Oman

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Oman (officieel: Sultanaot vaan Oman; Arabisch: سلطنة عُمان‎‎, Salṭanat ʻUmān) is e land in 't ooste vaan Arabië, aon de Indische Oceaan en de Perzische Golf. 't Besteit oet 'ne bès vröchbare streek land aon de kös en weuste in 't binneland. 't Land grens aon de Vereinegde Arabische Emirate, Saoedi-Arabië en Jeme. De hoofstad is Muskat, wijer zien wieneg stei vaan groeten umvaank. De economie is veural aofhenkelek vaan olie, en, plaotselek, vaan vèsserij.

Oman is verdeild in ach regio's, mintaqah geneump. Die zien weer in kleiner districte opgedeild, die wilayât heite.

• Ad Dachiliyah
• Al Batinah
• Al Wusta
• Ash Sharqiyah
• Az Zahirah (ouch Ad Dhahirah)
• Muskat
• Musandam
• Dhofar

Allewel tot Oman e normaal Arabisch land liek, is de bevolking diverser. Alleriers zien boete de regulier Arabiere ouch Zuid-Arabiere inheims, die ziech aon hun taol, 't Zuidarabisch, laote herkinne (al is ze bekans oetgestorve). In Dhofar leef e Semitisch volk wat gein Arabisch sprik. 't Aajdste volk evels zien de Beloetsje, die vaan Perzischen oorsprunk zien. Hun taol weurt nog ummer väöl gesproke.

85% van de bevolking is islamitisch, en de mieste lui hange d'n Ibaditischen islam aon. Oman is 't insegs land op de wereld boe die struiming in de mierderheid is. 'n Minderheid is soennitisch. 't Gief ouch 'n kleine sjiitische en 'n christeleke minderheid vaan 6,5%. Wijer gief 't 'n rilletief groete hindoeïstische minderheid vaan 5,5%. Alle neet-moslims zien boetelendse arbeiders.

Oman is 'n absolute monarchie. De wèt sjrijf veur tot d'n Ibaditischen islam, boe de sultan aonhenger vaan is, de staotsgodsdeens is en tot 't islamitisch rech, de sjaria, de primaire bron is veur de Omaanse wètgeving. De euverheid steit 't opebaar belijde vaan gelouf touw, meh relizjieuze minderhede weure dök gediscrimineerd. In tegestelling tot naoberland Saudi-Arabië weurt geloufsafval evels neet bestraof. De wètgeving is evels ouch op dit terrein discriminerend. Vaoders kinne hun vaodersjap verlere doortot zie vaan d'n islam zien aofgestap of ziech höbbe bekierd tot e aander gelouf.

Oman is wijer 't land, boe de slaovernij es letste is aofgesjaf: in 1970. De naokoumelinge vaan slaove höbbe evels nog ummer te make mèt discriminatie. Versjèllende vörme vaan tortuur zien in gebruuk en ouch de doedstraof weurt oetgeveurd.

In d'n aajdheid woort de kös vaan Oman, al bij de Soemeriërs es Magan bekind, door de Perze gekoloniseerd; in 563 v.Chr. woort 't es satrapie bij 't Perzisch Riek geïncorporeerd. Bij 't verval vaan 't Perzisch Riek veurde Oman e slaopend bestoon. Nao de val vaan 't Romeins Riek en de Parte woort 't obbenuits deil vaan e Perzisch Riek. Oondertösse trokke versjèllende Semitische stamme in. In 632 vereuverde de Westeleke Arabiere 't, die dao d'n Islam brachte. Good 'nen iew later, in 751, stiechde ibaditische moslims 'n imamaat in Oman, boedoor deze vörm vaan d'n islam typisch voor dat land woort. Dit imamaat bleef tot in de twintegste iew bestoon.

In 1508 naome de Portugeze de havestad Muskat in. Die beheelte ze tot in 1659 de Osmaanse Törke 't gans land innaome. Wie de Törkse mach nao 1700 evels gebroke waor lökden 't 'ne lokale sjeik, Ahmad bin Saîd, in 1741 't land te bevrije. Vaan häöm stamp d'n huidege sultan aof. In de negetiende iew breide de sultan zien bezittinge oet tot zelfs in Zanzibar; heer mós ze evels later weer aofstoon, en in 1891 kaom Oman oonder Brits protectoraat.

In 1970 zat prins Qabûs bin Saîd ziene pa, sultan Saîd ibn Taimur as-Saîd, aof, um in 1971 de oonaofhenkelekheid te verklaore. Sinsdeen heet 'r 't land e bitteke gemoderniseerd, vaan e parlemint veurzeen en Amerikaanse legerbases touwgelaote.