René Veenstra
René Veenstra (Groningen, 16 oktober 1969) is een Nederlands hoogleraar sociologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij was wetenschappelijk directeur (2014-2023) en is nu bestuurslid van het Interuniversitair Centrum voor Sociaal-Wetenschappelijke Theorie en Methodologie (ICS).[2] Het ICS is een gezamenlijke graduate school van de sociologie-afdelingen van de Rijksuniversiteit Groningen, de Universiteit Utrecht, de Radboud Universiteit en de Universiteit van Amsterdam. In 2011 werd hij benoemd tot hoogleraar sociologie. Zijn oratie gaf hij in 2013.[3]
| René Veenstra | ||
|---|---|---|
| ||
| Persoonlijke gegevens | ||
| Volledige naam | David René Veenstra[1]
| |
| Geboortedatum | 16 oktober 1969 | |
| Geboorteplaats | Groningen | |
| Nationaliteit |  Nederland
| |
| Academische achtergrond | ||
| Alma mater | Rijksuniversiteit Groningen
| |
| Promotor | Jules Peschar en Tom Snijders | |
| Wetenschappelijk werk | ||
| Vakgebied | Sociologie | |
| Universiteit | Rijksuniversiteit Groningen | |
| Beroep | Hoogleraar | |
| Bekende werken | sociaal netwerk, pesten (gedrag), sociale invloed | |
| Website | ||
Biografie
bewerkenVeenstra studeerde in 1994 af in de Onderwijskunde en Algemene Pedagogiek aan de Rijksuniversiteit Groningen. In 1999 promoveerde hij bij Jules Peschar en Tom Snijders op het proefschrift Leerlingen – klassen – scholen: Prestaties en vorderingen van leerlingen in het voortgezet onderwijs.[4] Van 2000 tot en met 2004 werkte hij als postdoc (met Siegwart Lindenberg en Hans Ormel) en als datamanager bij TRAILS (TRacking Adolescents’ Individual Lives Survey).[5]
Hij werkte mee aan enkele onderzoeken in opdracht van het ministerie van Justitie. In 2010 betrof het onderzoek naar de effectiviteit van de terroristenafdeling binnen de penitentiare inrichtingen van Vught en De Schie[6] en in 2019 betrof het onderzoek naar huiselijk geweld.[7]
In 2015 ontving hij van NWO een Vici Beurs voor het onderzoek Anti-bullying programs 2.0: Tailored interventions to minimize bullying. Sinds 2016 gaf hij onder de titel "De pest aan pesten" geregeld een kindercollege over zijn onderzoek.[8]
Veenstra is lid van de stuurgroep van het onderzoeksprogramma GUTS[9] (Growing Up Together in Society), gefinancierd door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap met 22 miljoen euro. Dit 10-jarige programma (2023-2032), onder leiding van Eveline Crone, heeft de ambitie om de optimale kansen voor jongeren te onderzoeken, zowel voor zichzelf als voor de huidige en toekomstige samenleving. In GUTS wordt sociaal-netwerkonderzoek gecombineerd met hersenonderzoek.[10]
Onderzoek
bewerkenVeenstra onderzoekt en geeft leiding aan onderzoek naar de sociale ontwikkeling van adolescenten. Deze onderzoekslijn verklaart het menselijk gedrag vanuit een goal-framing benadering[11] en bestudeert sociale normen,[12] sociale invloed[13] en de fijne-schoolparadox.[14] Zijn onderzoeklijn maakt gebruik van verschillende analysetechnieken, inclusief sociale-netwerkanalyse technieken zoals Siena, een programma ontwikkeld door Tom Snijders, de promotor van Veenstra.[15][16][17] Om meer inzicht in de ontwikkeling van gedrag te krijgen, worden longitudinale datasets gebruikt, zoals TRAILS, SNARE,[18] KiVa NL[19] en PRIMS.[20]
Sinds 2005 doet Veenstra onderzoek naar pesten.[21] In 2011 pleitte hij voor het stoppen van de wildgroei van anti-pestprogramma's in scholen, omdat de meeste programma's niet werken of zelfs een averechts effect hebben.[22] In 2018 werkte Veenstra mee aan een onderzoek naar de effectiviteit van tien veelgebruikte anti-pestprogramma's. Daaruit bleek dat PRIMA, KiVa, Taakspel en Alles Kidzzz goed werken. De eerste twee zijn universele programma's waarbij de hele school wordt betrokken. Taakspel is een programma gericht op moeilijke klassen. Alles Kidzzz is een individueel programma voor kinderen met een agressieprobleem. Het onderzoek 'Wat werkt tegen pesten?' werd in een kennisclip uitgelegd.[23] In 2021 pleitte hij, in navolging van de kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer, om scholen te dwingen om pesten aan te pakken.[24]
SNARE
bewerkenSNARE (Social Network Analysis of Risk behavior in Early adolescence) is een Nederlandse sociale-netwerkdataset met ongeveer 1800 leerlingen van twee scholen: één in het midden en één in het noorden van Nederland.[25] Longitudinale sociale netwerkstudies met SNARE waren gericht op hoe vrienden elkaar selecteren en beïnvloeden op bijvoorbeeld schoolprestaties,[26] agressie[27][28] en hulpgedrag.[29][30]
KiVa NL
bewerkenKiVa NL is een dataset verzameld om het anti-pestprogramma KiVa in Nederland te evalueren.[31] KiVa is oorspronkelijk een Fins programma en werd ontwikkeld door Christina Salmivalli.[32] De interventie is door het Nederlands Jeugdinstituut (NJI) effectief bevonden bij het voorkomen en oplossen van pesten op basisscholen.[33] KiVa benadrukt de rol van de hele groep bij pesten.[34] Leraren zijn belangrijk voor het geven van lessen aan leerlingen en het doorbreken van de macht die pesters over hun klasgenoten hebben.[35] KiVa NL bevat data van in totaal ongeveer 10.000 leerlingen van 98 scholen. De gegevensverzameling begon in 2012 met een voormeting in klas 2-5. De leerlingen werden gedurende twee jaar elke zes maanden gevolgd, wat resulteerde in vijf metingen. Longitudinale sociale-netwerkstudies met KiVa NL richtten zich op de ontwikkeling van enerzijds daderschap en slachtofferschap van pesten en anderzijds antipathieën,[36] verdedigingsrelaties,[37] vriendschappen[38] en populariteit.[39]
Erkenning
bewerkenIn de periode 2007-2011 was Veenstra gasthoogleraar bij de vakgroep psychologie aan de Universiteit van Turku, Finland. Hij was van 2010 tot 2016 redacteur van het Journal of Research on Adolescence. In 2015 werd hij genomineerd voor de Huibregtsenprijs voor vernieuwend wetenschappelijk onderzoek.[40] Hij was een hoofdspreker op het World Anti-Bullying Forum in 2019 en bij het congres van de International Society for the Study of Behavioral Development in 2024.[41] Hij is gekozen als lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen[42], de Koninklijke Hollandse Maatschappij der Wetenschappen (KHMW) en de International Society for the Study of Behavioral Development. In 2022 was hij hoofdspreker in de Martinikerk bij de opening van het Academisch Jaar in Groningen.[43]
- ↑ Catalogus Professorum Academiae Groninganae; geraadpleegd op: 17 augustus 2015.
- ↑ (en) ICS | Interuniversity Center for Social Science Theory and Methodology. ICS. Geraadpleegd op 5 maart 2023.
- ↑ Veenstra, R. (2014). Groepsprocessen bij jongeren: Over pesten en ander probleemgedrag. Kind en Adolescent, 35, 86-99
- ↑ Samenvatting van het proefschrift van René Veenstra (1999)
- ↑ Ortiz-Ruiz, Francisca, Knitting Networks #76: Podcast met René Veenstra (14 oktober 2024).
- ↑ (en) Veldhuis, Tinka M., Gordijn, Ernestine H., Lindenberg, Siegwart M., Veenstra, René (2010). Terroristen in detentie. Groningen
- ↑ (en) Eijkern, Lienja van, Downes, Roisin, Veenstra, René (2018). Slachtofferschap van huiselijk geweld. Groningen
- ↑ Kindercollege: De pest aan pesten.
- ↑ (en) GUTS. growinguptogetherinsociety.com. Geraadpleegd op 5 maart 2023.
- ↑ Güroğlu, Berna, Veenstra, René (2021). Neural Underpinnings of Peer Experiences and Interactions: A Review of Social Neuroscience Research. Merrill-Palmer Quarterly 67 (4): 416–456. ISSN:1535-0266. DOI:10.1353/mpq.2021.0021.
- ↑ (en) Veenstra, René, Lindenberg, Siegwart, Munniksma, Anke, Dijkstra, Jan Kornelis (2010). The Complex Relation Between Bullying, Victimization, Acceptance, and Rejection: Giving Special Attention to Status, Affection, and Sex Differences. Child Development 81 (2): 480–486. DOI:10.1111/j.1467-8624.2009.01411.x.
- ↑ (en) Veenstra, René, Lodder, Gerine M. A. (2022). On the microfoundations of the link between classroom social norms and behavioral development. International Journal of Behavioral Development 46 (5): 453–460. ISSN:0165-0254. DOI:10.1177/01650254221100228.
- ↑ (en) Veenstra, René, Laninga-Wijnen, Lydia (2022). Peer network studies and interventions in adolescence. Current Opinion in Psychology 44: 157–163. ISSN:2352-250X. DOI:10.1016/j.copsyc.2021.09.015.
- ↑ (en) Huitsing, Gijs, Lodder, Gerine M. A., Oldenburg, Beau, Schacter, Hannah L., Salmivalli, Christina (2019). The Healthy Context Paradox: Victims’ Adjustment During an Anti-Bullying Intervention. Journal of Child and Family Studies 28 (9): 2499–2509. ISSN:1573-2843. DOI:10.1007/s10826-018-1194-1.
- ↑ Informatie van Prof. dr. Tom Snijders over onder meer de analysetechniek Siena.
- ↑ (en) Veenstra, René, Dijkstra, Jan Kornelis, Steglich, Christian, Van Zalk, Maarten H. W. (2013). Network-Behavior Dynamics. Journal of Research on Adolescence 23 (3): 399–412. DOI:10.1111/jora.12070.
- ↑ (en) Veenstra, René, Bertogna, Teresa, Laninga-Wijnen, Lydia (2024). The growth of longitudinal social network analysis: A review of the key data sets and topics in research on child and adolescent development. Oxford University Press, p. 326-352. ISBN 9780197602348.
- ↑ (en) Laninga-Wijnen, Lydia, Dijkstra, Jan Kornelis, Franken, Aart, Gremmen, Mariola C., Harakeh, Zeena, Pattiselanno, Kim, Van Rijsewijk, Loes G. M., Vollebergh, Wilma A. M., & Veenstra, René (2 maart 2023). SNARE Codebook. DataverseNL.
- ↑ (en) Veenstra, René, Huitsing, Gijs, Oldenburg, Beau, Van der Ploeg, Rozemarijn, Rambaran, J. Ashwin, Lodder, Gerine M. A., & Berends, Sanne. M. (6 maart 2020). The KiVa Anti-Bullying Program in the Netherlands: Waves 1-5. DataverseNL.
- ↑ (en) Zwier, Dieuwke, Lorijn, Sofie J., Van den Brink, Eline, Bol, Thijs, Geven, Sara, Van de Werfhorst, Herman G., Engels, Maaike C., & Veenstra, René (1 maart 2023). Peer Relations in the Transition from Primary to Secondary education (PRIMS). DataverseNL.
- ↑ Veenstra, René, Lindenberg, Siegwart, Oldehinkel, Albertine J., de Winter, Andrea F., Verhulst, Frank C. (1 september 2005). Pesten. Kind en adolescent 26 (3): 133–140. ISSN:1876-5998. DOI:10.1007/BF03060956.
- ↑ R. Veenstra: Stop de wildgroei van anti-pestprogramma's. Gezondheidskrant, 5 januari 2011.
- ↑ Orobio de Castro, B., Mulder, S., Van der Ploeg, R., Onrust, S., Stoltz, S., Buil, M., De Wit, I., Buitenhuis, L., Cillessen, T., Veenstra, R., Van Lier, P., Dekovic, M., & Scholte, R. (2018). Wat Werkt Tegen Pesten? Effectiviteit van kansrijke programma’s tegen pesten in de Nederlandse onderwijspraktijk. Den Haag: Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek.
- ↑ Veenstra, René, Elk kind heeft recht op een fijne schooltijd. Sociale Vraagstukken (23 november 2021). Geraadpleegd op 5 maart 2023.
- ↑ (en) Dijkstra, Jan Kornelis, Kretschmer, Tina, Pattiselanno, Kim, Franken, Aart, Harakeh, Zeena (2015). Explaining Adolescents’ Delinquency and Substance Use: A Test of the Maturity Gap: The SNARE study. Journal of Research in Crime and Delinquency 52 (5): 747–767. ISSN:0022-4278. DOI:10.1177/0022427815582249.
- ↑ (en) Gremmen, Mariola C., Berger, Christian, Ryan, Allison M., Steglich, Christian E.G., Veenstra, René (2019). Adolescents' Friendships, Academic Achievement, and Risk Behaviors: Same‐Behavior and Cross‐Behavior Selection and Influence Processes. Child Development 90 (2): e192–e211. ISSN:0009-3920. DOI:10.1111/cdev.13045.
- ↑ Laninga-Wijnen, Lydia, Harakeh, Zeena, Steglich, Christian E. G., Dijkstra, Jan Kornelis, Veenstra, René (2017). Populaire jongeren zetten een norm voor vriendschappen en agressie in de klas. Kind en adolescent 38 (4): 212–232. ISSN:1876-5998. DOI:10.1007/s12453-017-0160-9.
- ↑ (en) Laninga-Wijnen, Lydia, Steglich, Christian, Harakeh, Zeena, Vollebergh, Wilma, Veenstra, René (2020). The Role of Prosocial and Aggressive Popularity Norm Combinations in Prosocial and Aggressive Friendship Processes. Journal of Youth and Adolescence 49 (3): 645–663. ISSN:1573-6601. PMID: 31407189. PMC: PMC7079708. DOI:10.1007/s10964-019-01088-x.
- ↑ (en) Rijsewijk, Loes G. M., Snijders, Tom A. B., Dijkstra, Jan Kornelis, Steglich, Christian, Veenstra, René (2020). The Interplay Between Adolescents' Friendships and the Exchange of Help: A Longitudinal Multiplex Social Network Study. Journal of Research on Adolescence 30 (1): 63–77. ISSN:1050-8392. PMID: 30969005. PMC: PMC7064895. DOI:10.1111/jora.12501.
- ↑ (en) van Rijsewijk, Loes, Dijkstra, Jan Kornelis, Pattiselanno, Kim, Steglich, Christian, Veenstra, René (2016). Who helps whom? Investigating the development of adolescent prosocial relationships.. Developmental Psychology 52 (6): 894–908. ISSN:1939-0599. DOI:10.1037/dev0000106.
- ↑ (en) Huitsing, Gijs, Lodder, Gerine M. A., Browne, Wiliam J., Oldenburg, Beau, Van der Ploeg, Rozemarijn (1 juli 2020). A Large-Scale Replication of the Effectiveness of the KiVa Antibullying Program: a Randomized Controlled Trial in the Netherlands. Prevention Science 21 (5): 627–638. ISSN:1573-6695. PMID: 32394049. PMC: PMC7305071. DOI:10.1007/s11121-020-01116-4.
- ↑ Website van KiVa
- ↑ KiVa | Nederlands Jeugdinstituut. www.nji.nl. Geraadpleegd op 5 maart 2023.
- ↑ Veenstra, René, Huitsing, Gijs; Koens, René; Munniksma, Femke; Oldenburg, Beau; Van der Ploeg, Rozemarijn; Sentse, Miranda & Velthausz, Freek (1 juni 2013). Het kiva antipestprograma. Kind & Adolescent Praktijk 12 (2): 76–84. ISSN:1875-7065. DOI:10.1007/s12454-013-0023-1.
- ↑ (en) Veenstra, René; Lindenberg, Siegwart, Huitsing, Gijs, Sainio, Miia, & Salmivalli, Christina, The role of teachers in bullying: The relation between antibullying attitudes, efficacy, and efforts to reduce bullying. Journal of Educational Psychology, 106(4), 1135–1143. (2014). Geraadpleegd op 5 maart 2023.
- ↑ (en) Kisfalusi, Dorottya, Hooijsma, Marianne, Huitsing, Gijs, Veenstra, René (2022). How dislike and bullying co‐develop: A longitudinal study of negative relationships among children. Social Development 31 (3): 797–810. ISSN:0961-205X. DOI:10.1111/sode.12582.
- ↑ (en) Huitsing, Gijs, Snijders, Tom A. B., Duijn, Marijtje A. J. Van, Veenstra, René (2014). Victims, bullies, and their defenders: A longitudinal study of the coevolution of positive and negative networks. Development and Psychopathology 26 (3): 645–659. ISSN:0954-5794. DOI:10.1017/S0954579414000297.
- ↑ (en) Rambaran, J. Ashwin, Dijkstra, Jan Kornelis, Veenstra, René (2020). Bullying as a Group Process in Childhood: A Longitudinal Social Network Analysis. Child Development 91 (4): 1336–1352. ISSN:0009-3920. PMID: 31429084. PMC: PMC7496633. DOI:10.1111/cdev.13298.
- ↑ (en) van der Ploeg, Rozemarijn, Steglich, Christian, Veenstra, René (2020). The way bullying works: How new ties facilitate the mutual reinforcement of status and bullying in elementary schools. Social Networks 60: 71–82. ISSN:0378-8733. DOI:10.1016/j.socnet.2018.12.006.
- ↑ Nominatie voor Huibregtsenprijs 2015
- ↑ (en) Veenstra, René (2021). The need for a 'we-culture': The importance of the larger network and social norms for tackling bullying. In: B. Johansson & R. Thornberg (eds.) Always Take Action: Researchers on Their Results and Children's Voices on the Journey from Bullied to Acknowledged (pp. 150-163). World Anti-Bullying Forum. Geraadpleegd op 6 maart 2023.
- ↑ KNAW kiest 17 nieuwe leden - KNAW. knaw.nl. Geraadpleegd op 16 mei 2024.
- ↑ Veenstra, René, Laat geen enkele leerling aan zijn lot over. Sociale Vraagstukken (15 oktober 2022). Geraadpleegd op 5 maart 2023.