Agnone (Valle e Comine)

Rind'a gle terretòrie chemunale ze tròva gle monde Ghianghe ch'è ávete 1.167 m. n.l.m.

Classefecazione clemáteca: zzòna D, 1845 GR/G

• Valleranna

• Gle Bianghe
• Gle Carlétte
• Gle Cheluozze
• Còlle Cavicchie
• Fendana Checozza
• Gle Franchitte
• Gle Fusche
• Gle Iriare
• Gle Picitte
• Gle Pilumme
• Panara
• Gle Pinétta
• Gle Peline
• Sand'Anna
• Saccocci
• Villagge Peschiéra

Agnone ze štacchétte da gle chemune d'Atini a gle 1832 é peglétte gle nome de Villa Latina a gle 1862 pecché fúrene retrevate mbertande riéšte archeològgece (villa remana, riéšte de tèrme é n'acquedòtte).

A l’èpeca ávete medievale ce veniérene a abbetà muónece benedettine de gle quale ze puonne angora vedé, ngòpp'a la Trenetà, le revine de n'èreme (che gle riéšte e gl'affrische de la chiesétta) é la chiésa refatta a gle Setteciénde che ne biégle pertone baròcche.

Dòppe gle Mille nasciérene du caštèllera: une šta dénd'a gle ciéndre štòreche é gl'ate ze tròva ngòpp'a ne còlle che ze chiama la Ròcca Malacucchiara. Attòrn'a gl XII sècule sse du burie depennévene da gle muónece casenése.

A gle tiémbe de Fedriche II addevendárene fèude de gle segnure d’Aquine, puó fúrene prepietà de chiss'e Candèlme é de gle segnure de gle fèude de Sòra é d’Aluite.

A gle 1439 Ricce de Mendechiare fecétte spallà la Ròcca Malacucchiara. A la fine de gle Setteciénde é gle prengipie de gl'Otteciénde, che la venuta de gle frangise, seccediérene ate vicènne ne muare mbertande. Pruopia tale fatte fecétte nguaštì gl'agnenése che, chendutte da Beneditte Panétta, chemenzárene a ze revetà condr'a gle frangise. A gle sècule XIX Agnone addevendétte ne chemune autòneme pe sequetà le vicènne de l’aunefecazione nazienale é chélle de la fermazione de gle nuove štate. A la seconda uèrra mendiale gle tedische ndrárene dénd'a gle paése, che štéva arrète a gle fronde casenése. Puó, pebbía de gle bembardamiénde é de l’avanzata alliata, feciérene sfellà la pepelazione, che revenétte sule quanne fení la uèrra.

Da la fine de gl'otteciénde ne muare d’aggènde ze n’jétte a gl'èštere: che n'anne sule ze n'jétte cchiù de gle 6% de la pepelazione; é quésse derétte affin'a la nduštrializzazione de gle Sud.

La chemunetà mendana d’Agnone nen tè ne ciéndre štòreche pecché è chembòšta da ne capeluoche é da na sèrie de burie peccerigle che ze štiénnene luongh'a la štrada štatale de la Vandra é ate vie peddénde. Uoje la cchiupparte de gl'abbetande é de le petèche ze truóvene luonghe la štatale, ma gle menecipie é la chiésa prengepale štave fòre.