Kiesarrondissement
De Belgische kiesarrondissementen verschillen naargelang het soort verkiezing.
De kiesarrondissementen waren vanaf 1900 de kieskringen voor de federale parlementsverkiezingen voor de Kamer van volksvertegenwoordigers (t.e.m. 1999) en de Senaat (t.e.m. 1991). Ze bestonden uit één of meerdere administratieve arrondissementen. Er waren er 30 voor de Kamer en 21 voor de Senaat t.e.m. 1991. Er waren er 20 voor de Kamer in 1995 en 1999. Sinds 2003 vallen de kieskringen voor de Kamer samen met de provincies, behalve in Vlaams-Brabant waar dit pas na de splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde in 2012 het geval werd.
Voor de verkiezingen van het Vlaams Parlement waren er 11 kiesarrondissementen in 1995 en 1999. Sinds 2004 vallen de kieskringen samen met de provincies.
Voor de verkiezingen van het Waals Parlement worden 11 kiesarrondissementen nog als kieskring gebruikt. Het waren er 13 t.e.m. 2014.
Een provinciaal kiesarrondissement is in het Vlaams Gewest samengesteld uit één of meerdere administratieve arrondissementen van de provincie waarbinnen de provincieraadsverkiezingen worden georganiseerd. Deze geografische entiteit werd voor Vlaanderen opgericht door een decreet van de Vlaamse regering uitgevaardigd in 2011.[1] In bijlage van dit decreet wordt per provincie de hiërarchische indeling vastgelegd in kiesarrondissementen, provinciedistricten, kieskantons en gemeenten in Vlaanderen.
In het Waals Gewest maken de provinciedistricten deel uit van de administratieve arrondissementen.
Het Brussels Gewest maakt geen deel uit van een provincie en heeft dus geen provinciedistricten.
Kiesarrondissementen Kamer van Volksvertegenwoordigers
bewerkenIn deze tabel staat de evolutie van de kiesarrondissementen voor de Kamer van volksvertegenwoordigers en het aantal zetels per arrondissementen, met de verkiezingsjaren waarop een wijziging optrad.
- Na de (in principe tienjaarlijkse) volkstellingen werden de aantallen volksvertegenwoordigers herzien
| Provincie | Arrondissement | 1831 | 1839 | 1841 | 1847 | 1859 | 1866 | 1878 | 1882 | 1892 | Arrondissement | 1900 | 1902 | 1912 | 1925 | 1936 | 1949 | 1965 | 1974 | 1985 | Kieskring | 1995 | Kieskring | 2003 | Kieskring | 2014 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Totaal | 102 | 98 | 95 | 108 | 116 | 124 | 132 | 138 | 152 | 152 | 166 | 186 | 187 | 202 | 212 | 212 | 212 | 212 | 150 | 150 | 150 | |||||
| Antwerpen | Antwerpen | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 | 6 | 7 | 8 | 11 | Antwerpen | 11 | 13 | 15 | 15 | 18 | 20 | 20 | 20 | 20 | Antwerpen | 14 | Antwerpen | 24 | Antwerpen | 24 |
| Mechelen | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 4 | Mechelen | 4 | 4 | 5 | 5 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | Mechelen-Turnhout | 10 | |||||
| Turnhout | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | Turnhout | 3 | 3 | 4 | 4 | 5 | 6 | 7 | 7 | 8 | |||||||
| Limburg | Hasselt | 2.5 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 | Hasselt | 3 | 3 | 3 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | Hasselt-Tongeren-Maaseik | 11 | Limburg | 12 | Limburg | 12 |
| Roermonde, vanaf 1839 Maaseik | 3 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | Tongeren-Maaseik | 3 | 3 | 4 | 4 | 5 | 6 | 7 | 7 | 8 | |||||||
| Maastricht, vanaf 1839 Tongeren | 3.5 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | |||||||||||||||||
| Oost-Vlaanderen | Aalst | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 | Aalst | 4 | 5 | 5 | 5 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | Aalst-Oudenaarde | 6 | Oost-Vl | 20 | Oost-Vl | 20 |
| Oudenaarde | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | Oudenaarde | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | |||||||
| Eeklo | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | Gent-Eeklo | 10 | 11 | 12 | 12 | 12 | 13 | 13 | 12 | 12 | Gent-Eeklo | 9 | |||||
| Gent | 6 | 6 | 6 | 7 | 7 | 7 | 8 | 8 | 9 | |||||||||||||||||
| Dendermonde | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | Dendermonde | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | Sint-Niklaas-Dendermonde | 6 | |||||
| Sint-Niklaas | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 4 | Sint-Niklaas | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | |||||||
| West-Vlaanderen | Brugge | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | Brugge | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | Brugge | 4 | West-Vl | 16 | West-Vl | 16 |
| Tielt | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | Roeselare-Tielt | 4 | 4 | 5 | 5 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | Kortrijk-Roeselare-Tielt | 8 | |||||
| Roeselare | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | |||||||||||||||||
| Kortrijk | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | Kortrijk | 4 | 5 | 5 | 5 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | |||||||
| Ieper | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | Ieper | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 2 | 2 | Veurne-Diksmuide-Ieper-Oostende | 5 | |||||
| Oostende | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | Veurne-Diksmuide-Oostende | 4 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | |||||||
| Diksmuide | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | |||||||||||||||||
| Veurne | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | |||||||||||||||||
| Brabant (gesplitst in 1995) | Leuven | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 | 5 | 6 | Leuven | 6 | 6 | 7 | 7 | 7 | 7 | 8 | 9 | 9 | Leuven | 7 | Leuven | 7 | Vlaams-Br | 15 |
| Brussel | 7 | 7 | 7 | 9 | 11 | 13 | 14 | 16 | 18 | Brussel(-Halle-Vilvoorde vanaf 1963) | 18 | 21 | 26 | 26 | 30 | 32 | 33 | 34 | 33 | Brussel-Halle-Vilvoorde | 22 | Brussel-Halle-Vilvoorde | 22 | |||
| Brussel-Hoofdstad | 15 | |||||||||||||||||||||||||
| Nijvel | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | Nijvel | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | 6 | Nijvel | 5 | Nijvel | 5 | Waals-Br | 5 | |
| Henegouwen | Aat | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | Doornik-Aat(-Moeskroen vanaf 1965) | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 7 | 7 | 6 | Doornik-Aat-Moeskroen | 4 | Henegouwen | 19 | Henegouwen | 18 |
| Doornik | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | |||||||||||||||||
| Charleroi | 2.5 | 2.5 | 2.5 | 3 | 4 | 5 | 7 | 7 | 8 | Charleroi | 8 | 9 | 11 | 11 | 11 | 11 | 11 | 10 | 10 | Charleroi-Thuin | 9 | |||||
| Thuin | 1.5 | 1.5 | 1.5 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | Thuin | 3 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 | |||||||
| Bergen | 3 | 3 | 3 | 4 | 5 | 5 | 5 | 6 | 6 | Bergen | 6 | 6 | 7 | 7 | 7 | 7 | 6 | 6 | 5 | Bergen-Zinnik | 6 | |||||
| Zinnik | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | Zinnik | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | |||||||
| Luik | Borgworm | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | 2 | Hoei-Borgworm | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 3 | 3 | Hoei-Borgworm | 2 | Luik | 15 | Luik | 15 |
| Hoei | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | |||||||||||||||||
| Luik | 4 | 4 | 4 | 5 | 7 | 8 | 8 | 9 | 11 | Luik | 11 | 12 | 13 | 13 | 14 | 14 | 14 | 14 | 13 | Luik | 9 | |||||
| Verviers | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | Verviers | 4 | 5 | 5 | 6 | 6 | 6 | 5 | 5 | 5 | Verviers | 4 | |||||
| Luxemburg | Marche-en-Famenne | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | Aarlen-Marche-Bastenaken | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | Aarlen-Marche- Bastenaken- Neufchâteau-Virton |
3 | Luxemburg | 4 | Luxemburg | 4 |
| Bastenaken | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | |||||||||||||||||
| Aarlen | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | |||||||||||||||||
| Virton | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | Neufchâteau-Virton | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 2 | 2 | |||||||
| Neufchâteau | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | |||||||||||||||||
| Luxemburg | 1 | 1 | Opgegaan in het Groothertogdom Luxemburg | |||||||||||||||||||||||
| Diekirch | 1 | 1 | ||||||||||||||||||||||||
| Grevenmacher | 1 | 1 | ||||||||||||||||||||||||
| Namen | Namen | 3 | 3 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | Namen | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 6 | Namen-Dinant-Philippeville | 6 | Namen | 6 | Namen | 6 |
| Dinant | 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | Dinant-Philippeville | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 | |||||||
| Philippeville | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | 2 | 2 | |||||||||||||||||
Geschiedenis
bewerkenDoor het Lambermontakkoord in 2000 werd de bevoegdheid voor de organisatie en werking van het lokale bestuur overgedragen aan de gewesten. Dit hield eveneens de overdracht in van de lokale kieswetgeving (zijnde gemeentelijk en provinciaal niveau). In het provinciedecreet van 9 december 2005[2] van de Vlaamse regering herdefinieerde deze de opdracht, bevoegdheden en organisatie van de (Vlaamse) provincies. Tevens werd voorafgaand aan de provinciale verkiezingen in 2006 de lijst met indeling in provinciale kiesdistricten gepubliceerd, binnen de bestaande administratieve arrondissementen. Een arrest van het Grondwettelijk Hof van 5 december 2007[3] vernietigde de indeling van de kiesdistricten omdat ze een schending vormde van de grondwetsartikelen 10 en 11 (gelijkheidsbeginsel). Het hof oordeelde dat het verschil in omvang een niet-redelijke impact uitoefende op de verkiezingsresultaten. De vaststelling gold voornamelijk voor de kleine districten van de provincies Limburg, West- en Oost-Vlaanderen[4].
Om een meer representatieve verdeling te krijgen over de deelnemende politieke partijen, voorziet het decreet van 8 juli 2011[1] in een vermindering van het aantal provinciedistricten door herschikking en samenvoeging van de kleinere en in een groepering van een aantal arrondissementen tot kiesarrondissementen. Tegelijkertijd wordt het aantal provincieraadsleden per provincie verlaagd.[5]
Structuur
bewerkenSamenstelling
bewerkenHet Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet van 2011 regelt de nieuwe indeling in kiesarrondissementen en provinciedistricten. De kiesarrondissementen zijn samengesteld uit een aantal provinciedistricten die op hun beurt een aantal kieskantons omvatten.
De provinciedistricten zijn nu zo bepaald, dat elk van hen met minstens 6 zetels vertegenwoordigd is in de provincieraad. De toekenning van de zetels in de provincieraad gebeurt in eerste instantie op niveau van de provinciedistricten, waar een kiesdrempel van 5% geldt om in aanmerking te komen voor een zetel. Eventuele reststemmen kunnen door het systeem van apparentering op niveau van het kiesarrondissement worden omgezet in nog niet toegekende zetels.
Indeling
bewerkenDe zetelaantallen weergegeven in onderstaande tabel zijn de aantallen voor de provincieraden en het parlement van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
- ↑ a b Het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet van 8 juli 2011, codex.vlaanderen.be
- ↑ Provinciedecreet binnenland.vlaanderen.be, 9 december 2005
- ↑ Arrest Grondwettelijk Hof van 5 december 2007. Gearchiveerd op 2 mei 2023.
- ↑ http://www.provant.be/binaries/0_2_tcm7-119780.pdf. Gearchiveerd op 10 februari 2013.
- ↑ Vlaanderenkiest.be Vergelijking arrondissementen en provinciedistricten 2006 - 2012. Gearchiveerd op 24 juni 2016. Geraadpleegd op 16 augustus 2023.
- ↑ Bron zetelverdeling voor provinciedistricten
- ↑ Besluit van de Waalse Regering tot verdeling van de provincieraadsleden over de kiesdistricten. Gearchiveerd op 6 maart 2016.