Starebeeld

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

E starebeeld waor vaan aajdsheer 'n verzameling stare die 'n figuur vörme es ze door lijne zouwe weure verboonde. In de modern astronomie is 'n starebeeld 'n internationaal aofgesproke deil vaan d'n hiemelbol. Ouch leechzwaker figure die gei deil oetmake vaan de oersprunkeleke figuur, weure wel gerekend tot 't starebeeld boe ze volgens die aofgesproke grenze in ligke.

Stare oet ei starebeeld liekene vaanaof de Eerd rillatief kort bijein te stoon. In de praktijk höbbe ze dèks wieneg mètein te make, umtot de ein staar väöl wijer eweg steit es de aander.

Soms weurt boete de officieel indeiling vaan 88 starebeelde nog aander indeilinge gebruuk. Dèks geit 't daan um e deil vaan e starebeeld, meh 't kin ouch euver de grenze vaan e starebeeld heen goon. Zoe'n informeel indeiling neump me 'n asterisme.

De wortele vaan de astronomie ligke bij 't opstèlle vaan kalenders. Al in 't aajd Mesopotamië woorte de twelf starebeelder vaan de Biestereem herkind. Door te kieke nao 't starebeeld boe-in de zon opkaom en oondergóng, kós me wete wat veur tied vaan 't jaor 't waor, informatie die vaan vitaol belaank waor veur de ierste landbouwers.

Later, oonder mie bij de aw Grieke, woort ouch de res vaan d'n hiemelbol, boe de zon neet opkump of oondergeit, in starebeelde ingedeild. Claudius Ptolemeus stèlde 'n lies devaan op. Väöl vaan de naome vaan de starebeelde die me vaanaof 't noordelek haafroond kin zien drage nog ummer de naom dee heer gebruukde. Die naome koume veural oet de Griekse of Romeinse mythologie of vaan bieste.

Later, wie de wereld mie en mie oontdèk woort, woorte de nui starebeelde nao navigatiehölpmiddele en aander, in deen tied high-tech, zake geneump, wie de microscoop.

De indeiling vaan allewijl is veurnaomelek gebaseerd op de stare-atlas oet 1603 dee woort oetgegeve door Johannes Bayer.

Roond 1930 heet de Internationale Astronomische Unie (IAU) de perceize begrenzinge op d'n hiemelbol vaan alle 88 starebeelde vasgelag. De begrenzing maak 't meugelek um aander objekte in zoe'n gebeed te kinne beneume.

Betrach Chinese starebeelde veur 't hoofartikel euver dit óngerwerp.

De Chinese starebeelde wieke gaans aof vaan de westerse starebeelde. Dit kump umtot de Chinese astronomie ziech gaans aofzunderlek vaan de westerse astronomie heet oontwikkeld.

Betrach Jyotiṣa veur 't hoofartikel euver dit óngerwerp.

In de Vedische astrologie weure ouch 12 biestereem-teikes gebruuk. Die correspondere rechstreeks mèt die vaan de westerse astrologie.