Indischen Oceaon

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Reliefkaart vaan d'n Indischen Oceaon en zien umgeving. Wie me kin zien weurt d'n oceaonbojem door diverse oonderziese bergkettes doorsnoje.

D'n Indischen Oceaon is ein vaan de drei, veer of vief oceaone op Eerd. 't Is 't daarde groetste wateroppervlaak op de wereld, nao de Stèllen Oceaon en d'n Atlantischen Oceaon en nog veur de Zuieleken Oceaon en de Noordeleke Ieszie. 't Water weurt begrens door Afrika in 't weste, Azië in 't noorde, Australië in 't ooste en de Zuieleken Oceaon daan wel Antarctica in 't zuie - aofhaankelek of me de Zuieleken Oceaon es 'ne volweerdegen oceaon zuut. 't Water is geneump nao Indië, 'n regio in Zuid-Azië en bij oetbreiing ouch Zuidoos-Azië.

Oontdèkkingsreize

D'n Indischen Oceaon waor al bij de aw Grieke bekind. Zij meinde evels tot 't water aon veer kante door land umslote mós zien, wat te make had mèt 't Zuidland wat volgens hun mós bestoon. Middeliewse gelierde naome dit euver. Pas in 1488 rundde Bartolomeu Dias Kaap de Gooj Hoop, boemèt heer empirisch bewees tot de Indische Oceaon euver aander zieë te bereike waor. Dit leide tot 'ne stortvlood aon oontdèkkinge, die de Portugeze (en later aander Europeaone) tot in China en Japan brachte.

De Austronesiërs höbbe d'n Indischen Oceaon neet zoe intensief verkind wie de Stèl Zuidzie. Toch zien lui vaan Borneo oets de gansen oceaon euvergestoke um op Madagaskar oet te koume - get boe hun taol en genetiek vaan getuige.

Ouch de Arabere höbbe d'n Oceaon oetgebreid verkind. Zij kaome tot in Maleisië en Java, wat verklaort boe me dao allewijl d'n islam aonhingk. Aon d'n Afrikaanse kant kaome ze tot Mozambique en Madagaskar. Op (kleinder) eilen en in kösgebeed heet de Arabisch-islamitische cultuur 'ne groeten invlood achtergelaote.

De Chineze zeilde ouch euver d'n Indischen Oceaon, en gebruukde dee vrij intensief veur d'n handel. Gemeinelek gónge ze neet wijer es Arabië, meh Chinese handelere en oontdèkkers höbbe ouch Egypte, Ethiopië en Oos-Afrika aongedoon.

Geologie

D'n Indischen Oceaon begós ziech pas 150 mieljoen jaor geleie te vörme, mèt 't oetereinvalle vaan Gondwanaland. Daoveur zaote de continente die 't umringe gooddeils nog aonein vas.

Geografie

Klimaot

In tegestèlling tot d'n Atlantischen en Stèllen Oceaon, die vaan poolgebeed tot poolgebeed doorluipe, concentreert ziech d'n Indischen Oceaon op 't zuielek haafroond en ligk ziene grens in de trope. Dit heet tot gevolg tot sterke passaotwinde vochtege loch 't land op bloze. Op 't Indiaas subcontinent heet dit de moessonreges tot gevolg, umtot dees vochhawwende loch tege de Himalaya knalt en ziech boven 't subcontinent concentreert.

Zieë

Zieë vaan d'n Indischen Oceaon zien de Roej Zie, de Perzische Golf, d'n Arabische Zie, de Golf vaan Bengale, de Timorzie en de Straot Mozambique. Nogal get zieë ligke in 't euvergaanksgebeed nao de Stèllen Oceaon, te wete de Zuid-Chinese Zie mèt de Golf vaan Thailand, de Suluzie, de Celebeszie, de Javazie en de Bandazie.

Oonderwatergeografie

D'n Indischen Oceaon kint diverse oonderziese bergkettes, die dèks weer in kleinder kettes weure verdeild. De drei belaankriekste zien de Centraol-Indische rögk, de Zuidwes-Indische rögk en de Zuidoos-Indische rögk, die op 't Rodriguespunt biejein koume.

't Gief mer twie trogke in d'n Indischen Oceaon. De Javatrogk is mèt 6.000 kilometer nog bès laank, meh de Makrantrögk, zuielek vaan Iran en Pakistan, is mèt 900 hendeg klein.

Eilen

Vaan de volgende eilen en eilandegróppe kin me zègke tot ze in d'n Indische Oceaon ligke. D'n Indonesischen arsjipel kump ouch in aonmerking, meh vurmp ieder de grens vaan d'n Oceaon.