|
| zetels_te_verdelen = 100
| opkomst = 71,68%
| grootste_partij = [[Algemeene Bond van RK-kiesverenigingen]]
| functienaam = kabinet
| nieuw_gekozen = [[Kabinet-Heemskerk|Heemskerk]]<ref name="heemskerk"/>
| voorganger = [[Kabinet-Heemskerk|Heemskerk]]<ref name="heemskerk"/>
| begin_regeerperiode=
| diagram_uitslag =
}}
De '''Tweede Kamerverkiezingen 19051909''' waren algemene [[Nederland]]se verkiezingen voor de [[Tweede Kamer der Staten-Generaal]]. Zij vonden plaats op 1611 juni 19051909.
De verkiezingen werden gehouden als gevolg van de afloop van de zittingstermijn van de Tweede Kamer die gekozen was bij de [[Tweede Kamerverkiezingen 1901|verkiezingen van 19011905]].
Nederland was verdeeld in 100 kiesdistricten; in elk kiesdistrict werd één lid van de Tweede Kamer gekozen. Om gekozen te worden moest een kandidaat de absolute meerderheid van de in een kiesdistrict uitgebrachte geldige stemmen behalen. In 4036 kiesdistricten<ref>Alkmaar, Amsterdam II, Amsterdam III, Amsterdam VIIV, Amsterdam VIIIVI, Amsterdam IX, Appingedam, Arnhem, DordrechtAssen, EnkhuizenBrielle, Den Helder, Dordrecht, EnschedeEde, Franeker, Gouda, Grave, 's-Gravenhage I , 's-Gravenhage II, 's-Gravenhage III, Groningen, Haarlem, Hoogezand, KampenHoorn, Leeuwarden, Leiden, Lochem, Rotterdam I, Rotterdam II, Rotterdam III, Rotterdam IV, Rotterdam V, Schoterland, Sliedrecht, Sneek, Utrecht I, Utrecht II, Veendam, Weststellingwerf, ZaandamWinschoten, Zevenbergen, ZierikzeeZaandam, Zuidhorn en Zutphen.</ref> was een tweede verkiezingsronde benodigd vanwege het niet-behalen van de absolute meerderheid door een van de kandidaten; voor deze tweede ronde plaatsten zich de twee hoogstgeëindigde kandidaten uit de eerste ronde. De tweede ronde vond plaats op 2823 juni 19051909.
==Uitslag==
|-
! rowspan=2 | partij
! colspan=1 style="color:gray" | 19011905<ref>Een wijziging van het aantal zetels van een partij c.q. groepering is ontstaan door aftreden, overlijden en fractiewisselingenoverlijden gedurende de zittingsperiode 1901-1905-1909.</ref>
! colspan=1 | 19051909
! rowspan=2 | +/−
|-
! colspan=2 | zetels
|-
| style="text-align: left;" | [[Algemeene Bond van RK-kiesverenigingen|Algemeene Bond]]<ref>De Algemeene Bond werd opgericht in 1904. Voordien was er een los samenwerkingsverband tussen afgevaardigden van katholieken huize.</ref>
| style="color:gray" | 25/24
| 25
| +1
|-
| style="text-align: left;" | [[Liberale Unie (Nederland)|Liberale Unie]]
| style="color:gray" | 18/17
| 24
| +7
|-
| style="text-align: left;" | [[Anti-Revolutionaire Partij]]
| style="color:gray" | 22
| 15
| −7
|-
| style="text-align: left;" | [[Vrijzinnig-Democratische Bond]]
| style="color:gray" | 9
| 11
| +2
|-
| style="text-align: left;" | [[Vrije Liberalen]]
| style="color:gray" | 8
| 10
| +2
|-
| <!--blanco lijn aub laten staan-->
|-
| style="text-align:left;" | [[Vrij-Antirevolutionaire Partij]]<ref name="chp"/>
| style="color: gray" | 7
|-
| style="text-align:left;" | [[Christelijk-Historische Kiezersbond]]<ref name="chp"/>
| style="color: gray" | 1
|-
| style="text-align:left;" | [[Christelijk-Historische Partij]]<ref name="chp">Vrij-Antirevolutionaire Partij en Christelijk-Historische Kiezersbond fuseerden in april 1903 tot Christelijk-Historische Partij.</ref>
| style="color: gray" | -
| 7
|-
| ''subtotaal''
| style="color: gray" | 8
| 7
| −1
|-
| <!--blanco lijn aub laten staan-->
|-
|-
| style="text-align: left;" | [[Sociaal-Democratische Arbeiderspartij]]
| style="color:gray" | 6/7
| 6
| −1
|-
| style="text-align: left;" | [[Friese Bond]]
| style="color:gray" | 1
| 1
| 0
|-
| style="text-align: left;" | ''vrije socialist''
| style="color:gray" | 1
| 1
| 0
|-
| style="text-align: left;" | ''groep-Staalman''
| style="color:gray" | 1
| 0
| −1
|-
| style="text-align: left;" | ''onafhankelijk a.r.''
| style="color:gray" | 1
| 0
| −1
|-
| style="text-align: left;" | ''vacatures''<ref>Jacobus Travaglino (overleden op 23 mei 1905).</ref>
| style="color:gray" | −/1
| 0
| −1
|-
! ''totaal''
! style="color:gray" | 100
! 100
! 0
|}
=== Verkiezingsuitslag ===
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
|-
! rowspan=2 | partij
! colspan=1 style="color:gray" | 1905
! colspan=1 | 1909
! rowspan=2 | +/-
|-
|-
| style="text-align: left;" | [[Algemeene Bond van RK-kiesverenigingen|Algemeene Bond]]
| style="color:gray" | 25
| 25
| 0
| 0
|-
| style="text-align: left;" | [[Anti-Revolutionaire Partij]]
| style="color:gray" | 15
| 23
| +8
|-
| style="text-align: left;" | [[Liberale Unie (Nederland)|Liberale Unie]]
| style="color:gray" | 24
| 20
| -4−4
|-
|-
| style="text-align:left;" | [[Christelijk-Historische Partij]]<ref name="chu"/>
| style="color: gray" | 7/8
|-
| style="text-align:left;" | [[Friese Bond]]<ref name="chu"/>
|-
| ''subtotaal''
| style="color: gray" | 89
| 12
| +43
|-
| <!--blanco lijn aub laten staan-->
| style="color:gray" | 11
| 9
| -2−2
|-
|-
| style="text-align: left;" | [[Bond van Vrije Liberalen]]<ref>De Bond van Vrije Liberalen werd opgericht in 1906. Voordien was er een samenwerkingsverband tussen afgevaardigden van conservatief-liberale huize.</ref>
| style="color:gray" | 10/9
| 4
| -6−5
|-
| style="color:gray" | 1
| 0
| -1−1
|-
=== Gekozen leden ===
{{Zie hoofdartikel|Lijst van Tweede Kamerleden 1905-1909-1913}}
Bij deze verkiezingen werden 76** leden herkozen; drie** leden aanvaardden hun benoeming niet vanwege hun toetreding tot het na de verkiezingen gevormde [[kabinet-De Meester]].<ref>Zie ook onderstaand bij de kiesdistricten Arnhem, Rotterdam I en Rotterdam V.</ref> Dertien** leden hadden aangegeven niet herkiesbaar te zijn, terwijl tien** aftredende leden verslagen werden.
Onderstaand volgen enkele bijzonderheden:
* in het kiesdistrict Zutphen was in eerste instantie [[Hendrik Goeman Borgesius]] (LU) herkozen. Hij was echter tevens gekozen in het kiesdistrict Enkhuizen waaraan hij de voorkeur gaf.<ref name="mult"/> Om in de ontstane vacature te voorzien werd in Zutphen een naverkiezing gehouden waarbij [[Franciscus Lieftinck]] (LU) gekozen werd;
De zittingsperiode van de Tweede Kamer ging in op 1921 september 19051909 en eindigde op 2015 september 19091913. De zittingstermijn van Tweede Kamerleden bedroeg vier jaar.
==Formatie==
{{Zie hoofdartikel|Kabinet-De Meester|kabinetsformatie Nederland 1905Heemskerk}}
Na de verkiezingen werd geen nieuw kabinet geformeerd.<ref name="heemskerk">Het kabinet-Heemskerk was aangetreden op 12 februari 1908 en had al ruim een jaar geregeerd als minderheidskabinet. Na de verkiezingen van 1909 was een parlementaire meerderheid voor dit kabinet ontstaan.</ref>
De niet-confessionele partijen hadden bij de verkiezingen de meerderheid behaald. [[Hendrik Goeman Borgesius]] formeerde het [[kabinet-De Meester]] waarin Liberale Unie en Vrijzinnig-Democratische Bond vertegenwoordigd waren. Het kabinet kreeg gedoogsteun van de Vrije Liberalen en de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij.
{{Appendix||2=
|