Epidendroideae

Epidendroideae
Moeraswespenorchis (Epipactis palustris)
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (Planten) Stam: Embryophyta (Landplanten) Klasse: Spermatopsida (Zaadplanten) Clade: Bedektzadigen Clade: Eenzaadlobbigen Orde: Asparagales Familie: Orchidaceae (Orchideeën)
Onderfamilie
Epidendroideae Lindl. (1821)
Verspreidingsgebied
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Epidendroideae op Wikispecies
Portaal    Biologie

Epidendroideae is een botanische naam voor een onderfamilie van de orchideeënfamilie (Orchidaceae).

Het is de grootste onderfamilie van de orchideeën, groter dan alle andere onderfamilies samen. Ze omvat 15.000 tot 20.000 soorten in 570 tot 650 geslachten.

Ook de soorten van de voormalige onderfamilie Vandoideae zijn tegenwoordig in de onderfamilie Epidendroideae opgenomen.

• Synoniem: Vandoideae
• Engels : Epidendroids

De bloem heeft een gynostemium met nog slechts één vruchtbare meeldraad, die loodrecht op de as van het gynostemium staat of in vele geslachten zelfs volledig terugbuigt. Bij de meeste soorten zijn de stuifmeelkorrels in een wasachtige massa samengeklit tot pollinia, die bij de bestuiving als een klompje worden overgebracht naar een andere bloem. De pollinia kunnen voorzien zijn van een viscidium (een kleefschijfje) of van een caudiculum (een fijn zuiltje).

De stempel is één- of drielobbig en bezit een rostellum. Het apicale (naar de top toe gerichte) uiteinde van de middelste stempellob vormt een stipum, een zuiltje waarop de pollinia bevestigd zijn.

Het vruchtbeginsel is eenhokkig.

De bladeren zijn afwisselend of in een spiraal geplaatst op een verdikte stengel.

De meeste Epidendroideae-soorten zijn tropische epifyten (boombewonende planten, meestal met pseudobulben), maar onder meer alle Europese soorten zijn terrestrisch en enkele zijn zelfs epiparasieten (parasieten op schimmels, waarmee ze een mycorrhiza vormen).

Epidendroidea-soorten zijn wereldwijd verspreid, behalve op de polen.

De onderfamilie Epidendroideae is moeilijk te classificeren. De onderfamilie omvat twee nog niet benoemde subclades, de primitievere of 'lagere' en de meer geëvolueerde of 'hogere' Epidendroideae, elk met verscheidene tribus en subtribus, met in totaal ongeveer 90 tot 100 geslachten en meer dan 10.000 soorten.

De samenstelling van de primitieve of 'lagere' Epidendroideae zoals hier voorgesteld op basis van DNA-onderzoek^[1][2] verschilt op meerdere punten met die van Dressler (1986, 1993)^[3], alhoewel de benaming meestal wel behouden is. Zoals hier voorgesteld vormen de 'lagere' Epidendroideae een groep met 6 tribus, 23 geslachten en ongeveer 400 soorten met een kosmopolitische verspreiding.

De stamboom van de 'lagere' Epidendroideae zou er als volgt kunnen uitzien^[4]:

De 'hogere' epidendroiden zijn deels monofyletisch deels polyfyletisch (waarbij de laatste gemeenschappelijke voorouder niet in de groep is opgenomen), zoals bij de Epidendreae.

De stamboom van de 'hogere' Epidendroideae zou er als volgt kunnen uitzien^[4]:

Deze indeling wijzigt regelmatig naarmate meer gegevens bekend worden.

• Taxonomie en fylogenie van de orchideeënfamilie

• 
  Epipactis helleborine
• 
  Neottia nidus-avis
• 
  Epipogium aphyllum
• 
  Sobralia fragrans
• 
  Bletilla striata
• 
  Calypso bulbosa
• 
  Catasetum deltoideum
• 
  Oncidium varicosum
• 
  Stanhopea tigrina
• 
  Dendrobium kingianum
• 
  Cattleya aclandiae
• 
  Pleurothallis lamellaris
• 
  Liparis loeselii
• 
  Pinalia amica
• 
  Phalaenopsis amabilis
• 
  Angraecum sesquipedale

Zie de categorie Epidendroideae van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.