Pitcairn

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Sint-Joasters. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Pitcairn of de Pitcairneilenj zeen 'n groep van vief eilenj halverwaeges tössen 't Paosjeilandj en Tahiti, wovan allein 't houfeilandj Pitcairn is bewóndj. De eilenj vörmen e gebiedsdeil euvere ziè óngere soevereiniteit van 't Vereinig Keuninkriek.

De eilandjgroep ligk inne zujelike Groaten Oceaan aan 't oasènj vanne Polynesische eilenj en vörmp 't ènsigste Brits territorium in daen regio. 't Is ei vanne meis-aafgelaenge plaatse oppe waereld, 5300 kilomaeter van 't kórtsbiezeendje vastelandj. Zoa drie kièr de jaor stop e sjeep oppe waeg van Nuuj-Zièlandj nao 't Panamakenaal veur geujer aaf te leivere die e half jaor daoveur zeen bestèldj gewaore.

De eilenj zeen veural bekèndj door 't feit det de oarsprunkelike inweuners opvarendje wore vanne HMAV Bounty die wore gaon muite taenge häöre gezagveurder. Daonaeve zeen ze bekèndj, ómdet door häör ligking en status es Brits gebied euvere ziè, 't nag ummer altied örges daag is in 't Brits riek.

In 2014 talje de Pitcairneilenj 48 inweuners.

Gesjiechte

Pitcairn woort in 1767 óntdèk en is geneump nao de matroas dae 't es ièste in zich kreeg: Robert Pitcairn. In 1790 landje 'n groep van muiters mit 't sjeep de HMAV Bounty. Same mit inkel Tahitiane hele ze zich hie gedoerendje achtièn jaor sjoel veure Britse euverheid. Doe in 1808 't Amerikaans sjeep Topaz 't eilandj heróntdèkdje, bleek det nag slechs eine muiter, genaamp John Adams, laefdjes, esouch 'n aantal vrólje van Tahiti en 'n aantal kinjer. 't Einige dörp op 't eilandj, Adamstown, is verneump gewaore nao hem.

In 1838 woort de eilandjgroep 'n óngerdeil van 't Brits Riek, es óngerdeil vanne Britse gebiede euvere ziè.

Inne loup vanne jaore woort 't eilandj inkel kière geëvacueerdj, mer ummer kome beweuners trögk nao 't eilandj.

In 2004 woorte zeve mennelike beweuners van 't eilandj aangeklaag veur 55 zake van seksueel misbroek en verkrachting van vrólje en maedjes, wovan sómmige neet ajer waren es èllef jaor. Zès vanne zeve woorte sjöljig bevónje. Veer krege celstraofe van twiè toet zès jaor, speciaal hieveur zeen celle geboedj gewaoren op 't eilandj. d'n Awdste verdachte moog zien celstraof heim oetzitte. Twiè men krege taakstraofe. De richters hawwe d'r bieje straofbepaoling raekening mit gehaoje det zwaor straofe e naodeilig effèk zówwe höbbe oppe gemeinsjap, aangezeen de men op Pitcairn de boate bedene womit de veurräöj veur 't eilandj waeren ingelaje.

Geografie

Pitcairn besteit oete volgendje eilenj: Pitcairn, Henderson, Ducie, Oeno en Sandy. De litste twiè waere ouch waal gezamelik aangeduudj es 't eilandj Oeno. Pitcairn en Henderson zeen vólkanische eilenj en Ducie, Oeno en Sandy zeen koraolatolle (en höbbe dus ouch 'ne vólkanischen oarsprónk). De eilenj zeen óntstangen oete Pitcairnhotspot, wovan de litste vólkaan de Adams-seamount is (mit 'n oetbersting óngevièr 2000 jaor trögk).

Pitcairn is 't ènsigste bewóndje eilandj vanne arsjipel en is 5 km² groat. De bevölkingsdichheid op 't eilandj is 9,6 luuj de veerkantje kilomaeter. 't Hoagste puntj van Pitcairn, de Pawala Valley Ridge (347 m), is ouch d'n hoagste berg vanne ganse arsjipel. De totaal oppervlakdje van alle eilenj is 43,3 km².

't Eilandj haet gei vleegveldj of have. De ènsigste meneer veur 't te bereike is mitte boat via Bounty Bay.

Bevölking

Pitcairn is 't eilandj mitte minste inweuners vanne waereld, mit 48 inweuners in 2014.

In september 2004 woort 't ièste kindj in 17 jaor tied gebaore dao.

In juni 2004 wore Shirley en Simon Young 't ièste getroedje stèl van boetenaaf det koom woanen op 't eilandj. Dit waas nag noatj ière veurgekómmen inne bekèndje gesjiechte van 't eilandj.

Homohuwelik

In 2015 woort 't homohuwelik gelegaliseerdj in 't landj, ouchal woane d'r gein holebi's.

Plaetjes

Lanjingsplaats veur buèt inne Bounty Bay
Kirk in Adamstown
Gezich vanaaf de rotse van Pitcairn oppe ziè
'ne Pandanus-boum op 't strandj van Henderson, mit oppen achtergróndj 't toe-begrudje binnelandj
Oeno vanoete ruumdje
Saint Pauls Point oppe wèstkus van Pitcairn
Garnets Ridge mit reste vanne oarsprunkelike plantjegreuj op Pitcairn

Aafhenkelike gebejer in Oceanië
Amerikaans Samoa · Baker Island · Cookeilenj · Frans Polynesië · Guam · Hawaï · Howland Island · Jarvis Island · Johnston-atol · Kingmanrif · Midwayeilenj · Naordelike Mariane · Niue · Norfolkeilandj · Nuuj-Caledonië · Palmyra-atol · Paosjeilandj · Pitcairn · Tokelau · Wake · Wallis en Futuna
Zuug ouch: Len in Oceanië