Tweede Kamerverkiezingen 1862
De Tweede Kamerverkiezingen 1862 waren periodieke Nederlandse verkiezingen voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Zij vonden plaats op 10 juni 1862.
| Tweede Kamerverkiezingen 1862 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Datum | 10 juni 1862 | ||||||
| Land |  Nederland
| ||||||
| Te verdelen zetels | 36 (36 leden waren niet-aftredend) | ||||||
| Opkomst | 42,24% | ||||||
| Opvolging verkiezingen | |||||||
| |||||||
| |||||||
Nederland was verdeeld in 38 kiesdistricten, waarin 72 leden van de Tweede Kamer gekozen werden.[1] Een kiezer bracht evenveel stemmen uit als er afgevaardigden in zijn kiesdistrict gekozen werden. Om gekozen te worden moest een kandidaat minimaal de districtskiesdrempel behalen.[2]
De verkiezingen werden gehouden vanwege het periodiek aftreden van 36 leden van de Tweede Kamer van wie de zittingstermijn afliep op 14 september 1862. In acht kiesdistricten[3] was een tweede verkiezingsronde benodigd tussen de twee hoogstgeplaatste (niet-direct gekozen) kandidaten uit de eerste ronde vanwege het niet-behalen van de districtskiesdrempel. Deze tweede ronde vond plaats op 24 juni 1862.[4]
Uitslag
bewerkenOpkomst
bewerken| 1860 | 1862 | |||
|---|---|---|---|---|
| # stemmen | % | # stemmen | % | |
| Kiesgerechtigden | 85.228 | 87.375 | ||
| Niet opgekomen | 49.932 | 58,59[5] | 50.472 | 57,76[5] |
| Opkomst | 35.296 | 41,41[5] | 36.903 | 42,24[5] |
Verkiezingsuitslag naar groepering
bewerken| Groepering[6] | Zetels | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1860[7] | Af[8] | Bij[9] | 1862 | +/− | ||
| thorbeckianen | 25/22 | 11 | 12 | 23 | +1 | |
| liberalen | 15/18 | 7 | 8 | 19 | +1 | |
| conservatieven | 18 | 10 | 7 | 15 | −3 | |
| antirevolutionairen | 4 | 2 | 2 | 4 | 0 | |
| conservatief-liberalen | 3 | 1 | 2 | 4 | +1 | |
| conservatief-protestanten | 3 | 1 | 1 | 3 | 0 | |
| conservatief-katholieken | 4/3 | 3 | 3 | 3 | 0 | |
| gematigde liberalen | 0 | 0 | 1 | 1 | +1 | |
| vacature[10] | −/1 | 1 | 0 | 0 | −1 | |
| totaal | 72 | 36 | 36 | 72 | 0 | |
Gekozen leden
bewerkenBij deze verkiezingen werden 29 leden herkozen. De stemmingen voor de overige zeven vacatures hadden de volgende resultaten:
- in het kiesdistrict Amsterdam werd Michel Godefroi (gematigde liberaal) gekozen in de vacature ontstaan door het periodiek aftreden van Albertus Duymaer van Twist (liberalen) die had aangegeven niet herkiesbaar te zijn;
- in het kiesdistrict Amsterdam versloeg Jan Heemskerk[11][12] (53,7%, thorbeckianen) het aftredende lid Siebert van Franck (22,7%, conservatieven);
- in het kiesdistrict Arnhem was in eerste instantie het aftredende lid Æneas Mackay (antirevolutionairen) herkozen. Op 1 juli 1862 trad hij echter af - nog in de lopende zittingsperiode - vanwege zijn benoeming als lid van de Raad van State. Bij een naverkiezing werd Guillaume Groen van Prinsterer (antirevolutionairen) gekozen in de vacature voor de zittingsperiode 1862-1866. De vacature voor het resterende deel van de lopende periode werd niet meer ingevuld;
- in het kiesdistrict 's-Gravenhage werd Jan Kappeyne van de Coppello (liberalen) gekozen in de vacature ontstaan door het periodiek aftreden van Isaäc Delprat (conservatieven) die had aangegeven niet herkiesbaar te zijn;
- in het kiesdistrict Haarlem versloeg Joannes van Mulken (27,1%, thorbeckianen) het aftredende lid Jan Heemskerk[13][12] (22,1%, thorbeckianen);
- in het kiesdistrict Middelburg werd Schelto van Heemstra (conservatief-liberalen) gekozen in de vacature ontstaan door het periodiek aftreden van Jacob Slicher van Domburg (conservatieven) die had aangegeven niet herkiesbaar te zijn;
- in het kiesdistrict Zwolle werd Gerrit de Meester (liberalen) gekozen in de vacature ontstaan door het periodiek aftreden van Jules van Zuylen van Nijevelt (antirevolutionairen) die had aangegeven niet herkiesbaar te zijn;
De zittingsperiode van de Tweede Kamer ging in op 15 september 1862. De zittingstermijn van Tweede Kamerleden bedroeg vier jaar.[14]
Bronvermelding
bewerkenBronnen
- Verkiezingen Tweede Kamer 1848-1918 op huygens.knaw.nl
- Ron de Jong (1999). Van standspolitiek naar partijloyaliteit. Verkiezingen voor de Tweede Kamer 1848-1887. Verloren, Hilversum. ISBN 90-6550-069-3.
- Ron de Jong, Henk van der Kolk, Gerrit Voerman (2011). Verkiezingen op de kaart 1848-2010. Matrijs, Utrecht. ISBN 978 90 5345 437 4.
Noten
- ↑ Negen enkelvoudige kiesdistricten kozen één lid, in 27 meervoudige kiesdistricten werden twee leden afgevaardigd, in het kiesdistrict Rotterdam drie en in het kiesdistrict Amsterdam zes.
- ↑ De districtskiesdrempel werd bepaald door de volgende formule: 50% van het aantal uitgebrachte geldige stemmen, gedeeld door het aantal in het district te verkiezen zetels.
- ↑ Amersfoort, Almelo, Haarlem, Leiden, Middelburg, Roermond, Sneek en Zwolle.
- ↑ In het kiesdistrict Almelo werd de tweede verkiezingsronde gehouden op 5 augustus 1862.
- ↑ a b c d % van het aantal kiesgerechtigden.
- ↑ In 1862 bestonden nog geen politieke partijen. Gekozen leden sloten zich gewoonlijk eerst na hun verkiezing aan bij een kamerfactie.
- ↑ Een wijziging van het aantal zetels van een groepering is ontstaan door tussentijdse verkiezingen gedurende de zittingsperiode.
- ↑ Aftredend in 1862 vanwege het bereiken van het einde van de zittingstermijn.
- ↑ Gekozen c.q. herkozen bij de verkiezingen in 1862.
- ↑ Æneas Mackay, afgetreden op 1 juli 1862.
- ↑ Heemskerk was aftredend lid voor het kiesdistrict Haarlem waar hij verslagen werd.
- ↑ a b Het was volgens de vigerende wetgeving geoorloofd zich in meer dan één kiesdistrict kandidaat te stellen. Als iemand in meerdere districten gekozen werd, diende hij vervolgens aan te geven voor welk district hij in de Tweede Kamer zitting wilde nemen; in het andere district/de andere districten werd dan een naverkiezing gehouden.
- ↑ Heemskerk werd wel gekozen in het kiesdistrict Amsterdam.
- ↑ Om de twee jaar was de helft van de Kamerleden aftredend.