Hotspot (Vulkan)

De meisten Vulkane sünd dor, wo de Eerdplaten jümmer Grenzen hebt, nipp und nau seggt, wo se uteenanner drieft oder tohoopstöt. Dor finnt denn Aflööp statt, de den Vulkanismus utlösen doot. De Hotspots scheert sik aver nich dorüm wo de Platengrenzen sünd, de künnt överall opduken. Dat liggt doran, dat dat Magma, dat den Hotspot spiesen deit, deep in de Eer entsteit, wo de Eerdmantel von de Eerdplaten un jümmer Krepen nix markt. Dat hitte Magma stiggt denn as en Mantelplume op un fritt sik so as en Sniedbrenner dör de Lithosphäär bit dat boben denn as en Vulkan togang kummt.

So ganz nipp un nau weet een noch nich. wo dat Magma nu entsteit. Dat gift aver Anteken, dat wenigstens eenige dorvon ut 2900 km Deep von de Karn-Mantel-Grenz opstiegen dot. De Lava, de denn ut den Hotspot-Vulkan rut kummt, warrt Ocean Island Basalt (OIB) nöömt. Dat is engelsch ün beteken een Basalt de sik von normalen ozeanischen Basalt ünnerscheed. As sik aver nu de Eerdplaten bewegt, de Hotspot ober an Oort un Steed blift, kann över den Hotspot en ganze Keed vun Vulkanen entstahn, de vun den Hotspot weg jümmer öller warrt. Dör so’n Insel-Keed is 1963 toeerst de Geoloog John Tuzo Wilson op de Idee mit de Hotspots kommen. Hüüt is dissse Theorie fasten Bestanddeel vun uns Verstahn vun de Eer.

Hotspots künnt blots entstahn wo dat in de Eer en thermische Grenzschicht gifft. Dor kann sik dat Magma ophitten, bit de Schicht unbestännig warrt und dat Magma no baven stiggt. Dat is denn as en Slauch, de so bi 50 bit 200 km Radius hett un ok Manteldiapir oder Plumeslauch nöömt warrt. Baven vöran warrt dat Magma afdrängt, wat denn so’n schirmförmige Kapp utbillt, wat as Plumekopp betekent warrt.

Wenn so en Plumekopp baven ankummt, denn kummt bannig veel Lava op eenmal to’n Vörschien, de grote Rebeden överflooten deit (Man seggt dorüm ok Flootbasalt dorto). En bekannt Biespeel dorvör is de Trap-Basalt von den Dekkan-Plateau in Indien. Wenn de Plumekopp baven ankamen is, denn gifft dat blots noch den smallen Slauch, un de sorgt denn vör de Vulkane.

Hotspots künnt överall to Gang kommen, man dat is vör dat Magma nich so licht, sik dör de Lithosphäär dörtobrennen. Dorüm kennt man de meesten Hotspots in de Ozeanen. Dor sünd nämlich de Eerdplaten nich so dick as ünner de Kontinente und könnt denn beter dörkommen. Dat heet nich unbedingt, dat ünner Kontinente weniger dorvun sünd, man se kommt villicht nicht bit nar boben dör. To de bekanntsten Hotspots hörrt Hawaii, Iesland, Yellowstone und de Eifel in Düütschland.

Op dat Bild sünd 44 Öörd^[1] markeert, vun de man teemlich seker weet, dat wi dat dor mit Hotspots to doon hebbt. Dat gifft aver ok Lüüd, de noch von veel mehr Hotspots snackt. In de Tabell sünd de Namen un Öörd optekend, de to de Tallen in dat Bild hörrt.

Bi dat Öller (in Millioon Johr) zeigt de Hochtall woher dat Öller afleidt is. Dor liggt entweder dat Öller von dat tohüürig Flootbasalt-Rebeet tu Grunn’n (¹), de Afschätzen von de öllste Insel von de Inselkeed (²) oder dat is eenfach so afschätzt (³).

1. ↑ B. Steinberger, 2000, Plumes in a convecting mantle: Models and observations for individual hotspots, Journal of Geophysical Research, Vol 105 (B5), pp. 11127-11152)
2. ↑ Smithonian Institute (eng.)