Inverse matrix
In de lineaire algebra is de inverse matrix, of kort de inverse, van een vierkante matrix het inverse element van die matrix met betrekking tot de bewerking matrixvermenigvuldiging. Niet iedere matrix heeft een inverse. Een matrix heeft alleen een inverse als de determinant van de matrix ongelijk is aan 0. Als de inverse bestaat heet de matrix inverteerbaar. De inverse van de inverteerbare matrix , genoteerd als , is ook een vierkante matrix van dezelfde dimensie als , die zowel links als rechts met vermenigvuldigd de eenheidsmatrix oplevert.
Als van een stelsel vergelijkingen de inverse van bekend is, kan voor wisselende waarden van de vector , de vector worden berekend. De oplossing is .
Definitie
bewerkenEen -matrix heet inverteerbaar, als er een -matrix bestaat zodanig dat
Hierin is de eenheidsmatrix van orde , ook wel aangeduid met . De matrix heet de inverse van en wordt aangeduid met .
Een inverteerbare matrix wordt ook regulier genoemd en een niet-inverteerbare singulier.
Eigenschappen
bewerken- Uniciteit: De inverse is eenduidig bepaald. Stel namelijk dat de -matrix ook een inverse is van . Dan is
- Als inverteerbaar is, is ook inverteerbaar en
- Als en beide inverteerbare -matrices zijn, is ook hun product inverteerbaar en
- Als inverteerbaar is, en is een reëel getal verschillend van 0, dan
- De getransponeerde matrix van een inverteerbare matrix , is ook inverteerbaar en
Inverteerbaarheid
bewerkenVoor een -matrix zijn de volgende uitspraken equivalent:
- is inverteerbaar
- er is een -matrix zodat
- er is een -matrix zodat
- de determinant van is verschillend van 0
- de vergelijking heeft als enige oplossing
- de vergelijking heeft precies één oplossing voor elke
- is inverteerbaar
- de kolommen van zijn lineair onafhankelijk
- de rijen van zijn lineair onafhankelijk
- de rang van is
- de echelonvorm van is de eenheidsmatrix
- alle eigenwaarden van zijn verschillend van nul
- de lineaire operator horende bij is inverteerbaar
- de lineaire operator horende bij is injectief, surjectief, of beide.
Inverteren
bewerkenHet daadwerkelijk berekenen van de inverse van een matrix is vaak een bewerkelijke opgave met veel numerieke moeilijkheden. Dat komt doordat de betrokken matrices meestal grote afmetingen hebben. Er is veel onderzoek gedaan, zowel theoretisch als praktisch, naar het ontwikkelen van algoritmen om een matrix te inverteren.
De inverse van de vierkante matrix kan berekend worden met de formule
Hierin is de determinant van en de geadjugeerde van .
Voorbeeld 1
bewerkenDe 2×2-matrix is inverteerbaar als de determinant van ongelijk is aan 0: . De inverse van wordt dan gegeven door:
Matrix 'vegen'
bewerkenDe toepassing van deze formule vergt echter meestal veel rekenwerk.
Een van de numerieke methoden voor het bepalen van de inverse van een inverteerbare matrix is door middel van Gauss-eliminatie de uitgebreide matrix te herleiden tot .
Voorbeeld 2
bewerkenInverteer:
Vorm de uitgebreide matrix
Vegen:
Trek 2 keer de eerste rij af van de beide andere:
Verwissel de 2e en de 3e rij:
Deel de 2e rij door –3:
Trek 2 keer de 2e rij af van de 1ste:
De inverse is dus:
Niet-vierkante matrices
bewerkenVoor een niet-vierkante matrix kan zowel voor rechts- als voor linksvermenigvuldiging een aparte matrix bestaan die bij de vermenigvuldiging met een eenheidsmatrix oplevert. Zulke matrices worden niet als inverse matrix beschouwd. Men gebruikt echter wel de termen linksinverse en rechtsinverse zonder dat het om een inverse matrix gaat.