Marcasiet

Marcasiet
Mineraal
Chemische formule	FeS2
Kleur	Licht bronsgeel, tinwit op vers breukvlak
Streepkleur	groenachtig, zwartgrijs
Hardheid	6 tot 6,5
Gemiddelde dichtheid	4,89 kg/dm3
Glans	metaalglans
Opaciteit	Opaak
Breuk	ruw
Splijting	Onduidelijk, [010]
Kristaloptiek
Brekingsindices	geen
Luminescentie	geen
Pleochroïsme	geen
Overige eigenschappen
Chemisch gedrag	Verwering zoals pyriet, maar veel sneller
Veredeling	niet bekend
Vergelijkbare mineralen	pyriet
Magnetisme	Magnetisch na verhitting
Bijzondere kenmerken	Omgezet tot pyriet door vermalen of bij verwarming tot 450 °C
Lijst van mineralen
Portaal    Aardwetenschappen

Het mineraal marcasiet of speerkies is een bleekbronsgeel tot tinwit ijzer-sulfide met de chemische formule FeS₂. De naam is afgeleid van het Arabische woord Makraschit, de oorspronkelijke benaming voor pyriet en vergelijkbare mineralen.

Marcasiet wordt slechts zelden als edelsteen verwerkt, maar in de middeleeuwen was het in Frankrijk geliefd als volkssieraad. Tegenwoordig worden vooral in Thailand kleine geslepen marcasieten in zilver gezet. In de prehistorie werd het gebruikt als vuurstarter in combinatie met vuursteen.

Hydrothermaal, postvulkanisch, hypergeen en sedimenten.

Marcasiet heeft dezelfde chemische formule als het kubische pyriet maar een andere kristalstructuur (orthorombisch). Dit wordt isomorf genoemd. Marcasiet wordt aan de lucht gauw donkerder en exemplaren van dit mineraal kunnen na verloop van tijd zelfs afbrokkelen of desintegreren. Het is onbelangrijk als ijzer- of zwavelertsmineraal.

In de edelstenenhandel wordt de naam marcasiet incorrect gebruikt voor geslepen pyriet. Dit "marcasiet" met een messinggele kleur en een hoge metaalglans wordt vooral in zilveren juwelen gezet als entouragemateriaal.

De naam marcasiet is van Arabische of Moorse oorsprong. Het werd gebruikt voor alle pyrietachtige mineralen als marcasiet, chalcopyriet, sfaleriet en andere.

Marcasiet wordt doorgaans hydrothermaal gevormd en wordt gevonden in sedimentaire gesteenten (zoals kalksteen, schalie of ligniet) of in aders (met zink- en loodsulfide). De vorming van marcasiet treedt op bij lage temperatuur en onder reducerende omstandigheden. Het wordt aangetroffen in de krijtafzettingen zoals te Cap Blanc-Nez nabij Calais, Frankrijk.

Facetslijpsel, zelden cabochons, soms ook natuurlijke vormen.

Gevoelig voor warmte en zweet, in vuur komt zwaveldioxide vrij. Het mineraal corrodeert aan het oppervlak.

• (en) Marcasiet op Webmineral.com
• (de) Marcasiet op Mineralogische-sammelungen.de

Zie de categorie Marcasite van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.