တေသြရဳ မသ္ၚေဝ်စိတ္တဇ ဖြောဒ်
သိဂ်မုန် ဖြောဒ် (Sigmund Freud) (၆ မေ ၁၈၅၆ - ၂၃ သေပ်တေမ်ပါ ၁၉၃၉) ဂှ် ဒှ်မၞိဟ် မဂွံစၟတ်သမ္တီ မၞိဟ်မဂၠာဲဆဵု တီကေတ် ဒြဟတ်စိတ္တဇ (psychodynamic) မဆေင်စပ် ကုပညာစိတ္တဗေဒ မလ္ၚတ် ပြဝကောန်မၞိဟ် (human behavior) မကၠောန်ပ မတိတ်ကၠုင် နူကဵုအသညာစိုတ် (unconscious)။ ဖြောဒ် ပတှ်ေကေတ် စိုတ်ဂှ် ဒှ်အရာမဖန်ဗဒှ်ကဵု အရာပိုယ် မဖျေဟ်သ္ဂုတ်သွာတ် ပ္ဍဲကာလ သညာစိုတ်(စိုတ်အခိင်ကာလ ပိုယ်မနွံကဵု ဓဝ်သတိ)ကီု သီုကဵု အသညာစိုတ် (စိုတ်အခိင်ကာလ ပိုယ်မဟွံမဲ ကုဓဝ်သတိ)တုဲ အရာတအ်ဂှ် ကတဵုဒှ်ကၠုင် နူကဵု သဇိိုင်ဒြဟတ်ဒမြိုဟ်စိတ္တဗေဒ။ စိုတ်ဂှ် ပါ်ကရေက်လဝ် ပိဂအုံ မကော်ဂး ဣဒ (id)၊ ဨဂေါ (ego)၊ မဟာ-ဨဂေါ (super-ego) တုဲ နကဵုဖြောဒ် ညးပတှ်ေကေတ် နကဵုစိုတ်ပိဂအုံဂှ် ပိုယ်တအ် ပါ်ကရေက်ကေတ် စိုတ်စရိုတ် (ဝါ) ဂကူပူဂိုလ်မာန်ရ။ ဖြောဒ် ပတှ်ေကေတ် မၞိဟ်တအ်ဂှ် "ဒှ်သၟာဇာတ် မဝေင်ပလှ်ေ အပ္ဍဲ လဝေင်ဇာတ် စိုတ်ညးတအ်၊ အၚောပ်ဂှ် ဓရိုဟ်၊ မွဲလပါ်ဂှ် ကလေင်ဂြဲ။ စိုတ်ပိုယ် ဗွဲအပ္ဍဲတေအ်ဂှ် တံင်ဂြဲကေတ်ဒၟံင်ဇမၞး ရေင်သကအ်တုဲ ဗၟံက်ထ္ၜးဒၟံင် ပူဂိုလ်ပိုယ်ရ"။[၁]
ဘာသာ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ဖြောဒ် ဟွံပတှ်ေကေတ် ဒဒှ်ရ မနွံကဵု ဒြဟတ်ဣဓိအနုဘဴ မဖန်ဖက်ဒၟံင် မုဟိုတ်ပိုယ်ဂွံပ ပြဝပိုယ်မပရ။ နကဵုလညာတ်ညးမ္ဂး ဣဒ (id) ဂှ် ဒှ်အရာမပသောင်ကလးကဵု မုဟိုတ်မၞိဟ်တအ် မဂွံပပြဝဗီုဂှ် ပ္ဍဲအခိင်ကာလ မဟွံသၟဟ်ကောံ ကုဨဂေါ (ego) ဟွံသေင်မ္ဂး မဟာဨဂေါ (super-ego)။ "ဘာသာဂှ် ဒှ်အရာမချပ်ဗဒှ် (illusion) တုဲပၠန် ဘာသာဂှ် ဓရိုဟ်ဂြဲဏာပ္တိတ် နကဵုဒြဟတ် နူကဵု အရာမဒှ်ဒၟံင်ပကတိဇေတ်တ်တုဲ ဍေဟ်ပလံင်ဗစိုပ်ဏာ ဇရေင်အၚောပ်ဆန္ဒပိုယ်ရ။"[၂] ဖြောဒ် ပတှ်ေကေတ် မၞိဟ်တအ်ဂှ် ဗဒဗဒါဲ ပ္ဍဲဘာသာ သွက်ကလိဂွံ တင်ပသောင်ထ္ၜး အရာမဒှ်ဗဟေက်ဂမၠိုင် ကေုာံ ဂဝိင်ဂမၠိုင် အရာညးတအ် မဟွံမဲပၟိက်တအ်ရ။ ဖြောဒ် ဟီု မၞိဟ်တအ် ခၞံဗဒှ်ပတိုန် ကျာ် နကဵုဥပဓိညးတအ်ရ။ ဇၟာပ်ပ်ဘာသာဂှ် ခၞံဗဒှ်လဝ် နကဵုစိုတ်။ နကဵု ဖြောဒ် ညးပတှ်ေကေတ် သြဇာစိုတ်ဂှ် ဒှ်အရာ မဖျေဟ်သ္ဂုတ်သွာတ် ပ္ဍဲအခိင်ပိုယ် သညာ (မနွံကဵုသတိ) ကီု သီုကဵု ပ္ဍဲအခိင်ပိုယ် အသညာ (မဟွံမဲကုသတိ) မဒုင်သဇိုင် ကုဒြဟတ်ဒမြိုဟ်ရ။ ကသပ်မ္ဂး ဘာသာဂှ် ဒှ်အရာ မဖန်ပကဵု ညံင်မၞိဟ်တအ် ဂွံမံင် နကဵုဒ္ဂေတ်လၟေတ်ဂှ် နကဵုလညာတ် ဖြောဒ်မ္ဂး ဒှ်ဂၠံင်တရဴ မဍာံပြမွဲ ဟွံသေင်၊ မုဟိုတ်ရောမ္ဂး ညးပတှ်ေကေတ် နကဵုအစောမ်ဒြဟတ်လဵုမွဲလေဝ် ထိင်ဒဝ် ပြဝမၞိဟ်တအ် မပဟွံမာန်ရ။ အၚောပ်အသညာစိုတ်တအ်ဂှ် ပကဵု ညံင်မၞိဟ်တအ် ဂွံပ အတိုင်ပၟိက်စိုတ်ညးတအ်ရ။ နကဵု ဖြောဒ် ကၠောန်ပလဝ် သုတေသန ဗွဲမဂၠိုင်ဂၠေင် တၟေင်င်တၟဟ်ဟ် ဇိပ်ပ်ဂၠိပ်ပ် ဗီုလဵု ကောန်မၞိဟ်တအ် မပ၊ မဆက်ဆောံရေင်သကအ် ပ္ဍဲကဵုဂကောံတအ်ရ။ ညးပတှ်ေကေတ် ကောန်မၞိဟ်တအ်ဂှ် မပ နကဵုနဲနာနာသာ် ပ္ဍဲအခိင်ကာလ ညးတအ် မနွံကဵု ဂကောံ ကဵု ပ္ဍဲကာလ ညးတအ် မနွံညးမွဲဓဝ်။ ပ္ဍဲကဵုလိက်ညး စိတ္တဗေဒဂကောံ ကေုာံ သမ္ၚေဝ်ဨဂေါ (Group Psychology and the Analysis of the Ego)ဂှ် ဖြောဒ် ဟီု ဘာကျာ် ကေုာံ ဂကောံဘာသာဂှ် ဒှ်"ဂကောံမာယာ (artificial group)" မဒှ် ဒြဟတ်မ္ၚး သွက်ဂွံပံင်ကောံရေင်သကအ်ရ။ ဂကောံဗီုတအ်ဏအ်ဂှ် အရာအိုတ်သီုဂှ် တန်တဴဒၟံင် ပ္ဍဲကဵု ဒြဟတ်မ္ၚး တုဲ သက်ကု ဒြဟတ်ဏအ်မ္ဂး ဂကောံဂှ် ဆက်တန်တဴ ဟွံမာန်ရ။ ဂကောံဗီုတအ်ဏအ်ဂှ် ဒှ်အရာမနွံပၟိက်မွဲ၊ နကဵုလညာတ် ဖြောဒ် မ္ဂး သွက်ဂွံဖအောန်ဖျေဟ် အတ္တပေမဝါဒ (narcissism) ပ္ဍဲဇၟာပ်မၞိဟ်တအ်တုဲ ဒက်ပ္တန် ဂကောံမၞိဟ်ရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ လတူရေင်သကအ်တုဲ နွံပၟိက် ဂကောံဘာသာတအ်ရ။ အတ္တမၞိဟ်မွဲကုမွဲ ပူဂိုလ်မၞိဟ်မွဲကုမွဲဂှ် ဗၟံက်ထ္ၜးကဵု အရာတၞဟ်ခြာပူဂိုလ်မွဲကုမွဲရ။ လညာတ်မ္ဂး မခၞံဗဒှ်ပတိုန် ဘာသာဂှ် နကဵု ဖြောဒ် ညးညာတ်ကေတ် မၞိဟ်တအ် ခၞံဗဒှ်ပတိုန်ဘာသာ သွက်ဂွံဒက်ပ္တန် ဂကောံမၞိဟ် ညးတအ် မဂၠာဲသ္ၚေဝ်ဒၟံင် နကဵုအသညာစိုတ်ညးတအ်ရ။
တေသြရဳ မသ္ၚေဝ်စိတ္တဇ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]သမ္ၚေဝ်စိတ္တဇ ဂှ် မဂွံဆဵုကေတ် နကဵု သိဂ်မုန် ဖြောဒ်။ ဖြောဒ် ပတှ်ေကေတ် မၞိဟ်တအ်ဂှ် ဒးလွဳ နကဵု ကသပ် ကေုာံ ပရေင်ချဳဓရာင်ညးတအ် နူကဵု အသညာစိုတ် ညံင်ဂွံဒှ် သညာစိုတ်၊ နူဂှ် မွဲကဆံင် ညးတအ် ကလိဂွံ ကမၠိုဟ်တၟး (ဒဒှ်မကၠိုဟ်ကေတ် ဗီုမဒှ်ဒၟံင်ဍာံဍာံ) ဟီုဗီုအင်္ဂလိက် insight ရ။ ဟီုမွဲသာ်ပၠန် မၞိဟ်တအ်ဂှ် ကသပ် ကေုာံ ပရေင်ချဳဓရာင် ညးတအ်မကၠောန်ပဒၟံင် မကတဵုဒှ်ကၠုင် နူကဵု စိုတ်မဟွံစွံသတိဂှ် ညံင်ညးတအ် ဂွံညာတ် ဂွံတီ စွံသတိဂှ် ဒးစၞောန်ထ္ၜးကဵုညးတအ်ရ။ တင်ရန်တၟအ် နဲကဲလွဳနကဵုမသ္ၚေဝ်ဂၠေပ်စိတ္တဇဂှ် သွက်ဂွံဗလးကဵု ပရေင်ဒုင်စသိုင် ကေုာံ ပရေင်ဆဵုဂဗ မအံင်ဂြေန်ဒၟံင်တအ်၊ ဥပမာ မပ အရာမဟွံစွံသတိ ညံင်ဂွံစွံသတိရ။ သမ္ၚေဝ်စိတ္တဇဂှ် ဗွဲမဂၠိုင် လွဳ မၞိဟ်ဝေဒနာ စိုတ်လီု (စိုတ်ဓဍိုက် depression disorder) ကေုာံ မၞိဟ်ဝေဒနာ (anxiety disorder)တအ်ရ။ နကဵုမဟီုဂး ပံက်သြိုဟ် ပရေင်ဆဵုဂဗဇကုတအ်ဟေင် လွဳယဲတအ်ဏအ်မာန်ရ။ ဆဂး သမ္ၚေဝ်စိတ္တဇဂှ် လၟုဟ်မ္ဂး ပါဲနူလွဳယဲစိုတ်တုဲ ပ္ဍဲဒၞာဲနာနာ ပရေင်ကမၠောန်ဇၞော်မောဝ်စိုတ် ညးဍုင်ကွာန်၊ ပ္ဍဲအရာမလွဳလွတ်ကောန်ဇာတ်တအ်ဂှ်လေဝ် စကာကၠုင် ဗွဲမလှဲလးရ။
ဣဒ (Id)
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ဣဒ နကဵုလညာတ် ဖြောဒ်မ္ဂး မဒှ် အသညာစိုတ် မဒှ်စိုတ် မဂၠာဲ ပရေင်မိပ်မြဟ်။ နကဵုလညာတ်ညးမ္ဂး ဣဒ ဂှ် ဗၟံက်ထ္ၜး ပသောင်ကလးကဵု မုဟိုတ်မၞိဟ်တအ် မချဳဓရာင် ဗီုဂှ်ရော၊ ပ္ဍဲအခိင်ကာလ မသက်ကု ဨဂေါ ဟွံသေင်မ္ဂး မဟာဨဂေါ။ ဣဒ ဂှ် ဒှ်လစှ်ေစိုတ် မနွံဒၟံင် ပ္ဍဲကဵု ဇၟာပ်ကောန်မၞိဟ်တအ်တုဲ ဒှ်အရာကၞက်သဇိုင် ကေုာံ အဓိကဗဳဇစိုတ် ကောန်မၞိဟ်တအ်ရ။ (ဣဒ ဂှ် ကော်စ ရာဂ လေဝ်ဂွံရ)။ ဣဒ ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲအခိင်ကာလ ပိုယ်ဓဝ်သတိမတိတ်ဗၠး ဟိုတ်နူဒေါသ၊ ဟိုတ်နူမောဟ ဟိုတ်နူလောဘတုဲ စိုတ်ဣဒဂှ် ဒှ်အဝဲလစှ်ေ ပ္ဍဲစိုတ် မဒုင်သဇိုင် ကုလောဘ သွက်ဂွံဂၠာဲ တြပ်စိုတ် လဝါဲလဝါဲဂှ်ရ။ ဣဒ ဂှ် ဟွံချပ် အရာမဒှ်မာန် ကေုာံ အန္တရာယ်မကတဵုဒှ်ကၠုင်မာန်တအ်ရ။ ဟီုမွဲသာ်ပၠန် ဣဒဂှ် တီဆ ပၟိက်ဆန္ဒဇကုသၟးတုဲ ဟွံမဲကဵု ပရေင်ချပ်ဗစာ အရာမဒှ်မာန် ဟွံဒှ်မာန်၊ တုဲပၠန် အရာမဗဒှ်ကဵု အန္တရာယ်ဓာန်ဂတတအ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဖြောဒ် ဟီု မၞိဟ်လ္ၚဵုတအ်ဂှ် ဣဒ ဓလီုပ္ဍိုက်လဝ်တုဲ ကၠောန်ဗဒှ်ဏာ အရာမွဲမွဲ ဖျေဟ်ဏာ သ္ဂုတ်သွာတ်မွဲမွဲ အတိုင်ပၟိက်ဆန္ဒမနွံပၟိက်ဟေင်တုဲ ဟွံချပ်ဗစာရဏာ ဒးဟာ ဗၠေတ်ဟာရ။ ဣဒ ကဵု ဨဂေါ ဂှ် ဖြောဒ် ပတောအ်လဝ် နကဵုဥပမာ ချေဟ် ကဵု လစဝ် (ညးမဍိုက်ချေဟ်) ရ။ ဣဒ ဂှ် တုပ်ညံင်ချေဟ် မဒးပတပ်ဂၠံင် ကေုာံ ထိင် နကဵု လစဝ် (ညးမဍိုက်ချေဟ်)။ နကဵုဥပမာဏအ် ထ္ၜး ဒဒှ်ရ ဣဒ ဂှ် ၜိုန်ရ မထိင်လဝ် နကဵု ဨဂေါကီုလေဝ် ဍေဟ်တအ်ညးၜါဂှ် မနွံကဵု အဆက်အစပ် ဂတးဂတန် ညးမွဲကုမွဲရ။
ဨဂေါ (Ego)
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]တၞဟ်န မၞိဟ်တအ် မဂွံထိင်ဒဝ်လဝ် အာရီုမဒှ်ဍာံ ပ္ဍဲကဵုဂၠးတိဏအ်တုဲ ဨဂေါဂှ် ကေတ်တာလျိုင် သွက်ဂွံထိင် ဖျေဟ်သၠဒကေဝ် အကြာ မိပ်မြဟ် ကေုာံ ဂိသကေဝ်ရ။ ဟီုမွဲသာ်ပၠန် ဨဂေါဂှ် ဒှ်အရာ မနွံကဵု ဗစာရဏာ ခိုဟ် ပရေအ်၊ ဗၠေတ် ဒး၊ ဟိုတ် ဖိုလ်ရ။ ဇၟာပ်ပ် အၚောပ်လောဘ ဣဒ မကတဵုဒှ်ဂှ် နကဵု ဨဂေါ စင်ခြင်တုဲ ထိင်ဒဝ်မာန်ဖအိုတ် ဒှ်ဟွံမာန်။ နကဵု ဨဂေါဂှ် ဇၟာပ်ဒၞာဲဂှ် ပါ်ပါဲ အရာလဵုဒး အရာလဵုဗၠေတ် ဟွံမာန်လေဝ်နွံ၊ တုဲပၠန် သွက်ဂွံဖျေဟ်သ္ဂုတ်သွာတ်ဒး အခိင်မကလိဂွံ ဟွံရုမ်ဂပ်လေဝ် နွံကီုရ။ သဘဴဓဝ် ဗီုဨဂေါ မကၠောန်ကမၠောန်ဂှ် သွက်ဂွံ ရီု၊ ထိင် ဣဒ နကဵု မဗစာရဏာရ။ ဨဂေါ ဂှ် ဒှ် အလဵုဇကု ပူဂိုလ်ဂှ် မဒက်ပတန်လဝ် နကဵု ပၟိက်အၚောပ်ဆန္ဒ အသညာစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲဨဂေါဂှ် ပါဲနူ အၚောပ်ဆန္ဒတုဲ ပၠုပ်စုတ်လဝ် ဒ္ဂေတ်လၟေတ်ကောန်မၞိဟ်၊ အခိုက်ကၞာယေန်သၞာင်မၞိဟ် သွက်ဂွံ ထိင်ဒဝ် ဖျေဟ်သၠဒကေဝ် အကြာစိုတ်တမ်ဗဳဇ ပ္ဍဲကဵု ဣဒ ရ။ ၜိုန်ရ ဣဒ ကဵု ဨဂေါ သီုၜါဂှ် ဒှ်အရာ အသညာစိုတ် (ဝါ) ဒှ်အရာ မကတဵုဒှ်မာန် ပ္ဍဲအခိင်ကာလ ပိုယ်မဟွံမဲ ကုဓဝ်သတိကီုလေဝ် ဨဂေါဂှ် နွံအဆက်ကြပ်ညောန်ဒၟံင် ကုသၞောတ်စင်ခြင် (the perceptual system)ရ။ ဨဂေါဂှ် နွံကဵု ဗီုမကၠောန်ကမၠောန် မစဵုဒၞာဝေင်ပါဲဘဲ (the function of self-preservation) တုဲ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဍေဟ်ဂှ် အလဵုအလဵု နွံကဵု ဍာ်ဒကေဝ် သွက်ဂွံထိင် အသံအမိင် နူကဵု ဣဒ ရ။
မဟာဨဂေါ (super-ego)
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]မဟာဨဂေါ ဂှ် ဒှ်အရာ မစဇၞော်မောဝ်ကၠုင် ပ္ဍဲမၞိဟ်တအ် ပ္ဍဲအခိင်ကာလ နူအာယုက် ပန် ဟွံသေင်မ္ဂး မသုန်သၞာံ မကလိဂွံ နူကဵု ဒ္ဂေတ်ပြဝ ဂကောံမၞိဟ်ရ။ ဖြောဒ် ပတှ်ေကေတ် မဟာဨဂေါဂှ် ဒှ်အရာမထိင်ကဵုစိုတ် ဟိုတ်နူ မရံင်ကဵုဒ္ဂေတ်လၟေတ်မၞိဟ်ရ။ မဟာဨဂေါဂှ် ဟိုတ်နူ မနွံကဵု ဍာ်ဒကေဝ် အစောံ မပါ်ပါဲ အရာမဒှ်ဇေတ်တ်၊ သီုကဵု အရာလဵုဒး အရာလဵုဗၠေတ်တုဲ စၟတ်သမ္တီကေတ် ဒှ်သညာစိုတ် (ဝါ) စိုတ်အခိင်ကာလ မနွံကဵု ဓဝ်သတိမွဲလေဝ် ဂွံရ။ ဖြောဒ် ပတှ်ေကေတ် ယဝ်ရ မဟာဨဂေါ ဟွံမဲမ္ဂး မၞိဟ်တအ် ကၠောန်ပ ကြံကြတုဲ မလေပ်ကၠောန် ကြာန်န်ဓမာန်မာန်အိုတ်ရ။ မုဟိုတ်ရောမ္ဂး စိုတ်မၞိဟ်တအ်ဂှ် နကဵုနဲလဵုလေဝ် ဂွံပါ်ပါဲ ဂွံကၠိုဟ်ကေတ် အရာလဵုဒး အရာလဵုဗၠေတ်တုဲ ကၠောန်ပအာ အတိုင်ပၟိက်ဆန္ဒလောဘညးတအ်ရ။ မဟာဨဂေါဂှ် စၟတ်သမ္တီလဝ် နဒဒှ် သညာစိုတ် ပူဂိုလ်မၞိဟ်မွဲမွဲတုဲ ထိင်ဒဝ်ပၜက်ထောအ် ဣဒ မာန်ရ။ ဖြောဒ် ပါ်လဝ် မဟာဨဂေါ ၜါပြကာ၊ ပကတိပူဂိုလ်ဇကု (the ideal self) ကေုာံ စိုတ်သမ္တီ (conscience)။ ပကတိပူဂိုလ်ဇကု ဟီုမ္ဂးဂှ် ဒှ်အရာဗီုပူဂိုလ်မွဲမွဲ မကတဵုဒှ် ဟိုတ်နူမဗတောန်ဖျေန် လ္ၚတ်ကေတ်တုဲ။ စိုတ်သမ္တီ ဟီုဂှ် ဒှ်အရာ ဒ္ဂေတ်လၟေတ် ကေုာံ သိက္ခာ ပ္ဍဲကဵု ဂကောံမၞိဟ်ဂှ်ရ။ စိုတ်သမ္တီ (conscience) ဂှ် ဒှ်အရာ ဒ္ဂေတ်ပြဝ ကေုာံ သိက္ခာဘဝ အပ္ဍဲဂကောံမၞိဟ်ဂှ် မစဵုဒၞာဖျေဟ်လဝ်။ ပကတိပူဂိုလ်ဇကု (ideal self) ဟီုဂှ် ဒှ်ဥပဓိပူဂိုလ် ဗီုလဵုမၞိဟ်တအ် မဒ္ဂေတ်ဗက် အတိုင်ဒ္ဂေတ်ပြဝဂကောံမၞိဟ်။ ပကတိပူဂိုလ် ကဵု စိုတ်သမ္တီ ဗီုတၞဟ်ခြာဂှ် နကဵုဥပမာမ္ဂး သၟာကရိ (ညးမကွာ်တရဴ) မွဲ ဟိုတ်နူလှုဲအိုတ်အာ၊ ညးနွံပၟိက် သြန် ကပါ် (၅၀) သွက်ဂွံ စိုပ်ဌာန်စမတ်ညး။ ညးတေအ် ဒးသွံ နာဍဳညးတေအ်ရ။ နာဍဳညးဂှ် နကဵုဓမ္မတာမ္ဂး နွံင္ၚုဟ် မွဲကၠံဒကေဝ်။ ညးစုက်ကဵု ပကတိပူဂိုလ် မွဲမ္ဂး ညးလဴစ ဒဒှ်ရ နာဍဳဂှ် တန်င္ၚုဟ် မွဲကၠံ ညးနွံပၟိက် သြန်ကပါ် ညးဂွံစိုပ်တရဴညး၊ မၞိဟ်ပကတိပူဂိုလ်ဂှ် ညးဒးဂၞပ် နာဍဳဂှ်တုဲ ညးရာန်ကေတ် နကဵု သြန်မွဲကၠံရ။ ယဝ်ရ သၟာကရိဂှ် စုက်ကဵု မၞိဟ်စိုတ်သမ္တီမ္ဂး မၞိဟ်စိုတ်သမ္တီဂှ် ဓဂုတ်တုဲ ရာန်ကေတ် နကဵု င္ၚုဟ်ကပါ်ရ။ သွက်မၞိဟ်စိုတ်သမ္တီမ္ဂး ဟိုတ်နူဇကု မကၠတ်ပၠံင်ကေတ် ဟွံသေင်တုဲ ဟွံဗၠေတ်ကဵု သၞောဝ် ဟွံဗၠေတ်ကဵု သဳလဇကုရ။
ကဆံင် လိင်္ဂစိတ္တဇ (Psychosexual stages)
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
လိင်္ဂစိတ္တဇ ဟီုမ္ဂးဂှ် ဒှ်အရာမကတဵုဒှ် အပ္ဍဲစိုတ် မဆေင်စပ်ကဵု ပရေင်ကိစ္စလိင် (ဝါ) ပရေင်ကာမဂုဏ် ပ္ဍဲပိုယ်တအ်ရ။ တေသြရဳ ဖြောဒ် မဆေင်ကဵု ဗီုလိင်္ဂစိတ္တဇမဇၞော်မောဝ်ဂှ် ညးပါ်လဝ် နွံ မသုန်ကဆံင်။ နကဵုလညာတ်ညးမ္ဂး ဇၟာပ်ပ်ကဆံင်ဂှ် ကတဵုဒှ် အပ္ဍဲအပိုင်အခြာအခိင်ကာလ ဘဝမၞိဟ်မွဲမွဲရ။ ယဝ်ရ မၞိဟ်မွဲမွဲ ကတဵုဒှ် ဥပါဒါန်စောဲဗာန်ဂွံ ပ္ဍဲကဵုကဆံင်ပန်ဂှ် မွဲမွဲတုဲမ္ဂး မၞိဟ်ဂှ် ဇၞော်မောဝ်အာ ပရေင်ပူဂိုလ်ညး နကဵုလက်သန်နာနာသာ်မာန်ရ။
- ကဆံင်သြရလ် (Oral Stage) (ကဆံင်ပါင်) – ကဆံင်ကိုပ်ကၠာအိုတ်ဂှ် ဒှ်ကဆံင်ပါင်။ ကောန်အံင်ၚေဝ်မွဲ ဟီုမ္ဂး နွံအာယုက် နူစၜံင် စဵုကဵု စှ်ဒစာံဂိတု။ တင်စွံအာရီု အဓိက ပ္ဍဲကဵု ကဆံင်ပါင်ဏအ်ဂှ် ဂၠာဲတသိုက်ကာမ နူကဵု သၟောန်ပါင်ရ။ ပ္ဍဲကာလကဆံင်ဏအ်မ္ဂး နွံပၟိက် မဒုင်စရှ် ကေုာံ ထၜေတ်ဂှ် ဒှ်အရာအဓိက သွက်ဂွံဒုင်စသိုင် အာရီုကာမမိပ်သၠောင်ရ။ ဟီုမွဲသာ်ပၠန် အရာအိုတ်သီုဂှ် အံင်ၚေဝ်တအ် ဒးစမ်ၜတ် ဒုင်စသိုင် နကဵုပါင်ဖအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုအခိင်ကာလဏအ်မ္ဂး ပရေင်ပကေင်ပကတ် ပါင်၊ ညံင်အံင်ၚေဝ်တအ် ဂွံဂွံအခေါင် ဗၜေတ်ဂၠိုင်င် ဖဲဖဲဂှ် ကိစ္စဇၞော်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ မၞိဟ်ခေတ်လၟုဟ် ညးကဵု အံင်ၚေဝ်တအ် ခၜေတ် က္ဍိုပ်တှ် မကၠောန်လဝ် နကဵု ရဝ်ပါတအ်၊ သာ်ဂှ်ဟွံသေင် ကဵု ခၜေတ် ကောန်ရုပ်၊ ခၜေတ်လပုဟ်တဲတအ်ရ။ ယဝ်ရ အံင်ၚေဝ်ဂှ် ဟွံကလိဂွံ အရာမနွံပၟိက်ဍေဟ် ပ္ဍဲအခိင်ဏအ် ဍိုက်က်ပေင်င်မ္ဂး ဍေဟ်တအ် ဒှ်အာဥပါဒါန်စောဲဗာန်အာကဵု ကဆံင်ပါင်ဂှ်ရ။ ဥပါဒါန် မကတဵုဒှ် ပ္ဍဲကဵု ကဆံင်ဒၞာဲဏအ်ဂှ် ကာလစိုပ်အာယုက်ဇၞော်မ္ဂး ကတဵုဒှ် ဗီုကဵုအကေင် မထၜေတ်ၝောအ်တဲ၊ သုင်ၜံက်၊ ခပပ်ကဵုစၞ ကေုာံ ကိတ်စဏေမ်တဲတအ် သီုကဵု စောဲလာံဂဥုဲၜူမာဲတအ်မွဲမွဲ ကတဵုဒှ်မာန်ရ။ ယဝ်ရ အံင်ၚေဝ်ဂှ် ကလိဂွံဍိုက်ပေင် ရုမ်ဂပ်မ္ဂး ပ္ဍဲဘဝမၞိဟ်ဇၞော်ဂှ် ဗဒှ်ကဵု မၞိဟ်မပေင်တြပ်ကဵုစိုတ် (optimism) ကေုာံ မၞိဟ်မဗၠးၜး (independence)မာန်တုဲ ယဝ်ရ ဟွံကလိဂွံ ရုမ်ဂပ်မ္ဂး ကတဵုဒှ် မၞိဟ်မဟွံပေင်တြပ်စိုတ် (pessimism) ကေုာံ မၞိဟ်မဂၠာဲသၞ (hostility) တအ်မာန်ရ။
- ကဆံင်အနလ် (Anal Stage) (ကဆံင်ကသိုင်အိက်) – ကဆံင်ဒုတိယဂှ် ဒှ်ကောန်ၚာ်အဝဲ နူ စှ်ဒစာံဂိတု ကဵု ပိသၞာံ။ ပ္ဍဲကဵု ကဆံင်ဏအ်မ္ဂး ကောန်ၚာ်တအ် စွံအာရီု ဂၠာဲသိုင်တသိုက် ပ္ဍဲကဵု ထိုင်အိက် ကေုာံ ထိုင်ဏမ်။ မွဲလပါ်ဂှ်ပၠန် အံက် (မိမ) ကောန်ၚာ်တအ်ဂှ်လေဝ် ပကေင်ဗတောန် ညံင်ကောန်ၚာ်တအ် ဂွံစကာ သ္ၚိဍာ်လေပ်။ကောန်ၚာ်တအ်လေဝ် ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် အိက်ကလုဲ ဏမ်ကလုဲတအ် ဒှ်စလေပ်ရ။ ယဝ်ရ ကောန်ၚာ်ဇကု အိက်ကလုဲ ဏမ်ကလုဲမ္ဂး မလေပ် ထေဲ အဟုက်ဂှ် ဒှ်ကၠုင်မာန်ရ။ ဟိုတ်နူအံက် ထေဲ အဟုက်တုဲ ကောန်ၚာ်ဂှ် ဟွံအိက် ဟွံဏမ်၊ ဟွံသေင်မ္ဂး အိက်ကလုဲ ဏမ်ကလုဲ ဒှ်ကၠုင်မာန်ရ။ အံက်ၜါ ဗ္တောန်ကဵု စကာထၟာဲဂဒေါအ်တုဲ ကောန်ၚာ်ဂှ် ဟွံစကာတုဲ အိက်ကလုဲ၊ ဟွံသေင်မ္ဂး ဏမ်ကလုဲမ္ဂး ဗျိဒေန်မ္ဂး ဒှ်အရာ အရာဟွံၜိုဟ်သြိုဟ် ပ္ဍဲကောန်ၚာ်တအ်တုဲ ဥပါဒါန်စောဲစပ်ကဵု ကဆံင်ဏအ် ဒှ်အာမာန်ရ။ ဥပါဒါန်စောဲစပ် ကုကဆံင်ကသိုင်အိက်မ္ဂး ကာလဇၞော်ဂေါဝ်မ္ဂး နကဵုပူဂိုလ် သိပ်ဂၠိပ်ၜက်လောန်ကာဲ၊ ဒှ်မၞိဟ်ကိုန်ဂစိုတ်၊ ဟွံသေင်မ္ဂး ဒှ်ဂၠံင်ဂတး မံင်ဆဆဵု ဟွံမဲ ကုစဳပၞောန်၊ တုဲပၠန် ဟွံပေင်တြပ်စိုတ်ကဵု ခန္ဓကာယဇကုတအ်ဒှ်တမ် ကတဵုဒှ်မာန်ရ။
- ကဆံင်ဖလ်လိစ် (Phallic Stage) (ကဆံင်အင်္ဂဇာတ်) – ကဆံင်တတိယဂှ် ဒှ်ကောန်ၚာ် အဝဲ နူကဵု ပိသၞာံ စဵုကဵုစိုပ် တြဴသၞာံ။ ပ္ဍဲအခိင်ဏအ်မ္ဂး ကောန်ၚာ်တအ် ပရေင်အာရီုစိုတ်ဂှ် ကောံအာ ပ္ဍဲကဵု အင်္ဂဇာတ်တုဲ ပွမဇဝိတ်ဇပေါတ်လိင် (လိင် သီုၜါ)ဂှ် ဒှ်အရာ မဒုင်စသိုင်တသိုက်တၟိရ။ ကောန်ၚာ်တအ် စွံကၠုင်သတိ ဒဒှ်ရ လိင်တၞဟ်ခြာ လိင်ၝောအ် လိင်ကၟက်၊ တီကၠုင် လိင်တၞဟ်ခြာတုဲ စိုတ်လုပ်စ ပ္ဍဲကဵုလိင် ဟွံတုပ်ကဵု ဇကုဂှ် ကတဵုဒှ်ကၠုင်တုဲ စိုတ်ဣစ္ဆာလုပ်ကၠုင်ရ။ ကောန်ၚာ်တြုဟ်မ္ဂး စိုတ်လုပ်စကဵု မိဇကုတုဲ စိုတ်ဣစ္ဆာ လတူအပါဂှ် ကတဵုဒှ်ကၠုင်ရ။ အရာဏအ်ဂှ် သွက်ကောန်တြုဟ်မ္ဂး ဖြောဒ် ကော်စ ပြသၞာ သြဒိပုသ် (Oedipus complex)၊ သွက်ကောန်ဗြဴဂှ် ဗွဲကြဴ ကောန်ကွး ဖြောဒ် ကဵုလဝ်ယၟု ပြသၞာဨလေစ်တြာ (Electra complex)။ ဒးကၠိုဟ်လဝ် ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ်ဂှ် ကောန်ၚာ်တြုဟ်ဂှ် ဒးစိုတ် မိဂၠိုင်တုဲ ကောန်ၚာ်ဗြဴမ္ဂး ဒးစိုတ်အပါဂၠိုင်ရ။ ကောန်ၚာ်ဗြဴမ္ဂး ထေင်ကေတ် မဆလူ ဂှ် ဒှ်အရာအဝဵုအာဏာတုဲ မိက်ဂွံဂွံ မွဲတၞုင်ကီု။ ယဝ်ရ အံက်ကောန်ၚာ်ဂှ် ဟွံကၠိုဟ်တုဲ ကၟာတ်လဒဵု အဟုက်မ္ဂး ကောန်ၚာ်တအ်ဂှ် ဒှ်ဥပါဒါန် ကုကဆံင်ဏအ်တုဲ ကာလဇၞော်ဂေါဝ်ကၠုင်မ္ဂး ဥပမာ ကောန်ၚာ်တြုဟ်မွဲ ဒှ်ဥပါဒါန် ကုကဆံင်ဏအ်မ္ဂး ဍေဟ်ဟွံတီကၠးကေတ် လိင်ဍေဟ်ဇေတ်တ် ဥပမာ ကောန်ၚာ်တြုဟ်မ္ဂး စၞးမပတုပ်ဗက် အပါဂှ် ပတုပ်ဗက်မိတုဲ ဇကုဇကုဂှ် ညာတ်ကေတ် နဒဒှ် မၞိဟ်ဗြဴ၊ ဟွံသေင်မ္ဂး အထေင်ဍောတ် အထေင်သောဲ ကုမၞိဟ်ဗြဴတုဲ ကြမ်ကြ ကဵုမၞိဟ်ဗြဴ။ မၞိဟ်ဗြဴမ္ဂး အထေင်ဇၞော် လတူမဆလူဂှ်တုဲ ဂၠုကဵု မၞိဟ်တြုဟ် အရာလဵုလေဝ် ကေတ်ဟွံဒး၊ မဆလူ (ဝါ) မၞိဟ်တြုဟ်ဂှ် ဒှ်အရာကိစ္စဇၞော်အိုတ်၊ ဂွပါပ်အောန်။
- ကဆံင်လတေန်စဳ (Latency Stage) (ကဆံင်သကအ်လ္ၚောဝ်) – ကဆံင်စတုတ္ထဂှ် ဒှ်ကောန်ၚာ် အဝဲ နူစ အာယုက် တြဴသၞာံ စဵုကဵု စှ်မွဲသၞာံ။ ပ္ဍဲကဵုအခိင်ကာလဏအ်မ္ဂး ဟွံစွံအာရီုမိပ်လဟိင် ပ္ဍဲကဵုခန္ဓကာယဇကုဇကု၊ စၞးဂှ် ပရေင်အာရီုကာမ (ဝါ) အာရီုလိင် သီုဖအိုတ်ဂှ် ကတဵုဒှ်ကၠုင်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကောန်ၚာ်တအ်ဂှ် အစောမ်စရာဲ ပရေင်မၞိဟ်လေဝ် ဇၞော်မောဝ်ကၠုင်ရတုဲ ပရေင်မိပ်မြဟ်ဂှ် ကလိဂွံ အကြာသကအ်ရဲ အဝဲတုပ်ကဵုဇကု၊ လိင်မတုပ်ကဵုဇကု ကေုာံ ပရေင်ချဳဓရာင်အကြာ ဂကောံသ္ၚိကၟိန်ဇကုတအ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကောန်ၚာ် ပ္ဍဲအဝဲဏအ် ညံင်ဂွံဂွံ သကအ်ရဲ အဝဲမတုပ်ကဵုဍေဟ်တအ် ကေုာံ ပရေင်မိပ်မြဟ် အကြာမိမကောဒေအ်တအ်ဂှ် နွံပၟိက် ဗွဲမဇၞော်ကဵုဒြဟတ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကောန်ၚာ် အဝဲအကြာဏအ် ညံင်ဂွံမံင်ကရောမ်အံက် (မိမ)ဂှ် ကိစ္စဇၞော်ကွေဟ်ရ။ ကောန်ၚာ်အဝဲဏအ်ဂှ် ဒှ်အဝဲ သွက်ဂွံဇၞော်မောဝ်တိုန် ဘဝဇကုတုဲ ဒှ်အဝဲမကတ်လ္ၚတ်လေဝ် ဟီုဂွံရ။
- ကဆံင်လိင်္ဂ (Genital Stage) – ကဆံင်လက်ကရဴအိုတ် ပ္ဍဲကဵု ပရေင်ဇၞော်မောဝ်လိင်္ဂစိတ္တဇ ဂှ် ဒှ်ကဆံင်လိင်္ဂ။ ကဆံင်ဏအ်ဂှ် စနူကဵု စှ်မွဲသၞာံ စဵုကဵု အဝဲကောန်ၚာ်အိုတ် အာယုက် မပေင်စှ်ဒစာံသၞာံ။ ပ္ဍဲအခိင်အာယုက်ဏအ်ဂှ် စိုတ်လုပ်စ ပ္ဍဲ မၞိဟ်လိင်တၞဟ်ခြာ ကုဇကုဂှ် ကလေင်ကတဵုဒှ်ကၠုင်ပၠန်။ ယဝ်ရ ဟွံမဲ ကုဥပါဒါန်မစောဲစပ်ဒၟံင် ပ္ဍဲကဵုကဆံင်မတုဲကၠုင်မွဲမွဲမ္ဂး မၞိဟ်ဂှ် စိုပ်ကဆံင်လိင်္ဂမ္ဂး ဇၞော်မောဝ်အာ ကောန်မၞိဟ်မနွံကဵုသၠဒကေဝ်မခိုဟ်မွဲ (a well-balanced human being)၊ ဒှ်မၞိဟ်မနွံကဵု ပူဂိုလ်မခိုဟ် ဟွံစိုပ်တၞုင်တၞးမွဲကရေက်ရ။ ပ္ဍဲကဵု အဝဲဏအ် ညးဟီု ဆာန် ကၠောန်။ ဆာန်ကၠောန်။ ဟီုမွဲသာ်ပၠန် ဆာန်အာ မၞိဟ်လိင်တၞဟ်ခြာ တုဲပၠန် ပ္ဍဲအခိင်တုပ်ပ်ဂှ် ကၠောန်အာ ကမၠောန် (မံင်ဘာလေဝ် လုပ်လၟိဟ် ကမၠောန်ကီု)ရ။
ဗဟေက် ကေုာံ စက်ယန်ဒစဵုဒၞာ (Anxiety and defense mechanisms)
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ဖြောဒ် ဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် ဂကောံစက်ယန်ဒစဵုဒၞာ မနွံ ပ္ဍဲခန္ဓပူဂိုလ်မွဲမွဲရ။ စက်ယန်တအ်ဏအ် ကတဵုဒှ်ကၠုင်၊ ကာလဂှ်မ္ဂး မၞိဟ်မွဲမွဲ ဂွံဆက်ထိင်အာ ဖိုလ်ဂုဏ်ဇကုဇကု ညံင်ဟွံဂွံလီုလာ်ရ။ ဥပမာ၊ ပ္ဍဲကဵု အကာဲအရာမွဲ၊ ဟိုတ်မွဲမွဲ ကတဵုဒှ်ကၠုင် သွက်ဂွံပကီုပရာပ် ဂုဏ်ဖိုလ်ညးမွဲမွဲမ္ဂးရ။ ဖြောဒ် ဟီု သွက်ဂွံစဵုဒၞာ ဂုဏ်ဖိုလ်မၞိဟ်ဂှ် စက်ယန်ဒစဵုဒၞာ ကတဵုဒှ်ကၠုင်ဂှ် ဒှ်အရာမနွံပၟိက်မွဲရ။ ဣဏအ်ဂှ် ညးကော်စ စက်ယန်ဒစဵုဒၞာရ။ ဖြောဒ် လ္ၚတ် ဗီုလဵု ဨဂေါ ကၠောန်ကမၠောန် သွက်ဂွံစဵုဒၞာ ဟိုတ်မွဲမွဲ ကတဵုဒှ်ကၠုင် ယဝ်ရ ဟိုတ်ဂှ် ဟွံဒှ်ဖိုလ်ဂုဏ် ကုဨဂေါဇကုရ။ စက်ယန်ဒစဵုဒၞာဏအ်ဂှ် မလေပ်ကတဵုဒှ် ဗီုရပ်စပ် ပြသၞာ အကြာ ဣဒ၊ ဨဂေါ ကေုာံ မဟာဨဂေါရ။
ဖြောဒ် ဂွံဆဵုကေတ် ဒြဟတ်ကိစ္စဇၞော် သွက်မၞိဟ်တအ်ဂှ် ဒှ်အရာ မဖအောန်ကၠေအ် အရာမပတေင်ပရံင်လဝ် တုဲပၠန် အရာဟိုတ်မပတေင်ပရံင်ဂှ် ဒှ်ဗဟေက်။[၃] ညးဂွံဆဵုကေတ် ဗဟေက် နွံပိသာ်။ ဗဟေက်စၟတ် (reality anxiety)၊ ဗဟေက်ယဝံင် (neurotic anxiety) ကေုာံ ဗဟေက်သိက္ခာ (moral anxiety)။
- ဗဟေက်စၟတ် (Reality anxiety) ဂှ် ဒှ်ဗီုပြင်မဖေက် မကၠုင်နူတမ်မူလတုဲ ဗဟေက်ဏအ်ဂှ် နွံဒၟံင် ပ္ဍဲကဵုဨဂေါ။ ဗဟေက်ဏအ်ဂှ် ဗွဲမဂၠိုင် ဒုင်သဇိုင် ကုပွမဖေက် အရာမဒှ်ဒၟံင်ဍာံဍာံစၟတ်တ်၊ မဒှ်မာန်၊ ဥပမာ မဖေက် ကၠဵုကိတ်၊ ဟွံသေင်မ္ဂး ဖေက်ဒတုံစှ်ေ နူကၟဳ။
- ဗဟေက်ယဝံင် (Neurotic anxiety) ဂှ် ဒှ်အရာမယံင်တုဲ ဖေက်၊ ဒှ်ဗဟေက် မကၠုင်နူ အသညာစိုတ်တုဲ ဒှ်အရာမကၠုင်နူ ဣဒ မရပ်ဂန်လဝ် ပူဂိုလ်ဇကု။
- ဗဟေက်သိက္ခာ (Moral anxiety) ဂှ် ဒှ်ဗဟေက် မကၠုင်နူ မဟာဨဂေါ။ ဗဟေက်ဂှ် ကတဵုဒှ်ကၠုင် ဟိုတ်နူမဖေက် ကလိလောန်ဒုဟ် ရာဇာဝတ် ဟွံသေင်မ္ဂး ဒ္ဂေတ်လၟေတ်သိက္ခာမၞိဟ် ကေုာံ ယဝ်ရကၠောန်ဒးမ္ဂး ဒးဒုင်စသိုင် မနွံကဵုဒုဟ် ဟွံသေင်မ္ဂး ဒးဂွကဵုညးဂမၠိုင်။
အခိင်ကာလ ဗဟေက် ကတဵုဒှ်ကၠုင်မ္ဂး ဗွဲကိုပ််ကၠာ စိုတ်ဂှ် ဍေဟ်ဗက်ဂၠာဲ ဂၠံင်မဒဴပါဲမာန် နူကဵု အကာဲအရာဂှ် နကဵု မဂလိုင်ပတိုန် ဗီုလဵုဂွံပသောင်ကလးပြသၞာ ကေုာံ ပံက်စက်ယန်ဒစဵုဒၞာရ။ နကဵု ဖြောဒ် ဗၟံက်ထ္ၜးပ္တိုန် စက်ယန်ဒစဵုဒၞာ ဗွဲမဂၠိုင်၊ ဗွဲကြဴညိ ကောန်ဝုတ်ညး အာန္နာ ဖြောဒ် ဆက်ဗၟံက်ထ္ၜးပတိုန်ပၠန်တုဲ သီုဖအိုတ်ဂွံဆဵုကေတ် အတိုင်ဗွဲသၟဝ်ဝွံရ။
- ပွမတးပါဲ (Denial) ဂှ် မပတှ်ေကေတ် အရာမဒှ်ဍာံဂှ် ဗွဲစၟတ် ဒှ်ဟွံမာန်။ ဥပမာ အဲဟွံထေင်ပုဟ် ဗီုဂှ်။
- ပွမဗလေတ်ဒၞာဲ (Displacement) ဂှ် ဒှ်အရာမပ္တိတ် ဗလေတ်ထောအ်ဒၞာဲ။ ဥပမာ၊ မုဟွံဆေင်ကဵု အဲ။ စၠောအ်စဒုဟ်ဂှ် ကုညးမွဲသအာင်။
- ပွမစကာညာဏ် (Intellectualization) ဂှ် ဒှ်အရာ မဝေင်ပါဲ မဒုင်စသိုင် နကဵုမဟွံဒုင်တဲ နကဵု မစွံအာရီု နကဵုညာဏ်။ ဥပမာ၊ နကဵုနဲလဵုလေဝ် အဲဖန်ဟွံဂွံ။
- ပွမပသၞကဵုညးတၞဟ် (Projection) ဂှ် ဒှ်အရာ မကၠောန်ပ ဟွံပေင်စိုတ် ထေဲကဵု ညးမွဲသအာင်။ ဥပမာ၊ ဟိုတ်နူ ပ္ဍဲကမၠောန် ဟွံပြေပြံင် ကုမၞိဟ်ဇၞော်တုဲ စဴစိုပ်သ္ၚိ ဂၠာဲသၞ ကဵုသမ္ဘာ ကောန်ဇာတ်။
- ပွမဂၠာဲဟိုတ်ဖိုလ် (Rationalization) ဂှ် ဒှ်အရာမခၞံဗဒှ်ပတိုန် ပတောအ်၊ ဆဂး စှ်ေစိုတ် မနွံကဵုဗဗွဲဓရ်။
- ပွမခၞံဗဒှ်ကလေင်ပၠန် (Reaction Formation) ဂှ် ဒှ်အရာ မပတှ်ေကေတ်ဂၠံင်ဂတး၊ ပတှ်ေဂၠံင်ဒှ်ဇေတ်တ်မ္ဂး ဒှ်အရာမဖေက်ဂၟံက်။
- ပွမကလေင်ဆုတ် (Regression) ဂှ် ကလေင်အာဒၞာဲတြေံ။
- ပွမဍဵုပသဝ် (Repression) ဂှ် ဒှ်အရာမဍဵုပ္တိတ်ထောအ် ကသပ်မဟွံဒးဂၞပ်တအ် ညံင်ဂွံဒှ် အရာမတီကေတ်။
- ပွမၚိတ်ပလေအ်ထောအ် (Suppression) ဂှ် ဒှ်အရာ နကဵုမတီဂှ် ၚိတ်ပလေအ်ထောအ် ကသပ်ဟွံမဲပၟိက် ညံင်ဂွံဒှ်အာ အရာမတီကေတ်။
- ပွမပဍိုန်လျထောအ်စိုတ် (Sublimation)ဂှ် ဒှ်အရာ အရာမဗၠေတ်ဂှ် မကလေင်ပတဝ်ဏာဂၠံင် ညံင်ဂွံဒှ် အရာမဒုင်တဲမာန်။
ဒစဵုဒၞာတအ်ဏအ်ဂှ် ဟွံကတဵုဒှ်ကၠုင် သၟဝ် အထိင်ဒဝ်သညာစိုတ်ပိုယ် တုဲ နကဵုအသညာစိုတ်ဂှ် နကဵုမွဲ ဟွံသေင်မ္ဂး ဂၠိုင်နူမွဲဂှ် ကေတ်တုဲ စဵုဒၞာဇကုပိုယ် နူကဵု အကာဲအရာစိုတ်မထုဲထံင်တအ်ရ။ အရာတအ်ဏအ်ဂှ် ဒှ်အရာသဘာဝ ကေုာံ ဓမ္မတာမွဲတုဲ သက်ကုစက်ယန်ဒစဵုဒၞာတအ်ဏအ်မ္ဂး ပိုယ်တအ် စိုပ်အာ ကဆံင်ဗဟေက်၊ စိုတ်ဂရံက်ဂစာ်၊ ယဲစိုတ်ဓါတ်စှ်ေတအ် မာန်ရ။
နိဿဲ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]- ↑ Understanding the Id, Ego, and Superego in Psychology. (n.d.). - For Dummies.
- ↑ Freud & Religion. (n.d.). About.com Psychology.
- ↑ Defense Mechanisms.
ပြကိုဟ်ဂမၠိုင်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]- Anxiety and Ego-Defense Mechanisms. (n.d.). Anxiety and Ego-Defense Mechanisms. Retrieved November 28, 2013, from http://homepages.rpi.edu/~verwyc/defmech.htm Archived ၂၀၁၃-၁၂-၀၂ at the Wayback Machine
- "The Unconscious Mind" (2008). Perspect Psychol Sci 3 (1): 73–79. doi:. PMID 18584056.
- Cherry, K. (n.d.). Dream Interpretation: What Do Dreams Mean? About.com Psychology. Retrieved from http://psychology.about.com/od/statesofconsciousness/p/dream-interpret.htm Archived ၂၀၁၆-၀၄-၀၅ at the Wayback Machine
- Cherry, K. (n.d.). Life and Death Instincts. About.com Psychology. Retrieved from http://psychology.about.com/od/sigmundfreud/a/instincts.htm Archived ၂၀၁၆-၀၁-၁၉ at the Wayback Machine
- Cherry, K. (n.d.). What Is a Freudian Slip? About.com Psychology. Retrieved from http://psychology.about.com/od/sigmundfreud/f/freudian-slip.htm Archived ၂၀၁၆-၀၄-၁၆ at the Wayback Machine
- Defense Mechanisms. (2013, November 28). Defense Mechanisms. Retrieved from http://changingminds.org/explanations/behaviors/coping/defense_mechanisms.htm
- Freuds book. (1998). PBS. Retrieved from https://www.pbs.org/wgbh/aso/databank/entries/dh00fr.html
- The Freud Museum. (n.d.). Freud Museum ~ Education. Retrieved from http://www.freud.org.uk/education/topic/10573/freud-and-religion/
- Green, C. (n.d.). Classics in the History of Psychology—Freud (1901) Index. Classics in the History of Psychology—Freud (1901) Index. Retrieved November 28, 2013, from http://psychclassics.yorku.ca/Freud/Psycho/
- Id, Ego and Superego. (n.d.). Id Ego Superego. Retrieved from http://www.simplypsychology.org/psyche.html
- Lapsley, Daniel. "The Id, Ego and Superego." Encyclopedia of Human Behavior, 2nd Ed, 2012. Web. 03 Dec. 2013.
- McLeod, S. (n.d.). Defense Mechanisms. - Simply Psychology. Retrieved December 3, 2013, from http://www.simplypsychology.org/defense-mechanisms.html
- McLeod, S. A. (2008). Psychosexual Stages - Simply Psychology. Retrieved from http://www.simplypsychology.org/psychosexual.html
- McLeaod, S. (2009). Unconscious Mind. - Simply Psychology. Retrieved from http://www.simplypsychology.org/unconscious-mind.html
- Roberts, A. (n.d.). Extracts from Sigmund Freud's Totem and Taboo (1913). Extracts from Sigmund Freud's Totem and Taboo (1913). Retrieved November 28, 2013, from http://studymore.org.uk/xfre1913.htm
- Sammons, A. (n.d.). Psychodynamic approach: The basics. Psychodynamic Approach: The Basics. Retrieved November 2013
- Solms, Mark. (2012). The "Id" Knows More than the "Ego" Admits: Neuropsychoanalytic and Primal Consciousness Perspectives on the Interface Between Affective and Cognitive Neuroscience. Brain Sciences, 2(2), 147-175. Retrieved from http://www.mdpi.com/2076-3425/2/2/147
- Strachey, J. (Trans.). (1922). Group Psychology and the Analysis of the Ego. The International Psycho-analytical Library, 6. Retrieved December 2013.
- Strong reading. (2013, August 14). : Sigmund Freud. Retrieved November 28, 2013, from http://strongreading.blogspot.com/2011/08/sigmund-freud-totem-and-taboo.html
- The Freud Museum. (n.d.). Freud Museum ~ Education. Retrieved from http://www.freud.org.uk/education/topic/10573/freud-and-religion/
- The life of Sigmund Freud. (2004). PBS. Retrieved from https://www.pbs.org/wgbh/questionofgod/twolives/freudbio.html
- Thornton, S. P. (2001, April 16). Sigmund Freud. Freud, Sigmund []. Retrieved from http://www.iep.utm.edu/freud/
- Understanding the Id, Ego, and Superego in Psychology. (n.d.). - For Dummies. Retrieved from http://www.dummies.com/how-to/content/understanding-the-id-ego-and-superego-in-psycholog.html
- Vector, R. (2013, November 28). Sigmund Freud on the Origins of Religion. Yahoo Contributor Network. Retrieved from http://voices.yahoo.com/sigmund-freud-origins-religion-396693.html?cat=38
- Wilson, K. (n.d.). Introduction to Sigmund Freud's theory of Dreams. Insomnium. Retrieved from http://dreams.insomnium.co.uk/dream-theory/introduction-freud-theory-on-dreams Archived ၂၀၁၃-၁၀-၂၁ at the Wayback Machine