Sint Gerlach
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Houtems. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Sint-Gerlach is 'n gedeilte meh vörmp eigelek 't centrum van Houtem in de gemeinte Valkeberg a/d Geul. De plaats is bekènd gewore door de kloezenaer Gerlach, dae dao in de 12e ièw in 'n haol eik haet gelaef. Rónd 1200 woort op die plek 'n kloaster gesjtich en 'n kèrk geboewd. Allewiel bevinge zich hie 't chateau Sint-Gerlach en de parochiekèrk van Sint-Gerlachus. Wiejer ligke in Sint-Gerlach de basissjoal Sint-Gerlachus, de winkelsj en de sjtasie Houtem-Sint_Gerlach. Langs de groate waeg St.Gerlach bevinge zich 18e ièwse mergele häöf die noe tot besjermp dörpsgezich behuère. Dizze waeg waor 'n onderdeil van de Via Belgica, in 2017 höbbe oppgravinge dat beweze. Ouch langs dae waeg sjtoon 'n iezere waegkruus en 'n neogotische Mariakapel oet 1902. Op 'ne driesjprunk richting Geulem sjteit 'n mergele Gerlachuskapel oet 1870 op de plaats van 'n vreuger waegkruus.
In de baemde van de Geul lik 't natuurpark Ingendael. Hie sjteit o.m. 't Gerlachuspötsje, 'n mergele pöthuuske vanouds behuèrend bie 't kesjtièl.
Ouch bevinge zich hie de geboewe van Franciscusoord, 'n basis- en middelbaar sjoal veur gehandicapte kinger. In 2007 weurt in de Ronald McDonalds Kingervallei, es aanvölling op de vakantieaccomodatie in de vörm van wigwams, ouch 'n regebaogsjpiraalvörmig geboew opgetrokke nao 'n óntwerp (oet 2000) van de Oastenriekse architect en kunstenaer Friedensreich Hundertwasser, dat oetgewèrk is nao de plaatselike situatie door architect Springmann. Oetgangspunte (van Hundertwasser) waore: de natuur intak laote of d'r get veur truk gaeve, edere miensj 'n eige (versjillend) vènster nao boete en 'n natuurlike, dynamische vormgeving. 't Regebaogkleurig geboew zal veur toeriste toegankelik zin.
Dialek
[bewirk | brón bewèrke]In Sint Gerlach kalle ze Houtems.
| |
|---|---|
| Dörper: Berg · Brokem · Houtem · Oud-Valkeberg · Sjin op Geul · Sub · Valkeberg · Vild | |
| Buurtsjappe en gehuchte: Boete de Paort · D'n Emmaberg · Geulem · De Hièk · De Hièkerbeek · Haersjtraot · Iezere · Ingwege · Keuteberg · De Nerem · Oas · De Plenkert · Sint Gerlach · Sint-Pièter · Sjuèmer · De Sjtoepert · Sjtraobaek · Sjtröch · Terbliet · Vroenhof · Walem | |