Nieuwe Blokhuis

Aan de oostzijde van Harderwijk had rond 1425 een stadsuitbreiding plaatsgevonden. Dit nieuwe stadsdeel werd omstreeks 1500 van een stadsmuur voorzien, met aan de zeezijde een rechthoekige toren, de Zeetoren. Deze toren werd rond 1525 uitgebreid tot een rondeel. Bij dit rondeel, op de stadsmuur, stond het huis van de stadhouder die de hertog vertegenwoordigde. Hertog Karel van Gelre bouwde in 1539 bij dit rondeel een blokhuis. Dit blokhuis lag dan wel binnen de stadsmuren, maar tussen de stad en het blokhuis lag een gracht: op deze manier kon de hertog het blokhuis dus ook gebruiken als dwangburcht om zo de stad onder controle houden. Het blokhuis werd aangeduid als het Nieuwe Blokhuis, ter onderscheid van het Oude Blokhuis dat in de 14e eeuw aan de westzijde van Harderwijk was gebouwd.

Hertog Willem II - de opvolger van Karel - zou nog delen van het gesloopte kasteel Hulkestein gebruiken om het Nieuwe Blokhuis uit te breiden. In 1544 werden door keizer Karel V diverse huizen opgekocht ten behoeve van de aanpassingen.

In 1553 protesteerde het stadsbestuur tevergeefs tegen een verdere uitbreiding van het Nieuwe Blokhuis. Onder leiding van bouwmeester Marcelis Keldermans werd in de jaren 1554-1555 de burcht uitgebouwd met een aarden wal, een zuidelijk bastion, en een 20 meter brede gracht tussen de stad en de burcht. Op het burchtterrein verrees een tweede woongebouw. Door de Peelenpoort te gebruiken als achterdeur werd het mogelijk om de burcht van soldaten en wapens te voorzien, buiten de stad om. Het Nieuwe Blokhuis werd hierdoor nu een echte dwangburcht, maar kennelijk zijn de werkzaamheden nooit voltooid.

In 1566 namen de inwoners van Harderwijk het Blokhuis tijdelijk in.

In 1568 brandde het Blokhuis af, waarna het in 1569 werd hersteld op kosten van koning Filips II.

In 1577 sloot Harderwijk zich aan bij de Opstand. De stad kreeg in 1581 toestemming van het Hof van Gelre om het Nieuwe Blokhuis te ontmantelen. De burcht werd in ieder geval aan de stadszijde afgebroken; de Peelenpoort, het rondeel en de voormalige stadhouderswoning bleven behouden.

Tijdens werkzaamheden vanaf 2010 zijn restanten van het Nieuwe Blokhuis aangetroffen.