haje

haje /há:jə/

1. (euvergenkelik) neet laote varen of gaon; örges van in 't bezit blieve
2. (euvergenkelik) (mit aan of taenge) op 'n bepaoldje plaats of meneer inne henj höbbe

   Haaj die plaat 'ns taengen 't leech, dan zuus te zoea of die doorzichtig is.

   Doe kóns dao 't bèste 'ne zwaegel aan haje, went dae kraom is gènne sent waerd.

3. (euvergenkelik) 'n hoesdeer of vieë verzorge
4. (euvergenkelik) daoveur zorge det get blief zowie 't is

   Doe mós 't hoes sjoean haje door aventoe te poetse.

5. (óneuvergenkelik) (reflexief) in gooj kóndiesje blieve

   Haaj dich, v'r zeen ós!

6. (óneuvergenkelik) (reflexief) neet bedirve

   Die mèlk hèltj zich neet lang es ónwaer inne lóch is; die geit dich óm.

7. (koppelwirkwaord) (reflexief) in 'ne zekeren toestandj blieve

   Doe mós tich röstig haje wen luuj nöt taenge dich kalle.

8. (óneuvergenkelik) vas blieve zitte

   Det hèltj neet; dao mós se get anges veur verzinne.

9. (synoniem) anger waord veur organizere

   Wienieë hèltj geer det fieësjke?

Aafbraeking

• ha-je

Net get anges gesjreve

• hajje

Aafleijinge

• hajerie, hajes, hajing, heljer
• aandeilhajer, bookhajer, fosferhajendj, hoeshaje, landjhajendj, stamhajer, vieëhajerie, wèthajer
• aafhaje, aanhaje, achterhaje, baovenhaje, behaje, bezighaje, biehaje, biejeinhaje, binnenhaje, boetenhaje, doorhaje, druueghaje, euverhaje, eweghaje, groeathaje, hoeaghaje, hoeshaje, inhaje, klaorhaje, naohaje, oethaje, óngerhaje, ónthaje, ophaje, paolhaje, taengenhaje, trögkhaje, vashaje, verhaje, veurhaje, volhaje, vriehaje, weghaje, zuverhaje

Verwantje wäörd

• [7] verdrage
• leve

Zagswies

• haje van
  1. (euvergenkelik) get sjoean vinje

     Jan hèltj neet zoea van meziek; hae kiek lever nao d'n tillevies.

  2. (euvergenkelik) leefdje veule veur emes; leefhöbbe

     Sjat, doe wits det ich van dich haaj.

• emes ane vraet haje: (graof spraokgebroek) emes in zien laevesóngerhaad verzeen
• emes/get op aafstandj haje
• emes/get in 't oug haje: emes/get hieël persies en prónt volge
• emes 'n handj inne rögk haje:
  1. emes steun gaeve bie 'n óngernumming of hanjeling
  2. emes steun gaeve wen d'r aangevalle wuuert
• emes vanne straot haje: door emes 'n aktiviteit te laoten oetveure veurkómme det t'r/'t mesjiens op 't slechte paad kump
• euverein haje: einanger door diek en dun blieve steune
• get achtere rögk haje: get geheim haje
• get veur zich (kónnen) haje (naodrök op veur): e geheim (kónne) beware
• get euver zich blieve haje

  Es se-n oet e kattelik gezin bös, bliefs se-n ummer get kattelieks euver dich haje.

• Haad de moel! = Zwieg! (Nederlandjs: Hou je mond!)
• get/emes hoeag haje (naodrök op hoeag, zuuch ouch: hoeaghaje): laote mirke det m'n emes/get wardeert
• juuj haje: ophaje, ophuuere, oetsjeie
• zich keduuk haje: zich stil hajen oet angs of verlaege-zeen
• de kop biejein haje: klaor blieve dinke
• de moel/móndj haje: gedwónge zwiege, nieks zègke
• neet te haje zeen: neet taenge te haje zeen
• oug hajen op get > örges oug op haje: lètten op get
• de poeat stief haje: bie zien meining blieve
• 't Zal zich d'róm haje. / 't Hèltj zich d'róm. (naodrök op haje of hèltj):
  1. 't Zal óngevieër zoea get wie juus gezag.
  2. 't Is zoeaget 't kritiek puntj.
• voot bie stök haje: neet van zien meining verangere
• Wae(m) de gek trouwtj ómmen drek, verluus d'n drek en hèltj de gek: Me mót noeatj eine trouwe veur zien bezittinge.
• Werk höbben is nieks, meh werk haje: Doe mós zorge des toe kóntinu werk höbs.
• zich aan 't ... haje (mit e wirkwaord wie bäöke, sjrieëve, kwake, joeddasse enzowiejer): blieve ...

  Det paerd hèltj zich aan 't stampe; det haet de moet ane puuet.

• zich emes van 't lief haje: daoveur zeen det emes dich neet kan rake bie e dreigendj gevech
• zich groeat haje: tróds taengeslaag mood en doorzittingsvermeuge tuine
• zich te vrundj haje mit emes: vrundj blieve mit emes, ouch wen det lestig is
• zich trögk haje > zich trögkhaje
• ziene (stieve) kop haje: zwiegen oet stiefköppigheid

Vermeljing

• Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 148.

Raod

Bakkes zaet det de mieëvaadsvörm inne vergangen tied sleiptuuenig zeen, meh det huuert me nimmieë trögk in 't modernder Mofers. Alle vergangen-tiedsvörm, oetgezunjerd 't deilwaord lieke stoeattuuenig te zeen.

[1]

• Algemein Gesjreve Limbörgs: hauwe

[3]

• Algemein Gesjreve Limbörgs: hauwe
• Ingels: raise^(en:), rear^(en:)
• Nederlandjs: houden^(nl:)
• Sjinees: 養^(zh:)

[~ haje van]

haje ó /há:jə/

1. (gerundium) gerundium II van haje
   

Raod

Deze vorm (gerundium II taenge I) geldj es (neutraal) spraokgebroek sónger negatieve bieklank.

Aafbraeking

• ha-je

haje /há:jə/

1. (neet-lemma) mieëveljigen ieëste-persoeansvorm (veer) innen hujigen tied van haje
2. (neet-lemma) mieëveljigen derdje-persoeansvorm (zie) innen hujigen tied van haje

Aafbraeking

• ha-je