Prambanan

Prambanan kuwe kompleks candi Hindu sing gedhe dhewek nang Indonesia, lokasine nang nusa Jawa, kurang lewih 20 km wetan kota Yogyakarta, 40 km kulon kota Surakarta utawa 120 km kidul kota Semarang, persis nang watese provinsi Jawa Tengah karo Daerah Istimewa Yogyakarta. Candi Prambanan enggone ana nang desa Prambanan sing tlatahe paron antara kabupaten Sleman karo kabupaten Klaten.

Candi kiye dibangun nang sawetarane taun 850 Masehi dening salah siji priyayi kiye: Rakai Pikatan, ratu wangsa Mataram I sing kaping loro utawa Balitung Maha Sambu, samangsane wangsa Sanjaya. Ning ora suwe bar candi kiye binangun, banjur ditinggalna akhire molai rusak.

Renovasi candi kiye dimolai dong taun 1918, tur nganti seprene durung rampung. Bangunan utama tembe rampung taun 1953. Akeh bagian candi sing direnovasi nganggo watu anyar merga watu-watu sing asli wis dicolong utawa dienggo nang panggonan liya. Candi kuwe bakal dipugar angger minimal 75% watu asline esih ana. Amarga kuwe, akeh candi-candi cilik sing ora dibangun maning, mung keton landhesan pondasine thok.

Siki candi kiye salah siji situs warisan donya sing kareksa dening UNESCO molai taun 1991. Tegese antarane, kompleks kiye kareksa tur nduwe status istimewa, contone angger agi ana perang, ora olih dipedheki wong-wong sing agi perang.

Candi Prambanan kuwe candi agama Hindu sing gedhe dhewek nang Asia Wetan-Kidul, dhuwure gedhong utama kuwe 47 meter.

Kompleks candi kiye ditata sekang 8 candi utama karo lewih sekang 250 candi cilik.

Telung candi utama diarani Trisakti tur dibagi dadi bagian bagian: sang hyang Trimurti: Bathara Siwa sang Pangrusak, Bathara Wisnu sang Pemelihara karo Bathara Brahma sang Pancipta.

Candi Siwa nang tengah-tengah, isine patang senthong, nang saben arah senthonge siji mata angin. Sing pertama isi reca Bathara Siwa sing dhuwure ana telung meter, telu liyane isine reca-reca sing ukurane lewih cilik, antarane reca Durga, sakti utawa garwa Bathara Siwa, Agastya, gurune, karo Ganesa, putrane.

Reca Durga uga diarani Rara utawa Lara Jongrang (rara langsing) karo pendunung sing papan kana.

Rong candhi liyane diaturaken nang Hyang Bathara Wisnu, sing madhep lor karo sijine diaturaken nang Hyang Bathara Brahma, sing madhep kidul. Seliyane kuwe ana pirang-pirang candi cilik liyane sing diaturaken nang sang lembu Nandini, wahana Bathara Siwa, sang Angsa (banyak), wahana Bathara Brahma, karo sang Garudha, wahana Bathara Wisnu.

Terus relief nang saubenge rong puluh pinggiran candi nggambaraken wiracarita Ramayana. Versi sing digambaraken nang kene beda karo versi Kakawin Ramayana Jawa Kuna, ning memper crita Ramayana sing diturunaken liwat tradhisi lisan.

Seliyane kuwe kompleks candi kiye diubengi lewih sekang 250 candi sing ukurane beda-beda tur diarani perwara.