weer

• Geluid:  weer    (hulp, bestand)
• IPA: / wer / (1 lettergreep)
  • (Noord-Nederland): /ʋɪːr/
  • (Vlaanderen, Brabant): /β̞eːr/
  • (Limburg): /weːr/

• weer

• [A] ‘atmosferische gesteldheid’: eerste datering 1240; syncopering uit verouderd weder, uit Middelnederlands wēder, ontwikkeld uit Oergermaans *wedran, bij Indo-Europees *h₂eh₁-tro-.^[1] Evenals Duits Wetter, Engels weather, Fries waar en Zweeds väder.
• [B] ‘gecastreerde ram of bok’: eerste datering 901; syncopering uit verouderd weder, uit Middelnederlands wēder, uit Oudnederlands wither, ontwikkeld uit Oergermaans *weþruz, afleiding van de Indo-Europese wortel *uetos ‘jaar’.^[2] Evenals Duits Widder ‘ram’ en Engels wether ‘hamel’.
• [C] ‘afweer; wal, muur’: eerste datering 777; Middelnederlands wēre ‘tegenstand, verdediging, schans, wapen, strijd’, uit Oudnederlands weri ‘verdediging’, ontwikkeld uit Oergermaans *wari- ‘afweer, verdediging’, verbaalnomen bij het werkwoord *warjana- ‘verdedigen’, waarvoor zie verder Ndl weren.^[3] Evenals Duits Wehr v ‘leger’.
• [D] ‘eelt; vochtstip’: Middelnederlands weer m ‘knoest, eelt’, ontwikkeld uit Oergermaans *warzaz, bij Indo-Europees *uors-ó- ‘piek, top’, waartoe ook behoort Latijn verrūca ‘wratje’.^[4] Evenals gewestelijk war ‘knoest, eelt’ ~ Vlaams warre v ‘eelt, wrat’, Oudengels wearr ‘eeltknobbel’ en Oudfries wersene ‘rimpels’.
• [E] ‘visweer’: eerste datering 1214; Middelnederlands weer, ontwikkeld uit Oergermaans *weran, bij Indo-Europees *h₂uer- ‘tegenhouden, afweren, redden’, dezelfde wortel als weren (zie aldaar).^[5] Evenals Nederduits Wehr o ‘bolwerk, dam’ en Engels weir ‘stuw; visweer’ ^[6]
• [F] ‘heerschappij over een vastgoed’; Middelnederlands weer, were, ontwikkeld uit Oergermaans *warīn, afgeleid uit het werkwoord *warjana- ‘verdedigen’, waarvoor zie verder Ndl weren.^[7] Evenals Middelhoogduits wēre v, Faeröers veri m ‘bezit’ en wellicht Gotisch warei v ‘sluwheid, verslagenheid’.
• [G] ‘landerijen tussen weersloten’; Middelnederlands were ‘gezamenlijke tussen twee sloten gelegen boerderijen, door sloten omgeven perceel’, ontleend aan Oudfries were ‘perceel, grondbezit, hofstede’ (waaruit Nieuwfries war ‘laaggelegen grasland’).^[8]
• [H] ‘man’; Middelnederlands wer-, ontwikkeld uit Oergermaans *wiraz, bij Indo-Europees *uiH-ró-, waaruit ook Latijn vir
• [I] bw erfwoord via Middelnederlands weder van Oudnederlands wethar, als bijwoord van tijd: ‘opnieuw’ aangetroffen vanaf 901 ^{[9] [10] [6]}

1	enkelvoud	meervoud
naamwoord	weer	-
verkleinwoord	weertje	weertjes

[A] het weer o

1. (meteorologie) de atmosferische omstandigheden ^[1]

   ▸ De hele dag was het vriendelijk en rustig weer geweest, maar nu kwam er vanaf de andere kant van de berg een zwaar onweer op me af dat om de paar seconden fel oplichtte.^[11]

2. de gevolgen van 1

• [1] weder

2	enkelvoud	meervoud
naamwoord	weer	weren
verkleinwoord	weertje	weertjes

[B] de weer m

1. (landbouw) gesneden ram of geitenbok ^[2]

• weder, hamel

• (samenstellingen): weerlam, weernat, werevlees

3	enkelvoud	meervoud
naamwoord	weer	weren
verkleinwoord	weertje	weertjes

[C] de weer v

1. het afweren, tegendstand, verwering, weerstand
2. werkzame beweging, kracht, macht
3. verschansing, verdedigingswerk (wal, muur, dijk) ^[3]

• (afleidingen): afweer, tegenweer, verweer, weerbaar, weerloos
• (samenstellingen): landweer, noodweer, strijkweer, waterweer, weerbloem, weerstand

• Mooi weer spelen

• Vroeg in de weer zijn

vervoeging van
weren

[C] weer

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van weren
   

   • Ik weer. 

2. gebiedende wijs van weren
   

   • Weer! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van weren
   

   • Weer je? 

4	enkelvoud	meervoud
naamwoord	weer	weren
verkleinwoord	weertje	weertjes

[D] het weer o

1. eelt
2. aantasting, mede door invloed van licht en vochtigheid, vochtstip

   • Doordat de tent nat werd opgerold bleek er enige dagen later het weer in te zitten 

3. (België, Zeeuws, Noord-Brabants) knoest, kwast, knobbel ^[12]

• [1] eelt
• [2] spocht

• (afleiding): verweren

5	enkelvoud	meervoud
naamwoord	weer	weren
verkleinwoord	weertje	weertjes

[E] de weer v

1. afgesloten plaats aan zee voor visvangst, gevlochten visnetten ter afsluiting van water om vis te bewaren; visweer
2. (gewestelijk) kleischoor, d.i. al dan niet met riet begroeide krib van klei^[13]

• (samenstellingen): haringweer, visweer, weersloot, weervisserij

6	enkelvoud	meervoud
naamwoord	weer	weren
verkleinwoord	-	-

[F] de weer v

1. (leenstelsel) recht op de heerschappij (beheer, genot of bewoning) over goederen, ambten en mensen (onvrije dienaren) die wel of niet aan een ander toebehoren

• (samenstellingen): bruikweer, tijnsweer, weergoed, weerman, weervast

7	enkelvoud	meervoud
naamwoord	weer	weren
verkleinwoord	weertje	weertjes

[G] de weer v / m

1. (Noord-Hollands) landerijen tussen twee afwateringssloten (de zogenaamde weersloten)

[H] weer

1. nog een keer

   • Weer wordt een volk gehersenspoeld door een autoritaire regering
     Weer worden jonge soldaten gestuurd naar zinloze acties
     Weer komen zij terug in lijkenzakken of met afgehakte ledematen
     Weer moeten miljoenen burgers vluchten uit hun vertrouwde omgeving
     Weer viert het fervente nationalisme hoogtij 

2. van de andere kant (vaak als eerste deel van samenstellingen als weerspraak en weerstrijd)

• weder
• [1] nogmaals, opnieuw
• [2] tegen

• alweder

• alweer, wederom, van voren af aan

• [1] het is weer raak
  een al vaker ervaren ongewenste toestand herhaalt zich
• [2] weer terecht zijn
• [1] het ene oor in, het andere weer uit
  iets (een raad e.d.) wel horen maar het vervolgens meteen weer vergeten; gezegd van hardleerse personen aan wie hetzelfde steeds weer opnieuw moet worden verteld
• [2] weg en weer

• Het woord weer staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "weer" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.[14]

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

• IPA:
  • (Etsbergs): /weːʁ/
  • (Maastrichts): /weːʁ/
  • (Montforts): /weːʁ/
  • (Roermonds): /weːʁ/
  • (Venloos): /we^ɪ/

weer

1. wij
2. men

weer	enkelvoud				meervoud
	geheel	onbeklemtoond	gemuteerd	gemuteerd onbeklemtoond	geheel	onbeklemtoond	gemuteerd	gemuteerd onbeklemtoond
nominatief	ich	'ch	-	-	weer	v'r	-	-
genitief	miens	mes	-	-	ózzes, ózzer	-	-	-
locatief	mienes, mienentj	-	-	-	ózzes, ózzentj	-	-	-
datief	mir	mör	-	-	ós, ózzem, ózze	-	-	-
accusatief	mich	me	-	-	ós	-	-	-
reflexief	michzèlf	mich	-	-	ószèlf	ós	-	-

• Verder bestaat ook nog de tweevoud met de vorm weet.

• weer

weer

1. (meteorologie) weer; de atmosferische omstandigheden

• weer

weer

1. (meteorologie) weer; de atmosferische omstandigheden