Parlemint

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

E parlemint of 'n volksvertrejjing is e regerend orgaon wat besteit oet e groet aontal lui mèt väölal geliekweerdege positie, die bij mierderheid beslissinge mote numme. De leie vaan e parlemint kinne door directe of indirecte verkezing, beneuming vaan bovenaof of vererving weure aongeweze. E parlemint weurt geach same te wèrke mèt de regering en/of 't staotshoof. Landsbesture boebij 't parlemint de veurnaomste mach heet neump me parlementair (i.t.t. beveurbeeld 'n presidentieel rippubliek). De naom parlemint is miestens gerizzerveerd veur staote en deilstaote, allewel tot 'n gemeinteraod in weze volgens 'tzelfde principe functioneert. In modern democratieë is 't parlemint 't belaangrieks deil vaan de legislatieve mach.

Parleminte en vergeliekbaar verzamelinge zien al bij de alderajdste volker bekind; zoe had me in 't aajd Roeme de Senaot en kóste de aw Germane 't (ge)ding. In de middeliewe verzamelde keuninge dèks hun lienmaander (de edele) um ziech heer es parlemint. In Ingeland woort de keuning evels al gaw gedwónge um ouch 't volk 'n stum te geve; de börger brach heer oonder in 't Liegerhoes en zoe oontstoont 't ierste twiekamereg parlemint, 'n constructie die me allewijl in väöl len trökzuut. In de Vreugmodernen Tied trokke voorste de mach nao ziech touw, boedoor 't parlemint neet mie nudeg waor (absolutisme). In Fraankriek kaome de États-Général tösse 1614 en 1789 neet mie bijein. De Franse Revolutie brach dao radicaol verandering in; zeker in häör ierste faas streefde ze 'n oetgesproke parlementair bestuur nao. Heidoor waore voorste in de negentienden iew gedwónge parleminte serieus te goon numme; zeker nao 't revolutiejaor 1848 kraoge ze ummer mie mach. 'n Wijer verandering vaan de Franse Revolutie waor de inveuring vaan gesjeie machte; sindsdeen spreke parleminte gei rech mie, wat ze daoveur (zjus wie voorste) soms wel dege.

't Nederlands parlemint weurt Staote-Generaol geneump. 't Zetelt in D'n Haag en besteit oet 'n Ierste en Twiede Kamer. In 't Belsj gief 't zès parleminte, wat te make heet mèt de diverse deilstaote en gemeinsjappe; 't Belsj federaol parlemint is twiekamereg en zit aon de Wètstraot in Brussel.