Textiel
Textiel, linngood of stof is n buugzaam ewöawn materiaal, emaakt van n netwoark van natuurlike of keunstmoatige vezels, dee't meesstieds droad of goarn eneumd wordt. Goarn wörd emaakt duur roewe vezels van wol, vlas, katoen of aander spul te spinn töt lange dröa. Doarmet wordt dan linngood evörmd duur de vezels te weawn, breain, haakn, knupn of saamn te drukn.
De vezels köant wordn emaakt van materiaal van deers (hoar, wol, hoed), en plaantn (hennep, jute, ezw.). Seend t 20ste joarhoonderd is doar ook nog keunststof materiaal bie te rekn.
t Verskil tusken de wöarde linngood en textiel zit um dr in at textiel slöt op onbewoarke lapn, terwiel linngood al kloar is emaakt vuur gebroek.
Geskiedenisse
bewarkNe oontdekking van gedreugde vlasvezels van roond de 34.000 v.Kristus in nen grot in Georgië, wiest oet at textielachtig materiaal al in de ooldheaid emaakt wördn.[1]
Textielmaakn is n haandwoark wat duur industrialisasie en nieje produksietechniekn onmeundig grootskoalig is ewördn. Dr is skoonwal vuur de heuwdtechniekn in de textiel, zo as platn -, keper-, en satienbeending, nit völle veraanderd.
De Inka's maakn al doezenden joarn Khipus van vezels van proteïne, zo as ne spunn droad van wol of hoar van kameelachtigen as de alpaka, lama en kameel, of van ne sellulose zo as katoen. Khipoes zeent ne riege kneupe in n stukn droad. Eerst wör dr edacht at ze gebroekt wördn as n soort telhulp bie geeldzaakn, mer niej oonderzeuk wis oet at dr wal es mear achter kan zitn. Khipoes wordt in museums op dezeelfde wieze behaandeld as aandere textielsoortn.
Vanof t 15de joarhoonderd wörd textiel aal belangrieker, en t was vanof dee tied de grötste tak van industrie. Heanig an köm de hoesweawerieje op in Europa. Vanof t 17de joarhoonderd warn hele families gangs in de textielindustrie. Nöast t boernewoark, wat ook gewoon duur mos goan, deedn de leu in thoes weawn. Eens in de zovölle tied köm dr dan n hearskop t gewöawne spul metnemn vuur nen bepoaldn pries.
De gröttere steadn in Tweante hebt öare riekdom vake te daankn an textielniewerheaid. De grote textielbaronn Ter Horst (Riessen), Van Heek en Ten Cate, zaggen de woarklust in Tweante en leutn grote fabriekn bouwn, woer't grote deeln van de plaatselike bevolking woark hadn. Disse fabriekn kömn in de zeuwntiger joarn van t 20e joarhoonderd allemoal op t gat, duurdet dr in Azië völle goodkeuper woarkvolk te kriegn was, en alle produksie heanig an doarhen verplaatst wör.
Gebroek
bewarkMet textiel wörd heuwdzakelik kleare maakt, mer ook bedngood, haanddeuke en aander badspul um oe of te dreugn en te wasken, en dreagtasken. Doarnöast köant dr ook netn van wordn emaakt vuur de viskerieje, of valsköarme um met oet n vleegtuug te springn.
Verwiezings
bewark- ↑ Balter, M. (2009). "Clothes Make the (Hu) Man". Science 325 (5946): 1329.