Lingua franca

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De term Lingua franca (lètterlek in 't Italiaans: "Frankische taol", daoneve weurt ouch 'ne Latiense oersprunk gegeve es '"vrije, vrij towgenkeleke taol"^[1]) duidt de taol aon die gemeinsjappelek weurt gebruuk tösse lui mèt versjèllende moojertaole. Daobij góng 't in ierste instantie veur gebruuk tijdes d'n handel.

De term "lingua franca" woort veur 't iers gebruuk veur 'ne variant vaan 't Italiaans. De term verwijs nao de groeten invlood vaan de Fraanke in West-, Midde- en Zuid-Europa sinds de daog vaan Karel de Groete.

In de Middeliewe en tijdes de Renaissance waor 't Latien de lingua franca vaan de wetensjappeleke gemeinschap. Dees positie begós 't in de 17e ieuw te verlere, veural door de opkoms vaan 't Frans, mer pas in de ierste hèlf vaan de 19e iew verloor 't Latien ziene status es lingua franca gans. Daonao woort 't Frans de Europese cultuur- en diplomatetaol, 't Duits de taol vaan de wetensjap. Nao d'n Twiede Wereldoorlog, tot aon de val vaan de Berliense Moer, waor 't Russisch de lingua franca vaan 't Oosblok.

Allewijl weurt Ingels gezeen es de lingua franca op versjèllende terreine: internationale handel, wetensjap, technologie en de vlegerij. Gedeiltelek heet 't 't Frans verdrónge op 't gebeed vaan de diplomatie. De reie tot Ingels zoe'ne groeten invlood heet, ligk veurnaomelek in 't feit tot de Ingelse (ten tije vaan 't Ingels Riek) ziech mèt hun kolonies euver de gaanse wereld verspreid höbbe. 't Gebruuk vaan Ingels in dees (veurmaolige) kolonies heet te make mèt 't polletiek geveuleg ligke vaan 't opdringe vaan ein inheemse taol es de lingua franca.