Batavierenstraat

De straat, aanvankelijk Batavierstraat^[1] genaamd, is vernoemd naar de in 1847 opgerichte Koninklijke Handboogschutterij 'De Batavieren te Paard'. Dit was een vereniging van Rotterdamse slepers wiens leden vele prijzen vergaarden bij nationale concoursen als ze zich in uniform en met banieren presenteerden bij parades en manifestaties. In de 19de eeuw werden veel goederen vervoerd door slepers, op sleeën of lange wagens met paarden ervoor. De schutterijvereniging genoot zo'n grote populariteit dat de straat er in 1865 naar werd vernoemd.^[2]

De straat begint op de plaats waar tot de Tweede Wereldoorlog de Rotterdamse Diergaarde was gelegen en werd sedert ca. 1865 bebouwd met etagewoningen van 4 tot 5 bouwlagen. Naast de woonfunctie kende de Batavierenstraat voor en vlak na de oorlog enige bedrijvigheid met winkels, kleine werkplaatsen en horeca. Kees van Dongen had er een atelier en op de hoek van de Diergaardesingel en de Batavierenstraat (Diergaardesingel 86), baatte Johnny Jordaan enige tijd een café uit.^[3] Het pand 1 t/m 3 was jarenlang thuisbasis van de Rotterdamse stadsredactie van sommige landelijke dagbladen, zoals Trouw en de Volkskrant.^[4]

Hoewel het bombardement op Rotterdam de straat op een haar na miste, is de 19de-eeuwse bouwkundige eenheid door stadsvernieuwing geheel verloren gegaan. In 1973 bouwde de PTT hier een kantoorgebouw met postsorteercentrum, waarvoor het merendeel van de panden aan de westelijke kant en het Batavierenhofje werden gesloopt. Na het vertrek van de PTT kreeg dit gebouw de naam 'de Batavier’, huisvestte een educatief centrum en functioneerde daarna als kleinschalig bedrijfsverzamelgebouw voor maatschappelijke instellingen. Sinds het begin van 2018 is het gebouw in eigendom van stichting ‘De Verre Bergen’, die het ingrijpend renoveerde en het aanvankelijk onder meer verhuurde aan milieuorganisatie The Ocean Cleanup. Het kantoorpand ter rechterzijde ervan is verbouwd tot wooncomplex voor onder meer studenten. De bebouwing aan de oostelijke kant maakte eind jaren '80 van de twintigste eeuw plaats voor een complex met 29 seniorenwoningen naar ontwerp van architect Herman van Olst (1945-1989).^[5] Op nummer 39 rest nog een klassiek appartementengebouw uit 1896, het enige dat herinnert aan het voormalige 19de-eeuwse karakter van de straat.

In oktober en november 2024 werden aan weerszijden van de straat muurschilderingen geplaatst. Deze zogenaamde murals, vervaardigd door de kunstenares Dalal Mitwally, zijn het resultaat van een opdracht van het Nederlands Fotomuseum in samenwerking met het Mauritshuis, gefinancierd door de VriendenLoterij.^[6]
De plaatsing van de murals heeft geleid tot controverse in de buurt. Hoewel de meningen verdeeld zijn,^[7] beweren veel bewoners zich door de afbeeldingen geïntimideerd te voelen en twijfelen zij aan de kwaliteit.^[8] Het wordt de opdrachtgevers verweten dat de bewoners niet vooraf zijn geïnformeerd over de plaatsing en keuze van de kunstwerken, en niet betrokken zijn in het besluitvormingsproces.^[9][10] De onvrede leidde tot een stortvloed aan bezwaarschriften, waarin aan het college van burgemeester en wethouders werd verzocht om de murals te toetsen aan de criteria voor welstandsexces en de bepalingen van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV).^[11] Daarnaast werd een breed gedragen petitie^[12] ingediend waarin de gemeente wordt aangespoord het proces te evalueren en een zorgvuldig, strikt beleid te ontwikkelen voor projecten zoals muurschilderingen, die het woongenot kunnen aantasten.^[13]
In de media ontstond vervolgens een ruimere discussie over de rol van muurkunst, waarbij werd gesteld dat het vaak wordt ingezet om een dieperliggend probleem, zoals buurtverpaupering, te maskeren.^[14]

•  
  Westzijde met verzamelgebouw 'de Batavier'
•  
  Appartementengebouw Batavierenstraat 39
•  
  Oostzijde met seniorencomplex