Wikipedia:Bibliotheek
De Wikipedia-bibliotheek (Engels: The Wikipedia Library) is een open onderzoeksplatform, een plek waar actieve Wikipedianen toegang kunnen krijgen tot de onmisbare betrouwbare bronnen die ze nodig hebben om hun werk te doen. Ze kunnen hier ook ondersteuning krijgen bij het gebruik van deze bronnen om de encyclopedie te verbeteren. We streven ernaar om de toegang en het gebruik van bronnen gratis, gemakkelijk, gemeenschappelijk en efficiënt te maken.
De Wikipedia-bibliotheek wordt beheerd door een team van Wikimedia Foundation-medewerkers en vrijwilligers.
De documentatiepagina op Meta-Wiki staat op The Wikipedia Library en de bibliotheek zelf is raadpleegbaar via https://wikipedialibrary.wmflabs.org/.
Bronnen
bewerkenEnkele tientallen internationale uitgevers (zoals Oxford University Press, Elsevier, JSTOR etc.) bieden voornamelijk toegang tot hun online databases met daarin artikelverzamelingen of tijdschriftarchieven. In totaal zijn meer dan een miljoen afzonderlijke artikelen, boeken en tijdschriftnummers integraal toegankelijk. Veel van de inhoud staat open voor actieve leden van de gemeenschap zonder via proxy toegang tot hun Wikimedia-gebruikersaccount te vragen, maar sommige aanbieders hebben hun toegang beperkt.
Nederlands taalgebied
bewerkenEnkele bronnen die specifiek voor de Belgische en Nederlandse context mogelijk bruikbaar zijn:
- NewspaperARCHIVE.com(bieb) is een online database van gedigitaliseerde kranten, met meer dan 2 miljard nieuwsartikelen; dekking strekt zich uit van 1607 tot heden van de Verenigde Staten, Nederland, België en 20 andere landen.
- JSTOR(bieb) met daarin onder andere de uitgaven van het Rijksmuseum Bulletin.
- ...
Hoe log ik in op de Wikipedia-bibliotheek?
bewerkenje logt in op https://wikipedialibrary.wmflabs.org/. Een apart account is niet nodig, klik gewoon op "Aanmelden via Wikipedia" (Login via Wikipedia) op het platform.
Als dit niet direct werkt en je wordt gevraagd om in te loggen op Meta-wiki, log dan daar in met je globale gebruikersaccount en wachtwoord en bevestig, indien nodig, de link. Alleen de gegevens die nodig zijn voor toegang worden binnen de verschillende Wikimedia-platforms overgedragen (gebruikersnaam, opgeslagen e-mailadres). Dit werkt via de zogenaamde OAuth-functie.
Wie kan toegang krijgen?
bewerkenAlle vrijwilligers die actief bijdragen aan Wikimedia-projecten kunnen toegang krijgen als ze voldoen aan minimale vereisten. Voor uitgevers met een beperkt aantal toegangen worden aanvragen geëvalueerd op basis van gebruikersbehoeften en bijdragen. Als je denkt goed gebruik te kunnen maken van de toegang tot de inhoud van de partners en zelf actief bijdraagt aan een Wikimedia-project, meld je dan aan.
In principe kan iedereen toegang aanvragen, maar voor de meeste toegangen gelden enkele kernvoorwaarden. Dit zijn de minimale technische vereisten om toegang te krijgen tot het toegangspakket (zie hieronder):
- Je account is minimaal 6 maanden oud.
- Je hebt ten minste 500 bewerkingen bijgedragen aan de Wikimedia-projecten.
- Je hebt de afgelopen maand (= laatste 30 dagen) ten minste 10 bewerkingen aan de Wikimedia-projecten bijgedragen.
- Je bent momenteel niet verbannen uit een/meerdere Wikimedia-projecten.
- Je hebt geen toegang tot de inhoud die je hebt aangevraagd via andere bibliotheken of instellingen.
Waartoe verplicht ik mij bij het gebruik ervan?
bewerkenGoedgekeurde redacteuren kunnen hun toegang gebruiken om:
- Inhoud op de website van partners te doorzoeken, te bekijken, op te halen en weer te geven
- Inhoud van partners digitaal op te slaan
- Enkele exemplaren van de inhoud van partners afdrukken
Goedgekeurde redacteuren mogen niet:
- Hun accountaanmeldingen of wachtwoorden delen met anderen of hun toegang aan andere partijen verkopen
- Massaal scrapen of massaal inhoud van partners downloaden
- Systematisch gedrukte of elektronische kopieën maken van meerdere fragmenten van de beperkt toegankelijke inhoud voor welk doel dan ook
- Metadata dataminen zonder toestemming, om bijvoorbeeld metadata te gebruiken voor automatisch aangemaakte beginnetjes-artikelen
- Materiaal dat beschikbaar is via de Wikipedia-bibliotheek aan derden verkopen.
Door de Wikipedia-bibliotheek te gebruiken, ga je ermee akkoord dat je deze richtlijnen niet schendt. Een uitgever heeft eigen voorwaarden waaronder hun materiaal bekeken kan worden. Om toegang te krijgen tot materiaal van verschillende uitgevers, moet je akkoord gaan met de servicevoorwaarden en het privacybeleid van elke uitgever.
Wat zijn de verschillende toegangsopties?
bewerkenEr zijn twee vormen hoe men toegang kan krijgen tot materiaal in de Wikipedia-bibliotheek: enerzijds via een toegangspakket (Bibliotheekbundel) en anderzijds via individuele toegang.
- Het toegangspakket (Bibliotheekbundel) verleent onmiddellijke toegang tot de meeste collecties van de Wikipedia-bibliotheek aan iedereen die voldoet aan de toegangsvereisten die zijn uiteengezet in de gebruiksvoorwaarden. Zolang aan deze voorwaarden wordt voldaan (inclusief 10 bewerkingen in de afgelopen maand, 500 in totaal en geen huidige ban), biedt het platform directe toegang tot alle toegangspakketverzamelingen zonder verdere toepassingen of toegangsverlengingen.
- Sommige collecties hebben echter slechts een beperkt aantal gelijktijdige gebruikers en vereisen daarom een aanvraag met korte uitleg over jouw toekomstig gebruik. Elke uitgever die deel uitmaakt van het programma van de Wikipedia-bibliotheek heeft bepaalde andere gegevens nodig bij het aanvragen: sommige uitgevers vragen alleen om een e-mailadres, terwijl andere om gedetailleerde gegevens vragen, waaronder naam, locatie, beroep of instelling waaraan men verbonden is. Nadat je je aanvraag hebt afgerond, word je alleen nog gevraagd om de gegevens die de uitgever nodig heeft; en elke uitgever ontvangt alleen de gegevens die nodig zijn om toegang te verlenen. Raadpleeg de pagina met uitgeversinformatie om te zien welke gegevens elke uitgever nodig heeft om toegang te krijgen tot hun inhoud. Deze vorm van toegang wordt meestal voor een jaar verleend en moet, afhankelijk van de uitgever, opnieuw worden aangevraagd of wordt automatisch verlengd.
Er zijn ook twee methodes hoe men vervolgens van de collecties met een beperkt aantal gelijktijdige gebruikers gebruik kan maken dat afhankelijk is van de uitgever.
- Een groot deel van de toegang verloopt via een proxy. De Wikipedia-bibliotheek gebruikt hiervoor EZProxy. De registratie voor de EZProxy wordt bevestigd via de Wikipedia-bibliotheek, waarna de server de gevraagde content oproept via zijn eigen IP-adres. De URL's van de gecontroleerde online databases worden dynamisch bijgewerkt. Als er onduidelijkheden zijn bij het gebruik van de proxy, controleer dan of de URL "idm.oclc" bevat. Als dit het geval is, dan ben je via EZProxy verbonden met de content. Meestal blijft u in deze browsersessie nog twee uur ingelogd bij de Wikipedia-bibliotheek na het einde van de zoekopdracht. Houd er rekening mee dat EZPRoxy vereist dat cookies zijn ingeschakeld. Als je hier problemen mee hebt, kan het legen van je cache of het herstarten van je browser dit oplossen.
- Sommige collecties verstrekken specifieke toegangstokens voor hun toegang of hebben andere methoden om communityleden te identificeren voor de uitgever. In deze gevallen kunnen de coördinatoren de aanvrager benaderen met verdere vragen (meestal in het Engels). Toegang wordt dan meestal verleend via een e-mailnotificatie. Als er problemen zijn, bijvoorbeeld met betrekking tot de exacte aanvraag in de e-mail, neem dan contact op met de hier vermelde contactpersonen.
Databanken doorzoeken
bewerkenVanaf oktober 2021 is het niet meer nodig om elke collectie afzonderlijk te doorzoeken in de Wikipedia-bibliotheek. In plaats daarvan kan een verscheidenheid aan inhoud worden gevonden met behulp van een enkele zoekfunctie. Hiervoor wordt de software van de EBSCO Discovery Service (EDS) gebruikt en zo ingericht dat de inhoud van de partnerorganisaties op de Wikipedia-bibliotheek door EBSCO wordt verwerkt en actueel gehouden. Dit betekent dat collecties slechts aan één index hoeven te worden toegevoegd om automatisch te worden bijgewerkt. Daarnaast biedt EDS diverse instelmogelijkheden voor filters, geavanceerde zoekmogelijkheden en uitgebreide mogelijkheden om de interface aan te passen. Daarnaast wordt gratis content opgenomen in de zoekindex en worden waar mogelijk links naar open-access-collecties getoond.
De (geïndexeerde) collecties die momenteel via de zoekfunctie toegankelijk zijn, zijn op te zoeken met behulp van logo's en filters op de pagina “Mijn verzamelingen”. Dit is momenteel de inhoud van het merendeel van de collecties die direct beschikbaar zijn voor in aanmerking komende vrijwilligers via het zogenaamde toegangspakket (meer dan 60% van alle inhoud in ongeveer 25 collecties). De beperking tot deze inhoud is bedoeld om ervoor te zorgen dat alle zoekresultaten direct en zonder aanvullende aanvragen kunnen worden bekeken. Voor de toekomst is een functie gepland voor het doorzoeken van inhoud uit de Wikipedia-bibliotheek waarvoor individuele toepassing vereist is. De Wikimedia Foundation kan echter niet beloven dat alle inhoud uiteindelijk via deze zoekopdracht beschikbaar zal zijn, aangezien dit afhankelijk is van individuele toegangsrechten.
De nieuwe zoekopdracht kan ingegeven worden bovenaan de pagina op het platform van de Wikipedia-bibliotheek.
Op de hoogte blijven
bewerkenWil je op de hoogte blijven van toekomstige toevoegingen aan de Wikipedia-bibliotheek, dan kan je je abonneren op de aankondigingen van The Wikipedia Library via deze Meta-pagina, waarna je eens per zoveel maanden een bericht op je overlegpagina geplaatst krijgt met nieuwe toevoegingen.