Lammergier
| Lammergier IUCN-status: Gevoelig[1] (2021) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Soort | |||||||||||||
| Gypaetus barbatus (Linnaeus, 1758) Originele combinatie Vultur barbatus | |||||||||||||
| |||||||||||||
Verspreidingsgebied van de lammergier ■ permanent leefgebied (donkergroen)
■ niet-broedgebied (blauw)
■ waarschijnlijk uitgestorven (roze)
■ uitgestorven (rood)
■ mogelijk leefgebied (lichtgroen)
■ geïntroduceerd (geel) | |||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||
Lammergier op  Wikispecies
| |||||||||||||
| |||||||||||||
De lammergier (Gypaetus barbatus) of baardgier is een vogel uit de familie van havikachtigen (Accipitridae). De wetenschappelijke naam van de soort werd als Vultur barbatus in 1758 gepubliceerd door Carl Linnaeus.[2]
Leefwijze
[bewerken | brontekst bewerken]De lammergier voedt zich voor 80% met botten van kadavers. Door de grote snavelopening kan hij botten tot 18 cm groot in een keer doorslikken. Grotere botten neemt hij mee in de lucht om ze op rotsen kapot te laten vallen. Botten bevatten naast kalk tevens eiwit, en het merg is eveneens voedzaam. Deze vogel kan door gebruik te maken van thermiek urenlang in de lucht cirkelen zonder een enkele vleugelslag.
Kenmerken
[bewerken | brontekst bewerken]De lammergier heeft eigenlijk een witte borst, maar hij heeft de gewoonte deze met rode klei te bestrijken. De witte kop en lange staart zijn een goed kenmerk. De lengte is 100 tot 115 cm en de spanwijdte 2,50 tot 2,82 meter. Deze vogel heeft een gewicht van 4,5 tot 7,1 kilogram.[3]
Ondersoorten
[bewerken | brontekst bewerken]Er worden drie ondersoorten onderscheiden:
- G. b. barbatus: noordwestelijk Afrika.
- G. b. aureus: van zuidelijk Europa tot noordoostelijk China, door de Himalaya tot Nepal en westelijk Pakistan; volgens diverse auteurs is er geen onderscheid met de typische ondersoort[4]
- G. b. meridionalis Keyserling & Blasius, 1840: zuidwestelijk Arabië, noordoostelijk, oostelijk en zuidelijk Afrika.
Status
[bewerken | brontekst bewerken]De naam "lammergier" stamt uit de tijd dat men dacht dat de vogel op lammeren en zelfs kinderen joeg. In Europa is dat een van de redenen geweest dat het dier halverwege de 20ste eeuw vrijwel is uitgestorven; lange tijd werd er jacht op gemaakt.
In de 21ste eeuw zijn er, ondanks allerlei beschermingsmaatregelen, een aantal bedreigingen die de soort kwetsbaar maken, zoals het uitleggen van vergiftigd aas (om roofdieren in het algemeen te bestrijden), aantasting van het leefgebied waaronder ook de plaatsing van windturbines en elektriciteitsmasten, het verstoren van broedende vogels en een verslechterd voedselaanbod door veranderingen in de manier waarop vee gehouden wordt (van extensief naar intensief). De grootte van de wereldpopulatie werd in 2004 geschat op ruwweg 1300 tot 6700 volwassen vogels. De lammergier gaat in aantal achteruit. Om deze redenen staat deze gier sinds 2015 als gevoelig op de Rode Lijst van de IUCN.[1]
Verspreiding
[bewerken | brontekst bewerken]Restanten van de oorspronkelijke populatie lammergieren leven op Corsica, Kreta en in de Pyreneeën.
De lammergier is geen vaste gast in Nederland en België. Af en toe worden wel zwervers van herintroductieprojecten waargenomen.[5][6] In mei 2021 vloog een lammergier tegen een windmolen in de Wieringermeer.[7] Voor de aanwezigheid van wilde lammergieren in Nederland bestaan geen voldoende gedocumenteerde waarnemingen.[8]
Herintroducties
[bewerken | brontekst bewerken]In de Alpen werden de laatste vogels ongeveer honderd jaar geleden uitgeroeid. De laatste lammergier in het Zwitserse kanton Wallis zou in 1877 zijn gedood door vergiftiging. In september 1978 is er een grootschalig herintroductieproject gestart met jonge gieren afkomstig uit Afghanistan. In 1986 werden in het Oostenrijkse nationale park Hohe Tauern broedparen uitgezet. In Zwitserland zijn onder andere nabij Engadin en sinds 2010 in het Calfeisental, Vättis, aan de noordzijde van de Alpen, broedparen uitgezet. In Engadin was het project succesvol en broeden de lammergieren opnieuw in de vrije natuur. In Frankrijk zijn op verschillende plekken vogels uitgezet, zowel in de Alpen als in het Centraal Massief. In het Parc national de la Vanoise (Grajische Alpen) is sinds 1997 een levensvatbare populatie. Ook in Italië zijn vogels uitgezet. Tot 2005 waren in totaal 137 broedparen uitgezet in de Alpen.
Ook in Spanje (onder andere in de Pyreneeën) zijn gieren uitgezet en vanuit Spanje hebben ze ook Portugal bereikt.
Afbeeldingen
[bewerken | brontekst bewerken]-
Juveniel
-
Vliegbeeld
-
Ei
(gypaetus barbatus aureus)
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]- SoortenBank.nl beschrijving, afbeeldingen en geluid
- Kaarten met waarnemingen:
- Film en foto's over de lammergier in de Alpen
- Filmbeelden van de lammergier (vanaf 3′ 58″)
- De lammergier in de Spaanse Pyreneeën
- Peter Haymen & Rob Hume (2007). Zakgids Roofvogels van Europa, uit het Engels vertaald door Ger Meesters. ISBN 9789052106403
- ↑ a b (en) Lammergier op de IUCN Red List of Threatened Species.
- ↑ Linnaeus, C. (1758). Systema naturae ed. 10: 87. Gearchiveerd op 7 april 2023.
- ↑ Handbook of the Birds of the World deel 2, 1994.
- ↑ IOC World Bird List 7.3
- ↑ Zeldzame lammergier boven schiermonnikoog gespot Website Algemeen Dagblad. Gearchiveerd op 5 mei 2021.
- ↑ www.waarneming.nl
- ↑ Dood van zeldzame gier die tegen windmolen vloog kon voorkomen worden. Gearchiveerd op 31 december 2022.
- ↑ Dutch Avifauna. Dutch Birding. Gearchiveerd op 7 september 2023. Geraadpleegd op 23 februari 2017.
· 
· 
