Schout-bij-nacht

De schout-bij-nacht (SBN) (of in vroeger eeuwen achteradmiraal^[1]) is bij de Koninklijke Marine een vlagofficier, de derde in rang na luitenant-admiraal en viceadmiraal.

Onderscheidingsvlag van een Schout-bij-nacht bij de Koninklijke Marine

Functie

De equivalente term bij andere marines is bijvoorbeeld rear admiral (VS en VK), contre-amiral (Frankrijk), kontreadmiral (Denemarken, Noorwegen) en Konteradmiral (Duitsland).

De schout-bij-nacht was oorspronkelijk de bevelvoerder die, bij afwezigheid van de admiraal, in de nachtelijke uren toezicht hield op de vloot. Dit deed hij door achteraan de vloot te varen. Schepen hadden in die tijd een lamp bij de spiegel hangen die van achteren duidelijk zichtbaar was. Vandaar de naam rear admiral, of arrière-amiral. Vanaf de zeventiende eeuw is de term in gebruik gekomen voor een hoge plaatsvervangende officier, onder de viceadmiraal.

De Belgische marine kent de divisieadmiraal.

Etymologie

De naam is een verbastering van Schouwt bij nacht, wat zijn oorspronkelijke taak beschrijft. De meningen zijn echter verdeeld, volgens Philippa^[2] is dit "zeer onwaarschijnlijk" en is de naam ontleend aan de politiebeambte die 's nachts de schout verving, nachtschout, kapitein bij nacht of schout-bij-nacht genoemd. Het meervoud is schouten-bij-nacht of schout-bij-nachts.