Carpignön
|
|
Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada. |
| Carpignano Sesia Comun | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 | |||||
| Dats aministrativ | |||||
| Stat | Itàlia | ||||
| Rejon | Piemont | ||||
| Provinça | Provincia de Nuvara | ||||
| Capolœg | Carpignano Sesia | ||||
| Politega | |||||
| Sindeg | |||||
| Orgen lejislativ | Consili comunal | ||||
| Territore | |||||
| Coordinade | 45°32′N 8°26′E / 45.533333°N 8.433333°E | ||||
| OSM | 45264 | ||||
| Voltituden | 204 m s.l.m | ||||
| Superfix | 14,66 km² | ||||
| Abitants | 2 446 ab. (1º genar 2023) | ||||
| Densitaa | 166.85 ab./km² | ||||
| Confin | Briun-ä, Farä, Ghem, Ghislarèngh, Lenta, Scilavengh e Sciön | ||||
| Fus orari | UTC+01:00 e UTC+02:00 | ||||
| Varie | |||||
| Prefiss | 0321 | ||||
| Codex postal | 28064 | ||||
| Sigla autom. | NO | ||||
| Codex ISTAT | 003036 | ||||
| Codex catastal | B823 | ||||
| Cl. climatega | |||||
| Cl. sismega | |||||
| Localizazion | |||||
 | |||||
| Sit istituzional | |||||
Carpignan (inscì anca in Piemuntes; Carpignön in Nuvares; Carpignano Sesia in Italian) l'è un cumün de la Pruvincia de Nuvara.
El gh'ha ona popolaziun de 2 555 abitàncc (dàto del Desember 2013[1]), cunt ona superfis de 14,7 km² e ona densità de popolaziun de 174 ab./km².
Carpignan la se tröva in la Val Sesia, al cunfin cun la Pruvincia de Vercej (cumün de Lenta e Ghislarengh). Carateristich del lögh, cume de tanti alter burgh del Piemunt, l'è 'l ricet, una custrüziun furtificada de Mediuev circundada dai cà de la cità vegia.
Esempi del dialet de Carpignön
'N òm al gh'eva düi matai.
E 'l pü gióvno da 'sti matai l'è dighi al pà: “Pà, demi la part di teri ch'um tóca!” e 'l pà l'è spartì i teri e i dnéi tra tücc düi matai.
E dopo 'n quai dì, 'l mat pü gióvno l'è rablà 'n d'un pais lontan, e là l'è mangiàssi tüt, a fè 'na vita da sciur e 'n mezz a tücc i vissi.
E dopo che lüi l'è spandü tüt, l'è gnüghi 'nd cul pais là 'na gran miseria, an manera che lüi l'è cmincià a vèghi bsögn.
E l'è 'ndà e l'è bütassi 'nsèma vün ch'al stava 'nda cul pais, e cust chilò l'è mandalo 'nd i söi caimp a cürè i porscei.
E lüi 'l gh'eva vòja d'ampinìssi la panscia cont al giandi ch'i mangiavo i porscei; ma 'n gh'eva nzün ch'agh nu dava.
Lóra l'è tornà 'n lüi e l'è dicc: “Quancc òimi ch'i lavóro 'n giornà a cà dal mè pà, 'n gh'han dal pan fin ch'i nu vòro, e mì chilò i mòr dla fam!
Mì i ciaparó sü e i 'ndró a cà dal mè pà e i 'gh diró: O pà, mì sum facc 'n gross picà cóntra 'l ciel e dadnans ad vüi;
e i sum pü nuta degn d'essi ciamà 'l vóst mat; femi stè chilò come vün di òimi ch'in gh'ì 'n giornà”.
Sichè dunca lüi l'è ciapà sü e l'è 'ndacc dal só pà; e quand che lüi l'eva 'ncù lontan, 'l só pà l'è vigülo ce l'è vüghi compassion; e l'è curù, l'è bütaghi i brasc al cöl e l'è basalo sü.
E 'l só mat l'è dighi: “Pà, mi sum facc 'n gross picà cóntra 'l ciel e dadnans ad vüi e i sum pü nuta degn d'essi ciamà 'l vóst mat”.
Ma 'l pà l'è dighi ai söi sarvitui: “Portè chilò 'l pü bel vestì ch'agh sia, e vestìlo sü, e büteghi 'n anela 'nt al dì, e dèghi dal scarpi da bütè 'n di péi.
E pói mnè fora 'l videl 'ngrassà e massèlo, e pói mangiuma e stuma sü legri:
parchè 'st mè mat chilò l'eva mort e l'è tornà a gnì viv; l'eva pardü, e l'è trovàssi 'ncù.” E inn bütassi drè e inn facc 'na gran festa.<be>
'Dess, 'l só mat cul pü grand l'eva fota 'nt i caimp; e quand l'eva drè ch'al gniva a cà, pena ch'l'è stacc renta, l'è süto santü la müsica e 'l bal.
E l'è ciamà vün di sarvitui e l'è domandaghi: “Ch'u dì?”
E lüi l'è dighi: “'L tó fradel l'è gnü cà, e 'l tó pà l'è massà 'l videl ingrassà parchè l'è trovalo 'ncora san e 'n gamba”.
Ma lüi l'è 'nrabiassi e l'è vorsü nut andè dint an cà; 'nlóra 'l só pà l'è gnü 'd fò e lo prigava ch'l'andess dint.
Ma lüi, rispondendghi, l'è dighi al só: “Tü chilò, l'è già tancc agn che mì 'v serviss, e sum mai gnanch disübedivi 'na vòta, epüra vüi si mai gnanca dami 'n cravin par fè legri cont i mei amis;
ma quand st'vost mat, ch'l'è mangiassi tüt cul ch'a gh'eva 'nsèma 'l pütani, l'è gnü, vüi gh'ì massaghi 'l videl ingrassà.”
E lüi l'è dighi: “Car al mè mat, tì t'ei sempro 'nsèma mì e tüt cul che mi 'n gh'hó l'è roba tóva;
'Dess a convgniva fè festa e stè sü legri, parchè 'stu tó fradel l'eva mort, e l'è tornà gnì viv; l'eva pardü e l'è trovassi 'ncù”.
(Antonio Rusconi, I parlari del Novarese e della Lomellina, 1878)
Evoluzion demografega
L'andament del nümer de abitant del cumün de Carpignön l'è mustraa in de la tabela chi de sutta
Nümer de abitant
Riferiment
- ↑ Statìstiche demogràfiche ISTAT. Statìstiche sö la popolasiù del Istitùto Nasiunàl de Statìstica relatìve al 31 de Dezember 2013.
