Help:Referenties en voetnoten

Genummerde voetnoten kunnen onder andere gebruikt worden voor referenties: verwijzingen naar materiaal buiten Wikipedia dat een in Wikipedia opgenomen bewering bevestigt. Dit is hetzelfde als bronvermelding. Het gebruik van referenties helpt bij het beter onderbouwen van artikelen. Het is een belangrijke kwaliteitsborging van artikelen en helpt het zoeken naar bronnen te vereenvoudigen.

Merk de volgende verschillen op:

• Niet elke referentie heeft noodzakelijkerwijs de vorm van een genummerde voetnoot:
  • Referenties kunnen gerealiseerd worden met externe links of andere verwijzingen rechtstreeks in de tekst van het artikel (zonder te verwijzen naar een lijst van referenties onderaan het Wikipedia-artikel); het is echter niet de bedoeling in de tekst van een wiki-artikel externe links te plaatsen. Externe links horen onderaan.
  • Bronvermelding in Harvardstijl is een referentietechniek die niet met apart staande noten werkt maar met referenties tussen haakjes in de tekst zelf.
  • Artikelen in Wikipedia kunnen ook een lijst met algemene referenties bevatten, zonder dat elk van deze referenties op een specifieke plaats in de tekst van het Wikipedia-artikel aangehaald wordt.
• Niet elke voetnoot is ook een referentie:
  • Voetnoten kunnen ook gebruikt worden voor opmerkingen die niet naar externe bronnen verwijzen, denk daarbij aan een opmerking die de lijn van het artikel onderbreekt, of een toelichting op informatie in een infobox of tabel (zie bijvoorbeeld de infobox bovenaan Koninkrijk der Nederlanden).
  • Soms wordt extern materiaal eerder vermeld als illustratie (bijvoorbeeld een muziekfragment), of als bijkomende informatie zonder dat dit extern materiaal als eigenlijke bron voor een bewering in Wikipedia gebruikt wordt.

De aanbevolen methode voor het invoegen van referenties en voetnoten is de "Referentie"-functionaliteit.

De referenties of voetnoten zet je in de lopende tekst tussen <ref>...</ref>-tags.

Tekst.<ref>gevolgd door referentie</ref>

Onderaan, onder het kopje 'referenties', zet je eenmaal de tag {{References}}.

Het nummeren van de referenties/voetnoten gaat vanzelf: de software doet het voor je.

De referentie wordt bij voorkeur na het leesteken, zoals een komma of punt, geplaatst, maar vóór een haakje. Pas op dat je niet aan weerszijden van de referentie een leesteken zet. Maak tevens de referentie aansluitend op het leesteken en plaats geen extra spatie(s) tussen leesteken en referentie (vermijd dus zogenaamde zwevende referenties).

Voorbeeld, met de te gebruiken code in groen:

Volgens wetenschappers is de zon nogal groot.<ref>E. Miller, The Sun, New York: Academic Press, 2005, 23-5.</ref>
Maar de maan is niet zo groot.<ref>R. Smith, ‘Size of the Moon’, in: Scientific American, april 1978, nr. 46, 44-6.</ref>

Het is makkelijker om voor de inhoud van de referentie een sjabloon te gebruiken. Ook zorgt dit voor een consistente opmaak en betere mogelijkheden tot linkonderhoud. Zie hier voor de verschillende sjablonen.

Voorbeeld, met de te gebruiken code in groen:

Volgens wetenschappers is de zon nogal groot.<ref>{{Citeer boek|auteur=E. Miller|titel=The Sun|uitgever=New York: Academic Press|jaar=2005|editie=23-5}}</ref>
Maar de maan is niet zo groot.<ref>{{Citeer boek|auteur=R. Smith|titel=Size of the Moon|uitgever=Scientific American|datum=april 1978|editie=46, 44-6}}</ref>

Noot: Wanneer de referentie geplaatst wordt vóór de punt zou deze betrekking kunnen hebben op alleen het laatste woord van die zin. Staat de referentie achter de punt dan heeft de referentie betrekking op de hele zin.

Voorbeeld hoe het niet moet:

Volgens wetenschappers is de zon nogal groot<ref>E. Miller, The Sun, New York: Academic Press, 2005, 23-5.</ref>.
Maar de maan is niet zo groot<ref>R. Smith, ‘Size of the Moon’, in: Scientific American, april 1978, nr. 46, 44-6.</ref>.

Na de laatste tekst (afhankelijk van het aantal bronnen voor of na de Externe links) plaatst men in een artikel:

{{References}}

of...

{{Appendix}}

Zie het kopje Bronnen, (voet)noten en referenties? voor uitleg van het Appendix-sjabloon.

Zoek een naam voor de voetnoot waar je meerdere malen naar wil verwijzen, bijvoorbeeld: sympathieke naam of NOS 2015. De naam wordt tussen "dubbele aanhalingstekens" geplaatst en mag niet met een cijfer beginnen.

Voeg die naam toe in de eerste <ref>-tag, als volgt:

<ref name="sympathieke naam">Dit is de tekst die in de eerste voetnoot onderaan zal komen.</ref>

Dit levert:^[1]

Voor de andere verwijzingen naar dezelfde voetnoot (in dit voorbeeld voetnoot 1), schrijf je

<ref name="sympathieke naam" />

Dit levert:^[1]

Indien je nog niet weet welke van die verwijzingen eerst zal komen, hoef je niet steeds de volledige voetnoottekst te herhalen: <ref name="sympathieke naam" />.^[1] geeft hetzelfde resultaat als <ref name="sympathieke naam">Dit is de tekst die in de eerste voetnoot onderaan zal komen.</ref>.^[1], mits de noot ergens op de pagina uitgewerkt wordt.

Een alternatieve methode is het bij elkaar zetten van alle referenties in een lijst onderaan de pagina, waarna je deze in de code aanroept met de verkorte vorm:

Deze tekst<ref name="naam_2"/> bevat twee<ref name="naam_1" /> verwijzingen.
{{References|refs=
<ref name="naam_1">Inhoud</ref>
<ref name="naam_2">Inhoud</ref>
}}

Met deze vorm kan je de verwijzingen op een voor de schrijver handige wijze ordenen (bijvoorbeeld op naam van de auteur). In de weergave van de pagina verschijnen de verwijzingen in de volgorde waarin ze gebruikt worden in de tekst, terwijl verwijzingen die niet gebruikt worden uit beeld blijven.

Soms wil je een boek meermaals aanhalen, maar verwijzen naar verschillende paginanummers. Dan kun je gebruikmaken van het sjabloon:rp:

Informatie uit het begin van het boek.<ref name="boek">{{Citeer boek|achternaam=Schrijver|voornaam=Jan|titel=Een heel mooi boek|uitgever=Uitgever|plaats=Bommerskonten}}</ref>{{rp|1}} Later staat er nog iets belangrijks.<ref name="boek" />{{rp|100}}

Dit levert:

Informatie uit het begin van het boek.[2]:1 Later staat er nog iets belangrijks.[2]:100

1. ↑ ^{a b c d} Dit is de tekst die in de eerste voetnoot onderaan zal komen.
2. ↑ ^{a b} Schrijver, Jan. Een heel mooi boek. Uitgever, Bommerskonten.

Net als verwijzingen in de tekst, kun je ook naar een externe bron linken. Dit kan door enkel de bron direct weer te geven of de bron als tekst weer te geven (externe bronnen altijd inclusief https:// of http://). Eventueel kan daarachter ook tekst geplaatst worden.

<ref>https://www.wikipedia.org</ref>^[1]

Of met bijbehorende informatie:

<ref>[https://www.wikipedia.org Dit is een link naar Wikipedia] Blader naar bladzijde 2.</ref>^[2]

De benaming van referenties, bronnen en (voet)noten is vaak onduidelijk. Wat is een referentie? Wat is een bron? Wat is een voetnoot? Vooral het verschil tussen de eerste twee is lastig te bepalen en hoewel voetnoten verschillen van bronnen, worden ze vaak verward. Een oplossing is om de drie bij voorbaat al te combineren onder het kopje "Bronnen, noten en/of referenties".

Hiervoor kan het sjabloon:Appendix worden gebruikt. Dit sjabloon zorgt niet alleen voor een koppeling met de inhoudsopgave maar het zorgt ook voor een duidelijke afbakening van de sectie met noten/referenties met het artikel zelf. Daarnaast heeft het nog een ander voordeel (zie volgende sectie).

Wanneer men een lange lijst referenties heeft, die het artikel ontsieren, kan men overwegen om gebruik te maken van het sjabloon {{references|2}}, dat de referenties mooi in kolommen indeelt. Een andere optie is {{references-scroll}} waarmee de sectie van referenties in een scrollbalk getoond wordt en vooral gebruikt wordt op artikelen met zeer veel referenties.

Het kan voorkomen dat een artikel in zijn geheel een vermelding moet krijgen van een bepaalde bron/referentie, dus zonder dat een bron/referentie voor een bepaalde zin of alinea geldt. Zet deze vermelding altijd in dezelfde sectie als de vermelding van genummerde referenties. Het is logisch, om ze boven de genummerde referenties te zetten en ze te scheiden met een horizontale streep (----).

Voorbeeld met {{appendix}}:

{{Appendix|2=
* Algemene bron X
* Algemene bron Y
----
{{references}}
}}

Ingeval er bronnen worden vermeld, kan er ook een standaardopmaak worden toegepast.

• Voor boeken: Citeer boek
• Voor tijdschriften: Citeer tijdschrift
• Voor online bronnen: Citeer web
• Voor Tweets (op X): Citeer tweet

  Lees meer hierover op Wikipedia:Bronvermelding#Bron gevraagd.

In het geval dat een referentie gewenst is, zoals bij discutabele feiten, kan men het sjabloon {{Bron?}} gebruiken in de vorm van {{Bron?|OPMERKING}} of met datum ingevuld {{Bron?|OPMERKING|2024|11|01}}, om erop te wijzen dat hier een bewering staat die zou moeten worden gestaafd. Op de plaats van "OPMERKING" kan neergezet worden wat of waarom hiervoor een bron gewenst is, of laat dit anders weg. Daarachter volgt eventueel de datum in de vorm jjjj|mm|dd.