[amfifyt]]en die aangepast zijn aan een wisselende omstandigheden, vaak met land- en watervormen.{{einde}}
{{Stamboom2/einde}}
|}
=== Londo ===
{{Zie ook|Zie ook artikel [[Freatofyt]].}}
Planten kunnen naar [[Ger Londo]] ook verdeeld worden in levensvormen naar hun afhankelijkheid van [[freatisch vlak]]<ref>{{aut|[[Ger Londo|Londo G.]]}} (1988) ''Nederlandse freatofyten.'' Wageningen. ISBN 90-220-0940-8</ref>. Deze indeling is mede afhankelijk van de korrelgrootteverdeling van de vaste bodemdeeltjes. Ook de kwaliteit van het grondwater speelt een grote rol. Sommige soorten zijn gebonden aan basenrijke omstandigheden (kalk), zoals [[Zeegroene zegge]], [[Es (boom)|Es]] en [[Parnassia (soort)|Parnassia]].
{|class="vatop" style="background-color:aliceblue;font-size:90%;line-height:120%;border:dotted thin dimgray;border-radius:8px;" cellspacing="0"
|+{{TekstAchtergrondRand|dimgray|solid|thin|transparent|8|white}}<span style="letter-spacing:2.0pt;">{{sc|'''De indeling van freatofyten naar Londo'''}}</span>{{einde}}
|-
|{{Stamboom2}}
{{Stamboom2/einde aftakking}}
* {{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}}[[Waterplant|hydrofyten of waterplanten]]: planten waarvan in elk geval de vegetatieve delen zich in normale omstandigheden onder water en/of drijvend op het wateroppervlak bevinden{{einde}}
* {{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}}freatofyten of grondwaterplanten: planten die in een bepaald gebied gebonden zijn aan bereikbaar grondwater
** {{TekstAchtergrondRand|floralwhite|solid|medium|paleturquoise}}obligate freatofyten: soorten die uitsluitend binnen de invloed van het grondwater voorkomen
*** permanent water aan het maaiveld nodig voor een goede ontwikkeling en een volledige levenscyclus
*** {{Stamboom2/einde tak}} soorten van vochtige bodem, met grondwater net onder het maaiveld
** {{Stamboom2/einde tak}} {{TekstAchtergrondRand|floralwhite|solid|medium|paleturquoise}}niet-obligate of facultatieve freatofyten: soorten die op bepaalde plaatsen ook buiten de invloed van het grondwater kunnen groeien
*** vochtsoorten
*** kalk-afreatofyten: soort waarvan het voorkomen gebonden is aan basenrijke omstandigheden
*** plaatselijke freatofyten
*** {{Stamboom2/einde tak}} duinfreatofyten
* {{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}}a[[
* {{Stamboom2/einde tak}}{{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}}[[halofyt]]en: soorten die uitsluitend op zilte gebieden voorkomen
{{Stamboom2/einde}}
|}
==
{{Appendix|2=
{{References}}
}}
{{Navigatie fytografie bloemplanten}}
{{Navigatie fytografie mossen}}
Regel 124 ⟶ 103:
[[Categorie:Ecologie]]
[[Categorie:Plantenfysiologie]]
[[Categorie:Plantenmorfologie]]
|