[go: up one dir, main page]
Aqbeż għall-kontentut

Vjenna

Immodifika l-ħoloq
Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Vjenna
 Awstrija
Amministrazzjoni
Stat sovranAwstrija
Kap tal-Gvern Michael Ludwig (mul) Translate
Isem uffiċjali Wien
Groß-Wien
Ismijiet oriġinali Wien
Kodiċi postali 1000–1239, 1400, 1402, 1251–1255, 1300–1301, 1421, 1423, 1500, 1502–1503, 1600–1601, 1810u 1901
Ġeografija
Koordinati 48°12′30″N 16°22′21″E / 48.2083°N 16.3725°E / 48.2083; 16.3725Koordinati: 48°12′30″N 16°22′21″E / 48.2083°N 16.3725°E / 48.2083; 16.3725
Vjenna is located in Austria
Vjenna
Vjenna
Vjenna (Austria)
, , u
Superfiċjenti 414.78 kilometru kwadru
Għoli 151 m, 198 mu 542 m
Fruntieri ma' L-Awstrija l-Baxxa, Gänserndorf District (en) Translate, Bruck an der Leitha District (en) Translate, Mödling District (en) Translate, Sankt Pölten District (en) Translate, Tulln District (en) Translateu Korneuburg District (en) Translate
Demografija
Popolazzjoni 1,973,403 abitanti (1 Ottubru 2022)
Informazzjoni oħra
Fondazzjoni 1 century "BCE"
Kodiċi tat-telefon 01
Żona tal-Ħin UTC+1, UTC+2u Ħin tal-Ewropa Ċentrali
bliet ġemellati Bern, Bratislava, Budapest, Moska, Żagreb, Kiev, Brno, Belgrad, Tel Aviv, Istanbul, Varsavja, Sofija, Ljubljana, Vaduz, Tuneż, Pula, Odessau Brasilia
wien.gv.atu wien.at

Vjenna (/viˈɛnə/ vee-EN-ə;[1][2] bil-Ġermaniż: Wien [viːn]; bl-Awstro-Bavarjan: Wean [veɐ̯n]) hi l-belt kapitali u l-ikbar belt tal-Awstrija, u hija waħda mid-disa' stati tal-pajjiż. Il-belt għandha popolazzjoni ta' 1,897,491 ruħ (sal-2019) u hija waħda mill-iżjed bliet popolati tal-Awstrija, b'madwar żewġ miljun abitant[3] (2.6 miljun abitant fiż-żona metropolitana, kważi terz tal-popolazzjoni tal-pajjiż)[4], u hija ċ-ċentru kulturali, ekonomiku u politiku tal-Awstrija. Vjenna hija s-sitt l-ikbar belt bħala popolazzjoni fil-limiti tal-bliet fl-Unjoni Ewropea.

Sal-bidu tas-seklu 20, Vjenna kienet l-ikbar belt fid-dinja fejn jitkellmu bil-Ġermaniż, u qabel id-diviżjoni tal-Imperu Awstro-Ungariku fl-Ewwel Gwerra Dinjija, il-belt kellha żewġ miljun abitant.[5] Fil-preżent, il-belt hija it-tieni l-ikbar belt fejn jitkellmu bil-Ġermaniż wara Berlin, fil-Ġermanja.[6][7] Vjenna tospita bosta organizzazzjonijiet internazzjonali ewlenin, inkluż in-Nazzjonijiet Uniti, l-OPEC u l-OSCE. Il-belt tinsab fil-parti tal-Lvant tal-Awstrija u hija qrib il-fruntieri tar-Repubblika Ċeka, tas-Slovakkja u tal-Ungerija. Dawn ir-reġjuni jaħdmu flimkien f'reġjun Ewropew tal-fruntiera magħruf bħala Centrope. Flimkien ma' Bratislava fil-qrib, Vjenna tifforma reġjun metropolitan bi tliet miljun abitant. Fl-2001, iċ-ċentru storiku tal-belt tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO.[8] F'Lulju 2017 tressqet fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji fil-Periklu. Barra minn hekk, Vjenna hija magħrufa bħala l-"Belt tal-Mużika"[9] minħabba l-legat mużikali tagħha, peress li bosta mużiċisti klassiċi famużi bħal Beethoven u Mozart kien jgħixu u jaħdmu fi Vjenna. Vjenna jingħad ukoll li hija l-"Belt tal-Ħolm"[10] minħabba li fiha kien jgħix l-ewwel psikoanalista tad-dinja, Sigmund Freud. L-għeruq ta' Vjenna nibtu fl-insedjamenti Ċeltiċi u Rumani bikrin li ttrasformaw f'belt Medjevali u Barokka. Hija magħrufa ferm għaliex kellha rwol ċentrali bħala ċentru mużikali Ewropew, minn żmien il-Klassiċiżmu ta' Vjenna sal-parti bikrija tas-seklu 20. Iċ-ċentru storiku ta' Vjenna huwa rikk b'binjiet arkitettoniċi mill-isbaħ, inkluż palazzi u ġonna Barokki, u r-Ringstraße tal-aħħar tas-seklu 19 mimlija binjiet grandjużi, monumenti u parks.[8]

Vjenna hija magħrufa għall-kwalità għolja tal-għajxien. Fi studju tal-2005 fost 127 belt fid-dinja, l-Economist Intelligence Unit ikklassifikat il-belt fl-ewwel post (flimkien ma' Vancouver, il-Kanada u San Francisco, l-Istati Uniti) bħala l-aqwa bliet biex wieħed jgħix fihom. Bejn l-2011 u l-2015, Vjenna ġiet ikklassifikata fit-tieni post, wara Melbourne, l-Awstralja.[11][12] L-"Istħarriġ tal-Kwalità tal-Ħajja" tal-2015 ta' Monocle kklassifika lil Vjenna fit-tieni post minn lista tal-iktar 25 belt fid-dinja "fejn wieħed jibbaża ruħu".[13] L-"Istħarriġ tal-Kwalità tal-Ħajja" tal-2012 ta' Monocle kklassifika lil Vjenna fir-raba' post minn lista tal-iktar 25 belt fid-dinja "fejn wieħed jibbaża ruħu"[14] (fl-2011 fis-sitt post[15][16] u fl-2010 fit-tmien post).[17] Il-UN-Habitat ikklassifika lil Vjenna bħala l-iżjed belt prosperuża fid-dinja fl-2012-2013.[18] Il-belt ġiet ikklassifikata fl-ewwel post globalment għall-kultura ta' innovazzjoni tagħha fl-2007 u fl-2008, u fis-sitt post globalment (minn 256 belt) fl-Indiċi tal-Bliet tal-Innovazzjoni tal-2014, li analizza 162 indikatur fi tliet oqsma: il-kultura, l-infrastruttura, u s-swieq.[19][20][21] Vjenna regolarment tospita konferenzi tal-ippjanar urban u sikwit tintuża bħala studju tal-każ mill-pjanifikaturi urbani.[22] Bejn l-2005 u l-2010, Vjenna kienet l-ewwel destinazzjoni fid-dinja għall-kungressi u għall-konvenji internazzjonali.[23] Tattira iżjed minn 6.8 miljun turista fis-sena.[24]

Sit ta' Wirt Dinji

[immodifika | immodifika s-sors]
Il-Katidral ta' San Stiefnu, Vjenna

Iċ-Ċentru Storiku ta' Vjenna ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2001.[8]

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-kriterju (vi) "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".[8]

Gallerija

[immodifika | immodifika s-sors]
  • Vjenna - Wien
  • Schönbrunn, Vjenna
    Schönbrunn, Vjenna
  • Lainzer Tiergarten
    Lainzer Tiergarten

Referenzi

[immodifika | immodifika s-sors]
  1. ^ Wells, John C. (2008), Longman Pronunciation Dictionary (3rd ed.), Longman, ISBN 978-1-4058-8118-0.
  2. ^ Roach, Peter (2011), Cambridge English Pronouncing Dictionary (18th ed.), Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-15253-2.
  3. ^ "Bevölkerung zu Jahres-/Quartalsanfang". www.statistik.at. Miġbur 2022-04-21.
  4. ^ "VCÖ - VCÖ-Studie: Ballungsraume wachsen stark, aber Verkehr kann sich verringern". web.archive.org. 2011-07-06. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2011-07-06. Miġbur 2022-04-21.
  5. ^ "New York Times" (PDF).
  6. ^ "Wien nun zweitgrößte deutschsprachige Stadt | touch.ots.at". archive.ph. 2013-07-20. Miġbur 2022-04-21.
  7. ^ "Zensusdatenbank - Ergebnisse des Zensus 2011". web.archive.org. 2013-06-21. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2013-06-21. Miġbur 2022-04-21.
  8. ^ a b ċ d Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Centre of Vienna". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-21.
  9. ^ "Vienna, the City of Music". vienna.info (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-21.
  10. ^ Dokumentarju tal-BBC – Vienna – The City of Dreams
  11. ^ "The world's most "liveable" cities". The Economist. 2015-08-18.
  12. ^ "Melbourne edges out Vancouver to top liveable city list" (bl-Ingliż). 2011-08-30. Miġbur 2022-04-21.
  13. ^ "The Monocle Quality of Life Survey 2015 - Film". Monocle (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2015-08-14. Miġbur 2022-04-21.
  14. ^ "The Monocle Quality of Life Survey 2012 [Monocle]". web.archive.org. 2012-08-04. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2012-08-04. Miġbur 2022-04-21.
  15. ^ Rappaport, Sarah. "The World's Highest Quality Of Life Is Still In Europe". Business Insider (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-21.
  16. ^ "Most liveable city: Helsinki - Film". Monocle (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-21.
  17. ^ "08 Vienna [Monocle]". web.archive.org. 2012-05-07. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2012-05-07. Miġbur 2022-04-21.
  18. ^ "UN-HABITAT". web.archive.org. 2015-09-06. Arkivjat mill-oriġinal fl-2015-09-06. Miġbur 2022-04-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  19. ^ "2007 Innovation Cities Ranking 2thinknow - Innovation Cities™ Index - City Rankings" (bl-Ingliż). 2007-05-01. Miġbur 2022-04-21.
  20. ^ "2008 Innovation City Rankings - Innovation Cities™ Index - City Rankings" (bl-Ingliż). 2008-06-22. Miġbur 2022-04-21.
  21. ^ "Innovation Cities™ Index 2014 : Global - Innovation Cities™ Index - City Rankings" (bl-Ingliż). 2014-05-22. Miġbur 2022-04-21.
  22. ^ "Vienna knows how | wieninternational.at". web.archive.org. 2010-09-15. Arkivjat mill-oriġinal fl-2010-09-15. Miġbur 2022-04-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  23. ^ "Vienna is the world's number one congress destination - en". web.archive.org. 2011-08-21. Arkivjat mill-oriġinal fl-2011-08-21. Miġbur 2022-04-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
  24. ^ "Ankünfte & Nächtigungen / Arrivals & bednights 2016". b2b.wien.info (bil-Ġermaniż). Miġbur 2022-04-21.
Miksub minn "https://mt.wikipedia.org/w/index.php?title=Vjenna&oldid=314501"